نیروهای دمکراتیک سوریه (قسد) یا به عبارتی شاخه سوری گروه تروریستی پ.ک.ک از زمان تشکیلش در سال ۲۰۱۵، یکی از بازیگران اصلی صحنه سوریه به شمار می‌رود. این نیروها تقریباً ۲۵ درصد از جغرافیای سوریه، یعنی شمال شرق کشور را تحت کنترل دارند. منطقه‌ای که با دارا بودن بیش از ۶۰ درصد از ثروت‌های طبیعی سوریه، از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است. قسد با حمایت ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحده، نقش محوری در مبارزه با گروه تروریستی داعش ایفا کرده است.
با این حال، قسد امروزه با چالش‌های جدی وجودی مواجه شده است، بگونه‌ای که بین گزینه‌های استراتژیک مختلفی برای حفظ موجودیت خود به عنوان یک سیستم مستقل، در نوسان است. این در حالی است که قسد پس از حذف از هیئت مذاکره، نتوانست بخشی از مخالفان سوری باشد و با وجود همه تلاش‌ها، به بخشی از نظام سوریه نیز تبدیل نشد. همچنین، به نظر نمی‌رسد شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای برای استقلال مناطق شمال شرقی سوریه تحت کنترل قسد مساعد باشد. این بدان معناست که نگرانی در مورد آینده و جستجوی گزینه‌های مختلف، چالشی است که همواره در اولویت‌های قسد قرار دارد.
قسد همچنان در بین سه گزینه تاکتیکی در نوسان است، اما تمایلی به تحقق هیچ‌کدام از آن‌ها ندارد، زیرا هر گزینه می‌تواند منجر به انحلال کامل یا جزئی قسد شود.
گزینه اول: حفظ وضعیت موجود و اتکا به حمایت خارجی
یکی از گزینه‌های مطرح شده برای نیروهای دموکراتیک سوریه، حفظ پروژه استقلال‌طلبی خود تحت کنترل گروه تروریستی پ.ک.ک است که بر جنبه‌های امنیتی، اقتصادی و نظامی مسلط است. این گزینه به معنای عدم پذیرش هیچ‌گونه امتیازی به مخالفان سوری یا دولت سوریه و اتکا به ادامه حمایت آمریکا و احتمال انجام عملیات امنیتی علیه حضور ترکیه در شمال سوریه است.
این گزینه می‌تواند استقلال قسد را تقویت کند، اما چالش‌های بزرگی نیز به همراه دارد، از جمله از دست رفتن حمایت روسیه از “یگان‌های مدافع خلق” در مناطق تل رفعت و کوبانی، احتمال درگیری با ترکیه، ادامه مخالفت مخالفان سوری با نزدیکی به قسد و احتمال خروج آمریکا از منطقه به سبک خروج از افغانستان که قسد را با سرنوشت نامعلومی مواجه می‌کند.
گزینه دوم: تفاهم با دولت سوریه
گزینه دوم برای نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد)، ارائه امتیازاتی به نظام سوریه و پیوستن به آن است. این راهبرد از سال ۲۰۱۱ و ابتدای درگیری ها در سوریه وجود داشته و طی آن توافقاتی بین حزب اتحاد دموکراتیک و نظام سوریه صورت گرفته است. با این حال، این گزینه با چالش‌هایی مواجه است؛ از جمله، قسد خواستار حفظ ساختار نظامی و اداری خود و برخورداری از خودمختاری در شمال شرق سوریه است، در حالی که نظام سوریه خواهان انحلال ساختار اداری قسد و ادغام نیروهای آن در ارتش سوریه است. به نظر می‌رسد نظام سوریه تمایلی به ارائه هیچ‌گونه امتیازی به قسد را ندارد، به‌خصوص که با همکاری ایران، قبایل طرفدار خود را در شرق فرات برای شورش علیه قسد تحریک می‌کند. با این حال، قسد در مواقعی که تنش با ترکیه بالا می‌گیرد یا نشانه‌هایی از نزدیکی بین نظام و ترکیه دیده می‌شود، به گزینه نزدیکی با نظام روی می‌آورد.
گزینه سوم: توافق با ترکیه و مخالفان سوری
سناریوی سوم، قطع ارتباط با گروه تروریستی کارگران کردستان(پ.ک.ک) است؛ گزینه‌ای که ممکن است به توافق با ترکیه و معارضان سوری منجر شود. این سناریو مستلزم پذیرفتن امتیازات بزرگی است، اما می‌تواند راهی برای جلوگیری از تشدید تنش با ترکیه و کسب مشروعیت منطقه‌ای و بین‌المللی باشد.
با این حال، اجرای این گزینه بسیار دشوار است. زیرا جدایی سازمانی و ساختاری بین پ.ک.ک و قسد و قطع ارتباط ایدئولوژیک آن‌ها کار آسانی نیست. به خصوص که یگان‌های حفاظت مردمی و زنان، وابسته به پ.ک.ک، نیروی اصلی قسد را تشکیل می‌دهند و پ.ک.ک در تمام سطوح نظامی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی در مناطق تحت کنترل خود حضور پررنگی دارد. علاوه بر این، ترکیه شرط کرده است که قسد کنترل تاسیسات نفتی در مناطق خود را رها کرده و ۳۰ کیلومتر از مرزهای ترکیه عقب‌نشینی کند.
نتیجه‌گیری
قسد با چالش‌های داخلی و خارجی متعددی روبرو است و آینده آن نامشخص است. این نیرو در تلاش است تا با مانورهای سیاسی و بازی بین قدرت‌های بزرگ،موقعیت خود را حفظ کند،اما تصمیم‌گیری‌های نهایی به عوامل بسیاری بستگی دارد که خارج از کنترل قسد هستند.
