ریبوار مرادی

تبلیغات سیاسی یا پروپاگاندا گونه‌ای ارتباط است که در آن، اطلاعات هماهنگ و جهت‌دار برای بسیج افکار عمومی از طریق تبلیغات سیاسی پخش و فرستاده می‌شود.تبلیغات سیاسی شکلی از ارتباط است که هدف آن نفوذ بر گرایش یک جمع یا جماعت به موضع و دلیل دلخواه مُبلغ سیاسی است. «پروپاگاندا» برخلاف تهیه اطلاعات ناجانبدارانه، در اصلی ترین معنای خود، دادن اطلاعات با هدف نفوذ بر مخاطب است. در این راستا، اغلب اوقات، واقعیت‌ها به طور «گزینشی بیان و بازنمایی» می‌شوند (درحالی که نادرستی آن برگوینده روشن و آشکار است) تا از سوی مخاطب، واکنش و رفتاری احساسی و نه آگاهانه وخردمندانه سربزند. نتیجه این امر، تغییر گرایش دلخواه به سوی هدفی است که برای مخاطب هدف گیری شده و به منظور پیشبرد یک برنامه سیاسی، درنظرگرفته شده است. افزون براین، پروپاگاندا می‌تواند در شکل یک نبرد و جنگ افروزی سیاسی نیز تلقی شود.

پروپاگاندا شکلی از ارتباط است که با ترغیب یا اقناع متفاوت است، اقناع یا ترغیب، به مثابه یک فعال کننده دوسویه عمل می‌کند و هدفش آن است که به نیازهای ترغیب کننده و ترغیب شونده پاسخ دهد. یک مدل تبلیغ (پروپاگاند) نشانگر آن است که چگونه می‌توان عناصر اطلاع رسانی و ارتباط اقناعی را در تبلیغات با یکدیگر تلفیق کرد. تبلیغات سیاسی ممکن است افکار عمومی و رفتار افراد را تحت تاثیر قرار دهد و آنها را دگرگون سازد.

ریشه ی پروپاگاندا

جوسازی ریشه در تاریخ کلیسای کاتولیک دارد. در سال ۱۶۲۲، پاپ اوربان هشتم برای ترویج دین مسیحیت، در مناطق غیر مسیحی جهان گردهمایی تبلیغاتی به راه انداخت. در آن زمان کاتولیک‌ها این کار را نوعی از آموزش بر می‌شمردند. در جنگ جهانی اول هم طرفینِ جنگ از این روش برای تاثیر گذاری مثبت بر روی نیروهای خود استفاده می‌کردند. واژه تبلیغات سیاسی یا (propaganda) واژه‌ای نولاتینی و بازسازی شده از فعل لاتینی کهن (propagere) به معنی منتشرساختن (لغت انگلیسی propagate از همین ریشه است) و برانگیختن است.

انواع پروپاگاندا

۱. پروپاگاندای سفید: دراین نوع پروپاگاندا، منبع کاملاً مشخص و معین است و پیام به گونه‌ای ارائه می‌شود که از دقت بالای اطلاعات برخوردار باشد. این نوع پروپاگاندا، نوعی ارتباط دوستانه برقرار می‌کند.

۲. پروپاگاندای خاکستری: در اینجا منبع، واضح و صریح نیست و اطلاعات دقیقی ارائه نمی‌شود. در این نوع پروپاگاندا، با آن که جنگ تبلیغاتی برقرار نیست، اما صلح تبلیغاتی نیز حاکم نیست. اخبار، اعلامیه و اطلاعاتی که در آنها از عنوان یک منبع موثق، منابع مطلع و امثال آن استفاده می‌شود، در زمره پروپاگاندای خاکستری قرار می‌گیرند. تبلیغات علیه کمونیست‌ها به هنگام حمله شوروی به افغانستان، نوعی پروپاگاندای خاکستری به شمار می‌رود.

۳. پروپاگاندای سیاه: در پروپاگاندای سیاه، منبع و دقت اطلاعات مشخص نیست و در آن هر گونه جعل و تخریب صورت می‌گیرد. تمام قواعد در این نوع پروپاگاندا، به کار گرفته می‌شود. بسیاری از فرستنده‌های رادیویی در طول جنگ، براساس این نوع پروپاگاندا عمل می‌کنند.

انتخابات ترکیه و پروپاگاندای پ.ک.ک

طرف های مختلف انتخابات زود هنگام پارلمانی در ترکیه هر یک به نوعی تحولات پس از اعلام نتایج را تحلیل کرده و به گونه ای سعی در فرافکنی نتایج حاصله از الگوی رفتاری خود را دنبال میکنند . جریان پیروز سرخوش از توفیقی که بدست آورده است این گونه می پندارد که توانسته طرفهای مقابل خود را با ضربه ای سنگین به کنار زده و عرصه را برای یکه تازی در صحنه سیاسی ترکیه و حتی منطقه فراخ می بیند . طرفهایی که به نوعی بازنده این ماراتن نفس گیر می باشند نیز سعی دارند با تحلیل های مبتنی بر فرار رو به جلو، شکست خود را به عوامل پیدا و پنهانی نسبت دهند که پیش از آن به گونه ای دیگر تبیین میکردند .

اما در این میان یکی از نقاط عطف این تحلیل ها ،از سوی جریان های مختلف سیاسی در ترکیه را، جریانهای کردی تشکیل میدهند که  شاخص های آن را میتوان در حزب دمکراتیک خلق ها و پ.ک.ک متبلور دید .

این حزب در صحنه سیاسی ترکیه به عنوان شاخه سیاسی پ.ک.ک شناخته میشود ولیکن ه.د.پ سعی دارد این برچسب با ظرافت از این حزب برداشته شود و گاه و بیگاه با موضع گیری های مختلف و مخالف خوانی های متعدد اینگونه القاء میشود که گویی ه.د.پ در فضایی غیر از الگوی رفتاری پ.ک.ک سیر میکند .

خبر گزاری های این روزها اینگونه گزارش کردند :

” حزب دموکراتیک خلق ها که حزب طرفدار کردها در ترکیه محسوب می شود به همراه برخی جریانات کردی عمدتا همسو با پ.ک.ک در ترکیه ، روز سه شنبه از اعضای حزب کارگران کردستان (پ ک ک) خواست به آتش بس یکجانبه خود ادامه دهند.

به گزارش خبرگزاری ها، حزب دموکراتیک خلق ها و جریانات کردی یاد شده همچنین از دولت ترکیه خواستند به عملیات نظامی ارتش و پلیس در مناطق کردنشین پایان دهد.”

و پس از آن این خبر به نقل از رسانه های وابسته به پ.ک.ک مخابره شد که :

“یک منبع نزدیک به حزب کارگران کردستان ترکیه ( پ ک ک ) روز پنجشنبه ۱۴ آبان اعلام کرد پ ک ک به آتش بس یکجانبه در ترکیه پایان داده است. ”

مخاطبان عام این اخبار شاید در نگاه اول اینگونه تصور کند که این دو گروه دارای منافع متنوع ، متضاد و شاید دو گروه مخالف یکدیگر در عرصه سیاسی ترکیه باشند ولی آنان که تحولات سیاسی در ترکیه را رصد میکنند نیک میدانند که پ.ک.ک و ه.د.پ در یک الگوی سیاسی و رفتاری قرار میگیرند .

ولی سوال این است که چرا ه.د.پ و پ.ک.ک اصرار دارند، به مخاطبان خود اینگونه القاء کنند که آنها ارتباط ارگانیکی با یکدیگر ندارند ؟

آیا واقعا اینگونه است و این حزب هیچ ارتباط تشکیلاتی با پ.ک.ک ندارد و اساسا داشتن ارتباط تشکیلاتی با پ.ک.ک آیا برای ه.د.پ مزیت است یا یک نقطه منفی که این گروه اصرار بر انکار آن دارد ؟

ساختار تشکیلاتی ه.د.پ نخستین نکته ای است که در ذهن مخاطب مورد توجه قرار خواهد گرفت . الگوی ریاست حزب در ه.د.پ عینا نظیر الگویی است که پ.ک.ک در تمام شاخه های خود پیاده سازی کرده است . کافی است به شاخه سوری یعنی همان پ.ی.د یا شاخه عراقی و … توجه گردد ، آنها نیز از همین الگو پیروی میکنند .این الگو مبتنی  بر ریاست دو نفره شامل یک زن و یک مرد است و پ.ک.ک اصرار دارد این الگو فارغ از شایستگی های افراد حتما لحاظ گردد.

کنش و واکنش های رفتار سیاسی ه.د.پ در مواجه با رخداد های سیاسی موضوع دیگری است که میتواند این شباهت ها را بیشتر در اذهان مخاطبان متبلور نماید . این حزب سیاسی در رفتار خود سیاست توجیه ، فرافکنی و عدم پذیرش مسئولیت رفتار های خود به گونه ای بروز میدهد که اگر نامها را از اخبار پیرامون موضع گیری های آنها برداریم ، مخاطب اینگونه خواهد پنداشت که یکی از سران پ.ک.ک در حال موضع گیری می باشد .

گذشته از این مسائل حضور افراد وابسته به این حزب در میان اعضاء تشکیلاتی این گروه مسلحانه نیز خود شاخصی برای ارتباط ارگانیک این حزب با پ.ک.ک است .

اما اینکه پ.ک.ک و ه.د.پ هر یک به نوعی میخواهند اینگونه القاء کنند که از یکدیگر جدا هستند شاید به این دلیل باشد که بتوانند شکست های مکرر و پیاپی را بر گردن یکدیگر بیاندازند و این مسئله میتواند راه فراری باشد برای اینکه اعضاء را در وضعیت خلاء نگه داشته و مخاطبان کرد را نیز در وضعیتی قرار دهند که مسئولیت رفتار های سیاسی پ.ک.ک و حزب سیاسی وابسته به آن برای آنها مبهم و متوجه منابع دیگری گردد.

برای درک این رویکرد کافی است به اظهارات یکی از سران پ.ک.ک با دقت بیشتری توجه نمایید :

” عضو شورای رهبری پ.ک.ک ضمن رد ادعاهای مطرح شده در زمینه اینکه پ.ک.ک عامل شکست  HDP  بوده است گفت مگر پ.ک.ک ساختمانهای حزب دموکراتیک  خلق ها را آتش می زد.

به نقل از  TimeTurk، دوران کالکان، عضو شورای رهبری پ.ک.ک اولین ارزیابی رسمی پ.ک.ک از انتخابات ۱ نوامبر ۲۰۱۵ پارلمان ترکیه را از طریق تلویزیون Med Nuçeعنوان کرد. وی در سخنان خود ضمن تاکید بر این که اراده واقعی و دیدگاه سیاسی اصلی جامعه ترکیه در انتخابات ۷ ژوئن ۲۰۱۵ پارلمان ترکیه بازتاب پیدا کرده بود گفت: حزب دموکراتیک خلق ها در روند انتخابات ۱ نوامبر ۲۰۱۵ ترکیه هیچ برنامه تبلیغاتی و میتینگ انتخاباتی نداشته است. بعد از ۷ ژوئن ۲۰۱۵ ترکیه تمام فعالیت های سیاسی حزب دموکراتیک خلق ها در ترکیه با موانعی روبه رو شد.

وی در ادامه سخنان خود با انتقاد از ارزیابی های صورت گرفته در عرصه سیاسی ترکیه گفت: ترویج این اندیشه که مداخلات نظامی پ.ک.ک در داخل ترکیه بعد از انتخابات ۷ ژوئن ۲۰۱۵ مانع حزب دموکراتیک خلق ها بوده است تماما اشتباه است. ادعاهای موجود در خصوص این که پ.ک.ک مانع حزب دموکراتیک خلق ها بود ادعاهای کذب و بی اساس است. مگر ۲۰۰ ساختمان حزب دموکراتیک خلق ها در ۵ ماه روند انتخابات را پ.ک.ک به آتش کشیده است؟ هزاران فعال سیاسی به بهانه نزدیکی به پ.ک.ک در ۵ ماه اخیر در ترکیه دستگیر شده اند. کسانی که این ادعاها را مطرح می کنند کمی صداقت به خرج داده و ادعاهای خود را ثابت کنند.

کالکان تصریح کرد: پ.ک.ک همیشه معتقد به حل و فصل مسائل از طریق سیاست های دموکراتیک است. ترکیه و منطقه خاورمیانه به این سیاست ها احتیاج دارد. ولی متاسفانه چیزی که این روزها شاهد آن نیز هستیم این است که حکومت جدیدی که در ترکیه بر سر کار خواهد آمد عملیات نظامی و سیاسی خود علیه پ.ک.ک را افزایش خواهد داد. ”

دقت در مطالب عنوان شده از سوی یکی از سران پیکارجویان پ.ک.ک نکات قابل توجهی را عیان میکند که تکنیک پروپاگاندای سیاه پ.ک.ک را بیشتر و شفاف تر جلوه گر مینماید .

کالکان در سخنان خود انتخابات ۷ ژوئن را انتخاباتی میداند که بر انتخابات اخیر مقدم است و گویی اساسا وی معتقد است که انتخابات اول نوامبر مشروعیت ندارد . این در حالی است که قطعا کالکان قواعد حاکم بر نظام سیاسی ترکیه را میداند و چنین اظهاراتی در مطلع سخنان وی جالب و مهیج است . وی در ادامه به ه.د.پ می تازد که آنها نیز برنامه ای برای انتخابات اول نوامبر نداشته اند در حالی که چند لحظه پیشتر آن را فاقد مشروعیت دانسته بود و وقتی پیشتر می رود احساس میکند که آک پارتی از دایره ضربات سخنان وی مغفول مانده و دست آخر موانع موجود را موجب عدم توانایی احزاب در فعالیت سیاسی می داند .

کالکان در سراسر تحلیل خود منابع ناشناس و مصادیق کلی را بیان میکند و هیچ اشاره ای به آغاز کننده جریان خشونت محوری که موجب پیاده سازی سناریوی آک پارتی در ترکیه شد نمیکند و از همه جالب تر آن جا است که پ.ک.ک اعلام میکند حاضر نیست به آتش بس ادامه دهد و در واقع حلقه تکمیل کننده سناریوی آک پارتی را رونمایی میکند .

این جز پروپاگاندای سیاه چه نامی میتواند داشته باشد ؟!

پ.ک.ک هر چقدر تلاش کند تا خطای استراتژیکی  را که موجب افزایش خشونت ها و بالا رفتن ریسک فعالیت سیاسی کردها در ترکیه گردیده است را متوجه عوامل غیر مرتبط با رفتار پ.ک.ک نماید، نخواهد توانست پیامدی که این خطای فاحش برای پ.ک.ک و حزب سیاسی وابسته به خود که همان ه.د.پ است را از پیش رو بردارد . خطایی که بازی پ.ک.ک در زمین آ.ک.پ را سامان داده و موجب گردید حزب عدالت و توسعه بازی باخته را برده و عرصه را بیش از پیش  برای کردها سخت تر نماید.

اینک سوال مهم این خواهد بود :

” پ.ک.ک برای کردها چه دستاوردی داشته است ؟ “

شاید روزی پ.ک.ک مجبور شود در مقابل افکار عمومی ترکیه، خصوصا کردهایی که ظاهرا دیگر تمایل به همراهی با شعارهای پروپاگاندا ی آنها را ندارد به این سوال پاسخ دهد ولی مشخص نیست که برخورد کردها در آن زمان با پ.ک.ک چگونه خواهد بود .