بزرگترین اشتباه PKK اعتماد به نفس کاذب ناشی از تغییر معادلات منطقه ای، از آن جمله مبارزۀ این حزب علیه داعش در سوریه بود. PKK ندانسته دست به خود کشی زده است. توسل به اقدامات تروریستی دیگر توجیه اخلاقی ندارد، حتی از نظر کرد های ترکیه.
پس از آنکه حکومت های حزب عدالت و توسعه (AKP) یکی پس از دیگری فضای آزادی های گروه های اجتماعی مختلف را از طریق اصلاحات دموکراتیک گسترش دادند، مسألۀ کرد ها به صورت یکی از معدود مشکلات کشور ترکیه همچنان سر جای خود باقی ماند. اگر چه پروسۀ دموکراتیزاسیون ترکیه آثاری در زندگی روزمرۀ شهروندان کرد در مناطق جنوب شرقی آناتولی داشته است، اما ۳۰ سال فعالیت تروریستی همراه با اقدامات تلافی جویانۀ خشونت بار حکومت، حل و فصل مسألۀ دیرپای کرد ها را به یکی از بزرگترین چالش های فرا روی حکومت AKP تبدیل کرده است.
در میانۀ پروسۀ نامزدی ترکیه برای عضویت در اتحادیۀ اروپا، حکومت AKP تلاش می کرد تقریباً همۀ گروه های اجتماعی را که پیشتر به حاشیه رانده شده بودند تحت ویژگی مشترک «شهروندی ترکیه» یکی کند. اذعان به وجود مسألۀ کرد ها از سوی رئیس جمهور رجب طیب اردوغان، نخست وزیر وقت، در سخنرانی سالانه اش در دیاربکر، لغو حالت فوق العاده و قوانینی که حقوق و آزادی های اساسی شهروندان را در مناطق جنوب شرقی محدود می کردند، اجرای قانون بازگشت به خانه همراه با کمک اقتصادی برای دهقانان کردی که به اجبار از شهر ها و روستا های محل زندگی خود کوچانده شده بودند و آغاز به کار پروژه های عظیم سازندگی در منطقه، که در بحث سرمایه گذاری اقتصادی دهه ها نادیده گرفته شده بود، نخستین گام ها در راهی بودند که به سمت پیدا کردن راه حلی نهایی برای مسألۀ کرد ها پیش می رفت. در این پروسۀ بازآوری تفاوت های میان مناطق شرقی و غربی ترکیه، یعنی میان دیاربکر و ازمیر، در نتیجۀ عملکرد حکومت به تدریج شروع به کم رنگ شدن کردند. همۀ این دگرگونی های مثبت اردوغان را بر آن داشتند تا گام از این بزرگ تر و اساسی تری بردارد، که عبارت بود از راه حل نهایی مسألۀ کرد ها.
اردوغان همگام با حکومت اقلیم کردستان (KRG)، رهبر اقلیم مسعود بارزانی و عبدالله اوجالان رهبر دربند PKK، طرحی برای حل و فصل مسأله پیشنهاد کردند که نه تنها به جنوب شرقی آناتولی، بلکه به کل خاورمیانه ارتباط پیدا می کرد. در چارچوب این طرح روی دو نکته تأکید اساسی شده بود. نخست، PKK یا خود را خلع سلاح می کند و یا در اسرع وقت از کشور خارج می شود؛ و دوم، حقوق و آزادی های مروبط به هویت کردی، در درجۀ اول حق آموزش به زبان مادری و همۀ حقوق مشتق از شهروندی قانونی واقعی، برای کرد ها فراهم خواهند شد. پس مطالبات دموکراتیک عمدۀ کرد ها به طور کلی پیش بینی شده بودند. به همین دلیل است که PKK بر خلاف ۳۰ سال گذشته، در از سر گیری اخیر فعالیت های تروریستی خود نمی تواند حکومت را سرزنش کند که حقی سیاسی یا اجتماعی از کسی سلب شده است. در مقابل تنها استدلال PKK محدود شده است به احداث تأسیسات زیربنایی نظامی در منطقه.
گام نخست پروسۀ آشتی، یعنی خلع سلاح PKK، هرگز محقق نشد. همچنان که گفتگو ها پشت درهای بسته ادامه داشت، PKK تلاش می کرد به بهانه های مختلف تعلل کند تا به وعدۀ خود مبنی بر خلع سلاح یا خروج از کشور وفادار بماند. در خلال مذاکرات حکومت کسانی را که در پیشبرد پروسه نقشی داشتند، در مقابل قانون، تحت حمایت خود گرفت. به شیوه ای مشابه و بر خلاف تجربۀ گذشته، به منظور پیشگیری از هر گونه حمله ای در جریان عقب نشینی تروریستان، اجازۀ صدور فرمان آتش از نسرو های نظامی گرفته شد و به استانداران داده شد. این کارها برای تأمین امنیت پروسۀ آشتی و تضمین عقب نشینی PKK صورت گرفتند.
مقامات PKK و حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) در گفته های علنی خود بیان کرده اند که پروسۀ آشتی باید ادامه پیدا کند و افکار عمومی بین المللی به نفع کرد ها تغییر کرده است. در واقع اینان بودند که از خلع سلاح PKK جلوگیری کردند، در حالی که PKK با سوء استفاده از التزام حکومت به عدم خشونت در منطقه، نفوذ خود را به واسطۀ سرکوب گسترش داد. در این باره موضوعی که شایان توجه ویژه است این است که PKK تصمیم گرفت بیشتر در منطقه رسوخ کند اما نه از طریق کانال های دموکراتیک، بلکه با افزایش تهدیدات خود علیه مردم منطقه.
بنا بر این اشتباه بزرگ PKK عبارت است از اعتماد به نفس مبالغه آمیز کاذب ناشی از تحولات منطقه. استدلال پشت این اعتماد به نفس کاذب نیز از این قرار است: اکنون که مشغول نبرد علیه داعش هستیم یک ساختار حکومتی در سوریه تأسیس کنیم و از آنجا که HDP در انتخابات شش میلیون رأی کسب کرده است، به راحتی می تواند یک حرکت انقلابی مردمی را راه بیاندازد. اعلام جنگ ترکیه علیه داعش و افزایش همکاری میان ترکیه و ایالات متحده تز PKK را در عرصۀ بین المللی از اعتبار انداخت و در همین زمان فعالیت های تروریستی خود را نیز از سر گرفت. این اقدامات تروریستی که به کسی غیر از کرد ها آسیب نمی زند، محبوبیت PKK را در میان مردم کرد به شدت کاهش داده است. رهبری PKK و HDP که تلاش می کنند با سرزنش اردوغان و مقصر جلوه دادن وی بر این مشکلات غلبه کنند، غافلند که از زمان انتخابات تا کنون قضاوت عمومی دربارۀ مسائل تغییر کرده است. در حال حاضر، حکومت با تجربۀ ۳۰ ساله ای که از مبارزه با PKK دارد، توانسته است در برقراری تعادل میان آزادی و امنیت موفق باشد.
القصه، PKK بدون آنکه خود آگاه باشد دست به خود کشی زده است. اینک می بینیم که از سر گیری فعالیت های تروریستی دیگر پایه و اساس اخلاقی ندارد، نه تنها از نظر عموم مردم ترکیه بلکه از دید کرد های ساکن منطقه نیز که این روز ها از شرکت در تظاهراتی که PKK برای شرکت در آن فراخوان داده، سر باز می زنند.
احسان آکتاش / دیلی صباح
ترجمه: خبرگزاری کردپرس