انجمن بی تاوان آذربایجان غربی به نقل از کردپرس؛ روز پنج شنبه،۱۷اردیبهشت‌ماه، چهار روز شایعه سازی و فراخوان در شبکه های اجتماعی کار خود را کرد و جوانان خشمگین و ناراحت از حادثه هتل تارا مهاباد، ساختمان این هتل را به آتش کشیدند.
با فروکش کردن خشم جوانان مهاباد و شعله های آتشی که به جان هتل تارا افتاد، مسئولان استانی و کشوری رفته رفته ابعاد پنهان حادثه هتل تارا را اعلام کردند و صاحب نظران هر کدام از ظن خو یار این حادثه شدند.
در لابه لای تحلیلهای صاحب نظران در خصوص حوادث مهاباد می توان یک سخن مشترک را پیدا کرد و آن اینکه رسانه های محلی در این حادثه سکوت کرده و به درستی به وظیفه خود عمل نکرده اند، این در حالی است که داستان رسانه های محلی در استان آذربایجان غربی به گونه ای دیگر است.
همدلی و همنوایی مردم با رسانه های محلی
«دکتر منصور ساعی» دانش آموخته و استاد ارتباطات در مورد اهمیت رسانه های محلی به کردپرس می گوید: واقع نمایی رسانه ها موجب شکل گیری یک روح جمعی در میان مردم می شود و آنها را برای رویارویی با مسائل و مشکلات آماده می کند، آنهارا در شادی و غم گردهم جمع می آورد و به زبانی ساده آنها را به دغدغه های مشترک شان آشنا می سازد و به آنها یادآوری می سازد، آنها را جامعه پذیر می سازد.چنین نقش مهمی تنها از رسانه های محلی و بومی برمی آید که با زبان و ادبیات یک قوم منتشر می شود و مردم با آن زبان و ادبیات احساس همدلی و همنوایی دارند.
علی رغم این اهمیت رسانه های محلی، بر اساس اطلاعات قرار گرفته از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر روی «سامانه جامع رسانه های کشور» بخشی از جمعیت کُردهای استان آذربایجان غربی که در جنوب این استان ساکن هستند و شهرستان مهاباد نیز در این بخش واقع شده است از فرصت برابر استفاده از رسانه به مانند بخشهای شمالی و مرکزی این استان برخوردار نیستند.
تمرکز رسانه ای در آذربایجان غربی
بر اساس این اطلاعات تا به امروز مجوز فعالیت ۱۱۱نشریه و پایگاه خبری- تحلیلی در استان آذربایجان غربی صادر شده است که از این میزان تنها دفتری مرکزی شش رسانه در جنوب آذربایجان غربی قرار دارد و دو برابر این میزان در شهر خوی یکی از شهرهای شمال این استان و دفتر مرکزی ۷۰ رسانه دیگر در شهر ارومیه قرار دارد.
جدای از این تمرکز رسانه ای بر اساس جغرافیا، نوعی تمرکز رسانه ای از لحاظ زبانی نیز در استان آذربایجان غربی وجود دارد.
در حالی که بیش از ۳۰ نشریه و پایگاه خبری- تحلیلی به دو زبان فارسی و آذری حق فعالیت دارند، تنها سه نشریه حق انتشار به سه زبان فارسی، کردی، آذری و شش نشریه و پایگاه خبری نیز به دو زبان کردی و فارسی حق فعالیت دارند.
جدا از این تمرکز رسانه ای «شفیع بهرامیان» دانشجوی دکتری علوم ارتباطات و مدرس ارتباطات در دانشگاه های ارومیه می گوید: محتوای رسانه های این استان بیشتر ملی است و اصلا چهره استانی ندارند و از طرف دیگر محدود مطالب بومی این رسانه ها نیز نشانگر بافت قومیتی این استان نیست.
دامن زدن به احساس محرومیت های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی
ساعی که معتقد است تبعیض در تقسیم رسانه ها در جوامع چند قومیتی به تشدید احساس محرومیت های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی دامن می زند، به کردپرس می گوید: با تبعیض رسانه ای به حقوق مخاطبان رسانه ها که یکی از مهمترین اصول حقوق ارتباطات در کشورهای موفق است، خدشه وارد می شود. مخاطبان رسانه ها حق دارند که با زبان و ادبیات بومی خود اخبار و اطلاعات و روایت های رسانه ای را بخوانند، ببینند و بشنوند .
بهرامیان نیز ضمن اذعان به این تمرکز رسانه ای درمرکز و جنوب آذربایجان غربی به کردپرس می گوید: وقتی افراد تریبونی برای سخن گفتن داشته باشند خود را در جامعه سهیم می دانند و احساس می کنند صدای آنها شنیده می شود و نوعی هم گرایی ایجاد می شود و در غیر این صورت نوعی احساس تبعیض ایجاد می شود و که سبب نوعی واگرایی از مرکز می شود.
ظهور پدیده «شایعه سازی» و «بومرنگی پیام»
وی ظهور پدیده «شایعه سازی» را یکی دیگر از پیامدهای این تمرکز رسانه ای می داند و می گوید: رسانه ها به مانند پل ارتباطی بین مردم با دولت و قدرت مرکزی عمل می کنند. مردم از طریق این پل نظرات، انتقادات و پیشنهادهای خود را مطرح می کنند و دولت نیز از این طریق عملکرد خود و انتظاراتش را با مردم در میان می گذراد و در غیاب این پل مردم برای کسب اطلاعات از کانالهای غیر رسمی استفاده می کنند و «شایعه سازی» اوج می گیرد.
به حاشیه رانده شدن تنوع فرهنگی، زبانی و قومی و کاهش خلاقیت های فکری و فرهنگی و کاهش فضای مطلوب برای بازنمایی واقعیت های اجتماعی بخشی از آسیبهایی است که به گفته «منصور ساعی» با تمرکز رسانه ای در حوزه فرهنگی به وجود می آید.
به گفته این دانش آموخته علم ارتباط کشورهایی که از رویکرد تمرکز گرایی رسانه ای برای پیشبرد اهداف فرهنگی و سیاسی خود استفاده کرده اند و فضای را برای بیان و ظهور تنوع دیدگاه ها را در رسانه ها کثرات گرا مهیا نکرده اند، نسلی را تربیت کرده اند که هیچگونه احساس تعلق خاطری به نظم مستقر پیدا نکرده اند، که این امر موجب ظهور اثر بومرنگی پیام شده است. اثر بومرنگی پیام هنگامی رخ می دهد که پیام رسانه های مسلط در تضاد با گرایش ها و علائق مخاطبان و مصرف کنندگام محتوای رسانه ها باشد.
وی می گوید: تحقیقات نشان می دهد که هر چقدر یک قوم در یک رسانه ظهور و بروز بیشتری داشته باشد، به همان میزان در عرصه واقعیت عینی نیز از برخورداری های بیشتری در عرصه سیاست، اقتصاد و فرهنگ و… بهره مند است. حال در جامعه مکثر و متنوع از نظر قومی، فرهنگی، زبانی و … آذربایجان غربی، هر قدر رسانه ها عادلانه تر توزیع شده باشند، به نحو بهتری می توانند در راستای همگرایی و همنوایی و ایجاد همدلی کمک کنند.
علی رغم وجود این تمرکز رسانه ای در شمال و مرکز آذربایجان غربی، روز چهارشنبه، ۲۳اردیبهشت، شهر ارومیه میزبان «ششمین سمینار ملی تعامل اقوام، ادیان، مطبوعات و رسانه ها» بود.
حجت الاسلام محمدباقر کریمی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی در اختتامیه این سمینار گفت: «استان آذربایجان غربی به دارا بودن تنوع قومیت و پیروان ادیان در کشور مشهور است و برگزاری چنین همایشی با همراهی رسانه ها می تواند همگرایی ملی موجود در بین اقوام و پیروان ادیان در استان را تقویت کند.»
این درحالی است که «دکتر منصور ساعی» به کردپرس می گوید: ایجاد همدلی و وحدت زمانی عملی می شود که نگاه شهروند محور حاکم بر تمام برنامه های استان به ویژه برنامه توزیع رسانه ها و ایجاد فرصت و دسترسی برابر برای انها فراهم شود. یعنی هیچ قوم و گروه و گرایشی احساس نکند که نادیده گرفته شده است و همه از فرصت برابر برای بازنمایی اخبارو اطلاعات، ارزش ها، دیدگاه ها و نظایر آن برخوردارند./