انجمن بی تاوان آذربایجان غربی به گزارش خبرگزاری فارس ، نقش فزاینده کُردها در تحولات و وضعیت آشفته غالب در خاورمیانه و سایر مناطق، بر سیاستهای منطقه ای و قدرتهای جهانی تاثیر می گذارد. کشور روسیه در این میان مستثنی نیست. مسکو در سالهای اخیر قدمهایی برای توسعه روابط با جنبشهای سیاسی کُردی برداشته است و همکاری اقتصادی با کردستان عراق برقرار کرده است، شرکتهای نفت و گاز این کشور در اقلیم کردستان شروع به فعالیت کرده اند. سفر ماه فوریه ۲۰۱۳ مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق به روسیه که کُردها آن را نخستین سفر رسمی خوانده اند نقطه عطف مهمی در توسعه ارتباطات سیاسی است. این سفر یادآور تحولات بیش از نیم قرن پیش بود که ملا مصطفی بارزانی، پدر مسعود بارزانی و رهبر کُردها در فاصله سالهای ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۸ در اتحادیه جماهیر شوروی به سر می برد و از حمایت برخی جبهه ها برخوردار بود.
سفر صلاح الدین دمیرتاش، سیاستمدار کُرد و رهبر حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) در دسامبر ۲۰۱۴ هم برای نخستین بار صورت گرفت. شاید برخی فکر کنند چیز غیرمعمولی در این سفر وجود ندارد چون دمیرتاش در راس یک حزب قانونی در ترکیه قرار دارد و مهمتر از آن اخیراً وی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه توانسته یک دهم آرا را کسب کند اما با توجه به این که دمیرتاش مخالف مقامات کنونی دولت ترکیه است که روسیه روابط نزدیک و غیرمنتظره ای با آنها دارد بنابراین حساسیتهای خاصی درباره آن وجود دارد. همانطور که خود دمیرتاش به آن اشاره کرده است، حزب HDP به دنبال رفع ضعف ارتباطات کردها با روسیه است وی می گوید:«البته سیاست روسیه در قبال کُردها متاثر از بازتابهای جنگ سرد است و با واقعیت کنونی نمی گنجد.»
بنابراین جای تعجب ندارد رهبر HDP که حمایت از حقوق کُردها را اولویت خود می داند، آن را موضوعی برای بحث در روسیه عنوان کند. با این حال وی همواره در جستجوی رفع ظن جدائی طلبی و معرفی خود به عنوان یک سیاستمدار تمام عیار ترکیه ای در این سفر بوده است. به گفته دمیرتاش در واقع مولفه کُردی در ارتباطات روسیه و ترکیه به «موضوعی ثانویه تنزل یافته است.» وی در یک مصاحبه گفت: «ما می خواهیم مسئله کُرد را در بطن روابط روسیه- ترکیه بدون ایجاد هر گونه مشکل در روابط این دو کشور مورد بحث قرار دهیم. اما به هر حال مسئله دموکراسی و حقوق کردها باید حل شود.»
دمیرتاش در تعاملات خود با سیاستمداران روسیه، اشخاص و موسسات از جمله موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه، تاکید کرد که HDP یک حزب اجتماعی است. بر حسب تصادف وی هنگامی که در دومای روسیه بود با نمایندگانی از حزب PRF (کمونیستها) و LDPR (حزب ولادیمیر ژیرینوفسکی) ملاقات کرد. صلاح الدین دمیرتاش را صالح مسلم، رهبر حزب اتحاد دموکراتیک کُردهای سوریه در این دیدارها همراهی می کرد.
احتیاط صلاح الدین دمیرتاش قابل درک است. به طور مشخص مسعود بارزانی که رابطه نزدیکی با آنکارا دارد و اخیراً با بیان اینکه ترکیه کُردها را در جنگ علیه داعش کمک کرده، از این کشور قدردانی کرده است. همزمان اظهاراتی از بارزانی در روز ۲۴ دسامبر در روزنامه النهار لبنان منتشر شده که به منظر نمی رسد مورد پسند ترکیه باشد. وی گفته است: «استقلال کردستان یک روند ادامه دار است، این حق ماست و به نظر مردم کُرد ارتباط دارد.» البته که منظور وی کردستان عراق بود. با این حال همه نیروهای سیاسی کُرد دیگر هم باید وضعیت غالب اینجا را در نظر داشته باشند.
دمیرتاش که یکی از آرزوهای وی رهبری کردن ترکیه است مخالف ایده آشکار و یا تلویحی استقلال کُردی و موافق مفهوم تمرکززدایی است که وی در ملاقاتهای مسکو آن را تشریح کرد. وی به عنوان نمونه به خودگردانی کُردهای سوریه در شمال این کشور اشاره می کند. وی شدیداً مخالف ترسیم دوباره مرزهای کشورهای شرق خاورمیانه است. کشور ایده آل دمیرتاش نمایانگر یک نوع دموکراسی است که همه قومیتها، مذاهب و دیگر جوامع و گروهها مانند آشوریان، ارمنیها، ایزدیها، ترکمنها و زنان باید در آن از حق دسترسی به منابع شامل قدرت و حقوق مساوی همانند جامعه اکثریت برخوردار باشند. خصوصاً همه گروهها از حق استفاده از زبان مادری و ارتقا آن برخوردار باشند. یک مقام ارشد در دمشق که نخواست نامش فاش شود، در این باره به من گفت: «مفهوم تمرکززدایی در شرایط کنونی به عنوان راهی برای تجزیه تصور می شود. در حالی که هیچ منطقه ای در شمال سوریه مانند کردستان عراق که به صورت پیوسته کردها در آن ساکن باشند، وجود ندارد.» به هر حال براساس مفهوم ارائه شده از سوی HDP، روژآوا یا مناطق کردنشین سوریه یک خودمختاری چند فرهنگی نه تنها برای کُردها که از جمعیت بیشتری برخوردارند بلکه برای همه جوامعی خواهد بود که در آن زندگی می کنند. بر اساس این چهارچوب ممکن است حق تعیین سرنوشت کُردها به رسمیت شناخته شود. صلاح الدین دمیرتاش به من گفت: «استقلال نژادی و قومی بسیار مهمتر از استقلال سیاسی است.»
مسکو بر اساس تفاهم متقابل همکاری نزدیکی با همه کشورهای شرق خاورمیانه که کُردها در آنها ساکن هستند، دارد. مسکو در مسائل داخلی آنها دخالت نمی کند با این وجود به طور صریح با نظر رهبر حزب HDP برای حل اختلافاتی این چنینی از طریق مذاکره همراه است. در همان حال همتایان روسی دمیرتاش هم طرفدار ایده تمرکززدایی هستند که روسیه آن را راهی برای حل تقابلات داخلی در اکراین می بیند. هر گونه تمرکززدایی در سوریه با مخالفت شدید افراط گرایان داعشی که به دنبال ایجاد یک مملکت واحد و مقتدر در سوریه و ایجاد خلافت هستند، روبرو خواهد شد.
سیاستمدار کُرد ترکیه ای در نشستهای خود در مسکو بر موضع HDP در مورد پ.ک.ک که باید از لیست سازمانهای تروریستی خارج شده و عبدالله اوجالان آزاد شود، تاکید کرد. در واقع این مسئله در صورت پیشرفت پروسه صلح میان دولت ترکیه و پ.ک.ک که از زمان اتفاقات کوبانی متوقف شده،ممکن است اتفاق بیفتد./B
منبع: المانیتور/ویتالی نامکین، مدیر بخش شرق شناسی آکادمی علوم روسیه
ماموسا شێرکو بی کەس
خواو کورد ونو یک
هتکیان تنیاو بی کەسن