تاکنون به جوانب مختلف رویداد مهاباد از جانب صاحبنظران متعدد با طرح احتمالات گوناگون پرداخته شده است اما چهار بعد این ماجرا جای تامل است.
اصل مسئله و جزئیات قضیه هتل تارا و فوت دختر مهابادی هر چه باشد و احتمال صحت و سقم هر یک از حکایات مردمی و روایات نهادی موجود، بیشتر یا کمتر باشد، مدنظر این نوشته نیست. تاکنون به جوانب مختلف رویداد از جانب صاحبنظران متعدد با طرح احتمالات گوناگون پرداخته شده است. در اینجا به چهار نکته اشاره می گردد:
-ترس
ترس صاحب هتل آقای “ن.م” از موردی نگران و مضطرب بوده که با خانواده متوفی تماس گرفته است. ترس مادر متوفی و جویاشدن از همکار متوفی. ترس متوفی و اقدام به عمل خطرناک گذر از بالکن ها، ترس مشاور هتل و بی ارادگی در کنترل اوضاع، ترس مسئولین محلی از فراگیرشدن و حواشی، ترس مسئولین استانی از مسائل سیاسی و قومی، ترس نخبگان و دلسوزان شهر از ایجاد جنجال و مشکلات امنیتی به ویژه بخش سرمایه گذاری و گردشگری وغیره. یعنی به وضوح سایه ترس و وحشت، هر یک به نوعی و به میزانی، بر این قضیه غالب بوده و مشخص است که ترس، مانع بزرگی برای تصمیم گیری صحیح و صریح و قاطع است.
چه بسیار حوادث ناگوار دیگری در جامعه روی داده و هر روز روی می دهد و ناشی از وجود همین ترس ریشه دار در تمام جوانب زندگی و فرهنگمان است و می توان بر آن غالب و مسلط شد و جایی که ترس پررنگی و پررویی می کند غالباً ضعف و نقطه ضعفی نیز یا وجود دارد یا به وجود می آید.
بستر و ساختارهای جامعه کنونی از خانواده تا محل کار و آموزش، به گونه ای طراحی نشده و مهیا نیستند که فرد بتواند مسئولیت عمل انجام شده خود را با شجاعت بپذیرد و تاوان همان خواسته یا جرم یا مورد را به گردن بگیرد. از این روست که همواره دنبال مقصر هستیم. دروغ به وفور دیده و شنیده می شود. برچسب زنی و قضاوت زودهنگام و ضایعات آن در جامعه بسیار است. کثافت کاری های پنهان پشت پرده روی می دهند. بخشش و اعتماد و پوشش تقصیر بندگان تبدیل به ضدارزش شده و خلاصه کارهایی برای پنهان نمایی اعمال در این جامعه انجام می شود که بسیار بزرگتر و مضرتر از عمل انجام شده نیز هستند و غالباً ناشی از وجود ترس و اختلال شخصیت و هویت افراد است.
-قدرت رسانه و شبکه های اجتماعی
هنوز به قدرت رسانه و شبکه های اجتماعی ایمان نیاورده ایم. وقتی به خانواده های محترم گفته می شود که مراقب برنامه های ماهواره ای باشید که در کانون خانواده و مهمانی ها به تماشا می نشینید و کودکان نظاره گرند، توصیه را به تمسخر می گیرند و خود را فهمیده تر و ذهن بازتر از کارشناسان و متخصصان این حوزه می پندارند.
این قدرت شبکه های اجتماعی بود که انقلاب مصر را رقم زد و به منطقه گسترش داد. این قدرت رسانه و شبکه های اجتماعی است که بجای لشگرکشی های چندصدهزارنفری امپراطوران باستان، جامعه را فتح می کند. آرام و عمیق و از تمام جوانب. رویداد هتل تارا را تصور کنید وقتی که رسانه و شبکه های اجتماعی دخیل نباشند.
بنابراین قدرت رسانه در دست هر کسی و جناحی که باشد می تواند به مثابه شمشیری دو لبه از آن استفاده یا سوء استفاده کند. گروهک های خارج کشور از آن آگاهانه سوء استفاده کردند و برخی از مردم ناآگاهانه دنباله رو شده و آتش را باد زدند و هیزم آور شدند و برخی مسئولین از همان رسانه، استفاده نکردند.
یعنی سایه رسانه و شبکه اجتماعی هر یک به نوعی و به میزانی، بر این قضیه غالب بوده است. تصور کنید اگر رسانه های معاند و مخالف شایعه نمی ساختند و نمی گفتند که فرد متجاوز مامور امنیتی بوده، آیا باز این جریان شکل می گرفت؟
-پیشرفت و سرمایه گذاری
عده ای معتقدند که «کل جریان، نقشه کشی بوده برای انعکاس ناامنی مهاباد و فرار سرمایه ها و برگذارنشدن برخی همایش و نشست ها»، عده ای بر این باورند که «با این جریان پسرفت چندساله ای صورت گرفت و دود آن به چشم شهر و مردم فرو می رود».
عده ای از بحث سرمایه گذاری و گردشگری به عنوان ابزاری جهت آرام سازی و خویشتن داری عمومی مردم استفاده کردند و بعضی نیز در بیرون خوشحال و خرسند از این جریان سازی و قاطی کردن سیاست و اقتصاد و امنیت و مردم و غیره. اما مبرهن است که فرایند سرمایه گذاری و جذب گردشگر و رونق بازار نه به یکباره شکل می گیرد و نه یک شب از بین می رود. این قضیه تاثیری بر سرعت و حجم سرمایه گذاری و گردشگری ندارد و نخواهد داشت. به این دلیل که مقطعی است.
مسائل مشابه به این و حتی بیشتر و عمیق تر نیز روی داده اما باز مهاباد از پیشرفت نیفتاده است و هیچ انسان متعهد و بااخلاقی بخاطر این حادثه تاسف برانگیز خوشحال نیست. در ثانی، بحث زیرساختی و ملزومات سرمایه گذاری در این قضیه مطرح نیست و بعد از روشن شدن این جریان تاکنون، نوعی جوّ پشیمانی بخاطر واکنش بسیار زیاد و سریع حکمفرماست. طبعاً خنثی بودن مردم و جامعه نسبت به مسائل شهر و کشور برابر با مرگ و مظلوم واقع شدن است اما داشتن رویکرد و واکنش نیز باید منطقی و قانونی و متناسب با جرم و از مجراهای اثرگذار باشد.
لذا از دید نگارنده، جای نگرانی برای بحث سرمایه گذاری و گردشگری نیست چرا که از ساعات اولیه تاکنون، سایه بحث سرمایه گذاری و پیشرفت نیز بمثابه دو سایه دیگر (ترس، رسانه و شبکه اجتماعی) بر این جریان حکمفرماست اما لازم است که رسانه های متعهد، روشنگری و اطلاع رسانی همه جانبه صحیح و سالمی برای سایر هموطنانی که از دور شاهد قضیه هستند انجام دهند.
-یک داستان
تمثیلاً آورده اند که وقتی برای حضرت ابراهیم آتش افروختند و بعد از انجام مراسمات لازم، وی را به درون آتش برافروخته افکندند نیروهای خیر و شر به کار افتادند تا هر یک سهیم باشند. جبرئیل آمد و عرض کرد چه کمکی می توانم بکنم که حضرت فرمود از تو چیزی درخواست ندارم و راضیم به رضای خداوند.
در این میان دید که پرستو با نوک خود آب می آورد و به قصد خاموش کردن آتش بر آن می ریزد و از طرف دیگر مارمولک با تمام توان، خود را باد کرده و در آتش به قصد شعله ور ساختنش می دمد. ابراهیم فرمود نه با آب نوک تو ای پرستو این آتش خاموش می شود و نه با دمیدن اندک هوای تو ای مارمولک شعله ورتر می شود اما یکی مرام و مروت و لطف خود را به حد وسع و توان می رساند و آن یکی خباثت و خیانت و دشمنی خود را اثبات می کند. در این جریان هتل تارا، نیروهای خیر و شر دست به کار شدند. عده ای با کج نمایی و بزرگ نمایی نادرست در بیرون، دشمنی خود و عده ای با مایه گذاشتن از آبرو و وقت و اعتبار و نفوذ خود، همت و تعهد خود را به اثبات رساندند.
امید است و انتظار می رود که انشاءالله پرونده روال سریع و قاطع و شفاف قانونی خود را طی کند و موجب تسلی خاطر خانواده متوفی، مردم شریف و دلسوزان این دیار خودساخته گردد.
