✍️ندا قهرمان زاده
ترور از ریشه ترس به معنای ترساندن و وحشت است حداقل دویست و دوازده تعریف مختلف از تروریسم وجود دارد که در جهان مورد استفاده قرار میگیرد. یکی از مشهورترین تعاریف از تروریسم تعریف الکس اشمید است که تروریسم را چنین تعریف میکند «تروریسم یعنی شیوه ایجاد وحشت توسط اقدامات خشونت آمیز مکرر توسط افراد گروه ها با بازیگران دولتی به دلایل سیاسی، جنایی و غیر معمول در جایی که اهداف مستقیم اهداف اصلی نیستند. قربانیان چنین خشونتی اغلب به طور تصادفی یا گزینشی از میان جمعیت هدف انتخاب میشوند و به عنوان مولدهای پیام رسانی عمل می نمایند. ژیلبرگیم به دنبال تحقیقات اشمیت سه شرط را برای تروریستی قلمداد نمودن اقدام مجرمانه ضروری میداند ارتکاب برخی از افعال خشونت آمیز به نحوی که قتل یا صدمات جسمانی برجسته ای به وجود آورد؛ قصد معین با طرح هماهنگ فردی یا جمعی برای ارتکاب اعمال مذکور؛ با قصد غایی ایجاد رعب و وحشت نزد اشخاص معین گروه یا در بین عموم مردم.
در مورد مفهوم تروریسم تنها چیزی که به یقین میتوان گفت این است که شامل خشونت یا تهدید به خشونت می شود. تروریسم گونه ای از خشونت است که توام با استفاده سیستماتیک با تهدید به توسل به قتل جرح و خرابکاری برای تهدید یا ترساندن گروه مورد نظر که وسیع تر از قربانیان آنی جرم میباشند و یا به منظور ایجاد جو رعب و هراس صورت می گیرد. تروریسم در بسیاری از کشورها عملی مجرمانه شناسایی شده است حال آن که مشکل مفهومی آن پابرجاست. دلیل تنوع تعاریف تروریسم این است که متاسفانه امروزه بحث تروریسم، بیشتر جنبه سیاسی به خود گرفته است تا جنبه حقوقی تروریسم در شکل و محتوا نیز در حال تحول است. مثلا تروریسم دیگر تنها به شکل انفجار نیست و وسایل با خشونت کمتر ولی مؤثرتر و دارای ارعاب بیشتر نظیر شیوع میکروبی خاص مطرح است. به علاوه اشکال دیگر تروریسم به صورت تروریسم زیست محیطی است چنان که عراق به واسطه حمله به چاه های نفتی کویت متهم به آن شد.
تروریسم که از ریشه لاتینی (terror) به معنای ترس و وحشت گرفته شده است، به رفتار و اعمال فرد یا گروهی اطلاق میشود که از راه ایجاد ترس و وحشت و به کار بستن زور می خواهد به هدف های سیاسی خود برسد و یا به تعبیر دیگر به حالت وحشت فوق العاده ای اطلاق میشود که ناشی از دست زدن به خشونت قتل و خونریزی از سوی یک گروه حزب و یا دولت به منظور نیل به هدفهای سیاسی کسب یا حفظ قدرت است. همچنین کارهای خشونت آمیز و غیر قانونی حکومت ها برای سرکوب مخالفان خود و ترساندن آنان نیز در ردیف تروریسم قرار دارد که از آن به عنوان «تروریسم دولتی یاد می شود؛ در نتیجه اشخاصی که دست به ترور می زنند تروریست نامیده میشوند. امروزه ترور را بیشتر در صدمات جسمانی و در ارتباط با زور و خشونت تلقی کرده اند با این حال برای بررسی دقیق تر خوب است بدانیم که مفهومی به نام ترور شخصیت یا ترور روانی هم وجود دارد که در آن حیثیت، روح و روان افراد هدف تروریست ها قرار میگیرد که همانا ترساندن و تهدید افراد و اشخاص از طریق هدف قرار دادن روحیه حس شهامت و اعتبار آنها میباشد. لذا نمی توان اهداف اقتصادی، نظامی، توسعه طلبانه امپریالیستی و… را برای کاربرد ترور نادیده گرفت و همچنین است مفهوم ترور روانی که نوعی حمله تدریجی به شخصیت و حیثیت افراد محسوب می گردد.
ترورگری روش حکومت هایی است که با بازداشت شکنجه و به کارگیری انواع روش های خشن پلیسی مخالفان خود را سرکوب میکنند و یا روش دسته های راست یا چپی است که برای افکندن یا هر اساندن دولت به آدم کشی آدم دزدی و خرابکاری دست میزنند. از جمله افرادی که از ترور به عنوان یک عمل سیاسی مؤثر نام میبرد لنین است. مفهومی به نام رژیم ترور هم وجود دارد که مربوط به دولت تروریست است که ممکن است عرصه فعالیتهای تروریستی آنها به خارج از مرزها هم راه یابد. هر کجا مخالفی باشد یا به زعم این رژیم تهدید کننده موجودیت اهداف، منافع و… آنها باشد، شخصیت حقیقی یا حقوقی باشد مورد ترور جسمانی و روانی قرار میگیرد بنابراین رژیم ترور به رژیمی اطلاق میشود که از طریق ایجاد وحشت حبس و کشتار مخالفان خود، حکومت می کند. البته شاید تعریفی که وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۹۰ ارائه داد کمی جامع تر از دیگر تعاریف باشد، طبق این تعریف کاربرد غیر قانونی یا تهدید به کاربرد زور با خشونت بر ضد افراد با اموال برای مجبور یا مرغوب ساختن حکومت ها یا جوامع که اغلب به قصد دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی یا ایدئولوژیک صورت گیرد تروریسم محسوب میگردد.
از نظر حقوق بشر دوستانه ترور یک اقدام جنگی نا مشروع است. زیرا این کلمه متضمن یک عنصر نیرنگ آمیز میباشد و کشتن با زخمی کردن یکی از افراد دشمن با توسل به نیرنگ، با توسط افرادی که سرباز دشمن محسوب نمی شوند یا اعمالی که با عدم اعطای امان همراه باشد ممنوع است. همچنین از نظر حقوق بشر دوستانه قتل یا مجروح کردن افراد با به اسارت در آوردن آنان به روش استفاده از نیرنگ ممنوع است. خدعه هایی که ممکن است در این موضوع مورد استفاده قرار گیرد عبارت اند از: وانمود کردن قصد مذاکره تحت پرچم صلح و انمود کردن بر این که فرد . مجروح یا کشته شده است؛ قالب کردن خود به عنوان یک غیر نظامی قالب کردن خود در زمره افراد سازمان ملل متحد؛ تحت حمایت جلوه دادن خود با استفاده از آرم صلیب سرخ با هلال احمر اقدام به اغوای دشمن، تا وی خود را نشان این طریق وی را کشته یا اسیر کند.
زیرا از نظر حقوق بشر دوستانه هیچ کسی حق ندارد از پرچم علائم نشان های نظامی یونیفرم طرف های مخاصمه استفاده کرده و برای انجام حملات محافظت از عملیات نظامی یا جلوگیری از حملات دشمن، به این ترفندها متوسل گردد.
ادامه دارد…
