فرمانده هنگ مرزی ماکو هم مانند دیگر مسئولان آذربایجان غربی معتقد بود که این استان کولبر ندارد و افرادی که از مرز رد می شوند، کاسبکار مرزی یا همان قاچاقچی هستند؛ با این وضعیت مصاحبه در یک چالش افتاده بود و من ناگزیر بودم راهی پیدا کنم تا بگویم منظورم از کولبر همان روستایی هایی هستند که برای تامین امرار معاش، چاره ای جز رفتن به سمت مرز ندارند. در گفت وگو با سرهنگ «شیرزاد حاجی زاده» سوال های بسیاری در مورد مشکلات مناطق مرزی، به خصوص مسائل اقتصادی و همچنین در مورد مسئله شلیک به کولبرها، پیگیری خشونت های مرزبانی ترکیه و مسائل زیست محیطی که دیوار مرزی ترکیه برای ایران به وجود آورده است، داشتیم؛ فرمانده هنگ مرزی ماکو هم البته گفتنی های بسیار داشت از کمبود امکانات برای جمع آوری پناه جوهایی که غیرقانونی از مرز رد می شوند و اینکه با وجود صادرات برق به ترکیه اما واحدهایی از مرزبانی، برق ندارد.
برای ما اما دیدارهایی که بین هنگ مرزی ایران و والیان ترکیه برقرار می شود هم شگفت انگیز بود؛ اینکه کولبران ایرانی همچنان توسط پلیس مرزبانی این کشور همسایه کشته می شوند و نمی توان حتی حق دیه آنها را مطالبه کرد؛ چراکه والیان ترک که با مسئولان مرزبانی ما گفت وگو دارند، زیر نظر نهادهای سیاسی و پلیس مرزبانی ترک، که کولبران ما را هدف قرار می دهد، زیر نظر ارتش این کشور است. مشروح این گفت وگو را در ادامه می خوانید:
ماکو در واقع ۲۲۶ کیلومتر با ترکیه مرز دارد که پیش از این مسائلی مانند ورود مهاجرین غیرقانونی و قاچاق در این منطقه بسیار زیاد بود اما ترکیه چندسالی است که برای جلوگیری از ورود اتباع خارجی و تردد عناصر تروریستی پ ک ک، دیوار مرزی احداث کرده که به دیوار امنیتی هم معروف است.
از زمانی که این دیوار احداث شده ۹۵ درصد قاچاق در منطقه ما از بین رفته است و همچنین تردد اتباع خارجی؛ در واقع احداث این دیوار هم برای ترکیه نفع داشته و هم برای ما. الان قاچاق کالا، قاچاق احشام و قاچاق انسان در محدوده ما تا حد قابل توجهی کم شده است.
پیش از این قاچاق در این منطقه بسیار بالا بود؛ برای مثال تنها در مورد قاچاق انسان از سال ۹۶ تاکنون ۵۱ هزار نفر را در ماکو دستگیر کردیم. مگر ما چقدر نیرو داریم که بتوانیم جلوی چندهزار پناه جو را بگیریم.
وقتی تعداد پناه جوها برای عبور از مرز بیشتر می شود، مشکلات ما هم برای ساماندهی، اسکان و انتقال آنها هم خیلی بیشتر می شود؛ به خصوص در این یکی، دو سال اخیر که به خاطر شیوع ویروس کرونا، با وضعیت سخت تر هم شده، چراکه ممکن است پناه جوها مبتلا باشند، به خصوص پناه جوهای پاکستانی که ناقل ویروس دلتا بودند و بسیاری از ماموران ما هم به این ویروس مبتلا شدند؛ در این شرایط بسیاری از راننده های شرکت های مسافربری، پناه جوها را منتقل نمی کنند.
ضمن اینکه ترکیه گاه پناه جوهایی را که از مناطق دیگر مرزی وارد خاکش شدند، از درهای دیوار مرزی، به سمت ما می فرستند که ما سریع پناه جوها را از همان درها به ترکیه برمی گردانیم، به خاطر اینکه پناه جوها از منطقه ما عبور نکردند و ترکیه نباید آنها را به منطقه ما بفرستد.
الان ۱۳۰ کیلومتر از این دیوار امنیتی احداث شده و ترکیه در حال آماده سازی برای احداث ۸۰ کیلومتر دیگر است.
بنابراین باید گفت احداث دیوار توسط ترکیه، سبب شده است که پناه جو ها به جای ماکو از یک مناطق دیگر مانند خوی و چالداران عبور کنند و مشکلات در آن مناطق چندین برابر بیشتر شود، پس احداث این دیوار چندان هم به نفع ما نبوده است.
بله دقیقا در مناطق دیگر مشکلات خیلی بیشتر شده است. در واقع عبور پناه جو ها در ماکو کم شده اما در خوی خیلی بیشتر شده است. در این شرایط حتی هزینه ها برای ساماندهی پناه جوها بیشتر نشده و امکانات هم بسیار کم است.
الان برای انتقال اتباع خارجی که برای عبور غیرقانونی از مرز دستگیر می شوند، حتی یک ریال اعتبار در نظر گرفته نشده و ما برای اسکان موقت و انتقال مشکلات بسیار است.
در این مورد گزارش زیادی دادیم و از طرف فرمانداری ماکو هم برای شورای تامین استان بسیار پیگیری صورت گرفته اما فعلا اقدامی انجام نشده است.
مسئله دیگر در استان شما مسئله کولبران است، بسیاری از این افراد ازسوی ترکیه مورد هدف قرار می گیرند.
ما اصلا کولبری نداریم، قبلا در پیرانشهر و سردشت کولبری بود اما از ارومیه به بالا کولبر نداریم. اگر افرادی به سمت مرز کالا ببرند، قاچاقچی هستند که به خاطر احداث دیوار مرزی الان این موارد هم کم شده است.
اینها کاسب کار هستند و کارشان قاچاق است.
ما منطقه ای داریم به نام منطقه ممنوعه مرزی که مشخص شده است و غیر از نیروهای مرزبانی کسی حق ورود به آن مناطق را ندارد.
منطقه ما در دامنه آرارات است و در هوای مه آلود گروه های تروریستی در پوشش اتباع خارجی یا کاسبکار مرزی به سمت مرز ما می آیند، در این شرایط نیروهای ما برای کنترل مرز باید عوامل تروریستی را تشخیص دهند و مانع ورود آنها شوند اما به طورکلی ما به نیروها اعلام کردیم که به اتباع خارجی شلیک نکنند. تا به الان هم در این مورد اشتباهی رخ نداده است و پیش نیامده که به پناه جوها تیراندازی شده باشد.
ملاحظات انجام می دهیم، نیروها اجازه تیراندازی به کاسبکارهای مرزی را هم ندارند. درواقع تا زمانی که از افراد به ما تهدید یا آسیبی وارد نشود، به سمت کسی شلیک نمی کنیم. البته برای دستگیری افرادی که غیرقانونی وارد منطقه ممنوعه می شوند، تیراندازی هوایی داریم، ایست داریم و فرد متخلف را دستگیر می کنیم اما اگر به سمت نیروها تیراندازی نشود، ما تیراندازی نمی کنیم. افراد ما کاملا در این زمینه توجیه هستند.
بله این در همه جا محسوس است، بی کاری و مشکلات اقتصادی.
صددرصد در مورد روستایی هایی که در محدوده کنترل ما هستند، شناخت داریم و از نزدیک با آنها در ارتباط هستیم.
ارتقای تعاملات با مرزنشین ها یکی از راهبردهای ما است که در این رابطه با دهیار و شورای روستاها و بسیاری از افراد معتمد روستاها در ارتباط و تعامل هستیم. حل مشکلات و حفظ استیلای حقوق مرزنشین ها یکی از وظایف مرزبانی است که برای آن یک بخش جداگانه در هر پاسگاه مرزی داریم و فایلی برای جمع آوری مشکلات در این بخش ها تبیین شده است.
برای مثال ممکن است به خاطر حادثه ای آب یا برق یک روستا قطع شود یا جاده یک روستا خراب شود، این موارد به فرمانداری یا سازمان مرتبط گزارش و پیگیری می شود.
منطقه ما با استان های حاکاری، آغری، ایغدیر و وان هم مرز است و من با والیان این مناطق ارتباط دارم. سالی دو مرتبه به هر کدام از این منطقه ها می روم و درباره موضوعات مختلف گفت وگو می کنیم. والیان هر منطقه در ترکیه اختیارات یک استاندار را دارند. در پروتکل ۱۳۳۷ قید شده است که فرمانده ژاندارمری وقت هم ردیف است با والی در ترکیه و برای حل مشکلات مرزنشین ها و مسائل دو کشور تا حد فاصل ۵۰ متری، باید با هم در تعامل و ارتباط باشند و دو طرف موظف به حل مشکلات در این محدوده هستند.
البته درحال حاضر به خاطر شیوع ویروس کرونا، دیدارها کمتر شده است اما همچنان در ارتباط هستیم و مکاتبات زیادی برای حل مسائل بین ما و طرف ترک وجود دارد. در این راستا باید گفت که از اول سال جاری بیش از ۲۰ فقره اعتراضات را در ارتباط با موضوعات مختلف، کتبا ارسال کردیم.
موضوعات مختلفی بودند که درباره قاچاق انسان و عناصر تروریستی بیشتر بوده است؛ اعتراض ما به خاطر این است که ترکیه مرزهایش را حفظ نکرده است و عناصر تروریستی به سمت ما می آمدند و با نیروهای ما درگیر می شدند، عملیات زیادی در رویارویی با عناصر تروریستی صورت گرفت و بسیاری از نیروهای ما شهید شدند.
موارد دیگر در ارتباط با مسائل محیط زیست بوده است؛ برای مثال در ارتباط با رودخانه چهارسو که چشمه هایش در خاک ترکیه است و امسال به خاطر خشک سالی، روستایی های ترکیه، راه آب را بسته بودند و رودخانه در سمت ایران خشک شده بود که با اصرار و پافشاری ما این مسئله حل شد و حق آب ایران پس گرفته شد.
در این مورد باید پیش تر سازمان محیط زیست، وزارت کشور و نهادهای دیگر حساس می شدند که اساسا چرا در دامنه آرارات دیوار احداث کردند. تاکنون مشکلات زیست محیطی زیادی این دیوار به وجود آورده است، از جمله اینکه در زمان بارندگی، انباشت آب در پای این دیوار و سیلاب و تخریب در طرف ایران به وجود آمده است، درحالی که در بسیاری از موارد اصلا در ایران بارندگی صورت نگرفته بود و بارندگی در ترکیه موجب سیلاب در طرف ایران و رسوب چشمه ثریا شده بود که البته با درخواست ما لایروبی در این منطقه انجام شد.
در مورد دیگر ما درخواست کردیم که ابتدای دیوار که نزدیک چشمه ثریا است، دیوار بتونی نباشد و با فنس ساخته شود؛ چراکه دیوار بتونی سنگین است و به حفرهای زیرزمینی آسیب وارد می کند که ترکیه اول نمی پذیرفت اما با اصرار ما قبول کرد و الان شما می بینید که چند کیلومتر ابتدای این دیوار با فنس احداث شده و بعد دیوار بتونی می شود.
نه، براساس پروتکل، این دیدارها بین والیان ترکیه و ژاندارمری ایران صورت می گیرد. در واقع سمت آنها سیاسی هستند و از طرف وزارت کشور انتخاب می شوند و طبق قوانین ما، مرزبانی و فرماندهان هنگ مرزی از طرف ایران در این دیدارها حضور دارند.
بله، بسیار در این مورد ما به ترکیه اعتراض کردیم و گفتیم که چرا پناه جو ها را گاهی بدون لباس و مجروح به سمت ایران می فرستند.
بله بسیاری از افرادی از ایران که شما می گویید کولبر و ما می گوییم کاسب کار، متاسفانه بر اثر تیراندازی نیروهای ترک کشته یا زخمی شدند که ما اعتراض کردیم و خواستار دیه این افراد شدیم اما والیان در حد تصمیم گیری در این موارد نیستند و باید وزارت امور خارجه یا نهادهای دیگر در این کشور دستور دهند.
مهم ترین دلیل این است که در ایران کنترل مرز به دست نیروهای ژاندارمری است الان هم نیروی انتظامی در مرزبانی است اما در ترکیه، مرزها به دست ارتش ترکیه است، ارتش ترکیه هم با توپ و تانک مرزها را کنترل می کند. البته ارتش ترکیه بیشتر در شرق کشورش خود را نشان می دهد و در قسمت های دیگر بیشتر مرز آبی دارد و نیازی ندارد که ارتش را آنجا بگذارد و در دریاهای سیاه، مرمره، اژه یا مدیترانه نیازی به تجهیزات زیاد ندارد اما در شرق در سوریه، عراق و ایران مرز خاکی دارد. ضمن اینکه ترکیه عضو ناتو هم هست و از امکانات به روز و پیشرفته نظامی استفاده می کند.
اما ایران هیچ کدام از این موارد را ندارد و البته مشکلات بسیاری هم دارد؛ بسیاری از مسائل واقعا ناراحت کننده هستند؛ از جمله اینکه ما به ترکیه برق صادر می کنیم و می بینیم که دیوار مرزی ترکیه مانند اتوبان های تهران در شب، چراغانی و کاملا روشن است اما تعدادی از واحدهای ما در مرز فاقد برق هستند. واقعا از مسئولان می خواهیم که نگذارند سربازهای ما در مقابل نیروهای کشورهای دیگر احساس کمبود کنند.
منبع : روزنامه شرق
