نگرش ما بیشتر احساسی و ناشی از تمایلات و هیجانات آنی ماست که چ بسا سبب پشیمانی نیز می شود همانطور که کسانی که در ابتدا عکس های آتش گرفتن هتل تارا را با افتخار در شبکه های اجتماعی به اشتراک می گذاشتند بعدا موضع متفاوتی گرفته و آن را اشتباه می خواندند.
حادثه هتل تارا مهاباد، جدا از اینکه اصل واقعیت رویداد چه بوده است سبب تشتت آرا شده و هر کسی بر آن تحلیلی می نویسد.
مردم کوچه و بازار از منظری به آن نگاه می کنند روانشناسان و جامعه شناسان از منظر دیگر و تحلیل گران سیاسی نیز آرایی متفاوت دارند.
بنده نیز با توجه به رشته تحصیلی و علاقه به بحث های توسعه ایی، از منظر فرهنگ سیاسی به این رویداد نگاهی انداخته ام:
فرهنگ سیاسی در هر جامعه ای، رفتارها و کنش های سیاسی آن جامعه را نسبت به افراد، احزاب و رویدادها نشان می دهد و نشانگر تصورات و دیدگاه های مردم نسبت به قدرت و حاکمیت است.
همه ی ما ایرانی ها به یک شیوه آموزش دیده ایم و تحت تاثیر یک رسانه به نام رسانه ملی بوده ایم (حداقل تا قبل از ورود اینترنت و ماهواره) و این سبب شده که فرهنگ سیاسی مشابهی داشته باشیم.
آلموند و وربا دو دانشمند علوم سیاسی فرهنگ سیاسی را برآیندی از نگرش­ها و جهت­گیری­های شهروندان یک جامعه می دانند و برا این اساس سه نوع نگرش را معرفی می کنند:
۱- نگرش شناختی: نگرش­های شناختی یا همان ادراکی براساس دانش و شناخت بی­طرفانه نسبت به قواعد و کارکرد و مقتضیات نظام سیاسی استوار و در نتیجه غیرشخصی هستند.
۲- نگرش­های احساسی: نگرش­های احساسی شخصی هستند و براساس نفع­طلبی نسبت به نظام و یا سیاست­ها و کارکردهای آن قرار دارند. فرهنگ سیاسی مبتنی بر نگرش احساسی سطحی و ناپایدار است.
۳- نگرش ارزشی: نگرش هایی ارزشی بر اساس باورها و ارزش هایی که فرد به آن معتقد است شکل می گیرد مانند احساسات مذهبی یا ملی گرایانه یا ارزش های خانوادگی و..
نگرش های احساسی و ارزشی بر اساس نگاه های شخصی و قضاوت های احساسی و هیجانی شکل می گیرد و مقتضیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را در نظر نمی گیرد و این گونه نگرش ها باید به سمت نگرش شناختی که بر اساس عقلانیت و شناخت و درک شکل گرفته و نگرش عمیق تری است سوق داده شود.
آلموند و وربا بر اساس این نگرش ها سه نوع فرهنگ سیاسی را معرفی می کنند:
۱- فرهنگ سیاسی محدود که در این نوع فرهنگ، مردم اصلا تصور نمی­کنند که می­توانند در شکل­گیری و دگرگونی هدف­های سیاسی موثر باشند بر این اساس در این شرایط طرح موضوعاتی نظیر منافع، هدف­ها، امنیت و توسعه­ی ملی محلی ازاعراب ندارد.
۲- فرهنگ سیاسی تبعی یا انفعالی: در این نوع فرهنگ فرد نظام سیاسی را می شناسد نسبت به آن نگرش و جهت گیری خاصی دارد آن را دوست دارد به آن وافادار است و ان را مشروع می داند و شاید برعکس؛ با این حال این رابطه یک طرفه است فرد هیچ نقشی برای خود در نظام سیاسی متصور نیست و تنها خود را تابعی منفعل در این نظام سیاسی می داند .
۳- فرهنگ سیاسی مشارکتی که فرد هم نظام سیاسی را می شناسد هم نسبت به آن جهت گیری دارد و هم برای خود در این نظام نقش متصور است و آن­ها همچنین خود را افرادی فعال در جامعه سیاسی قلمداد می­کنند و از لحاظ روانی بر این باورند که می­توانند بر تصمیمات نظام سیاسی تاثیر بگذارند.
حادثه هتل تارای مهاباد بر اساس نگرش ها و فرهنگ سیاسی
اگر وقایع هتل تارای مهاباد که سبب به آتش کشیدن این هتل شد را بر اساس این نگرش ها و نوع فرهنگ سیاسی جامعه بررسی کنیم به نکات زیر می رسیم:
نگرش ما بیشتر احساسی و ناشی از تمایلات و هیجانات آنی ماست که چ بسا سبب پشیمانی نیز می شود همانطور که کسانی که در ابتدا عکس های آتش گرفتن هتل تارا را با افتخار در شبکه های اجتماعی به اشتراک می گذاشتند بعدا موضع متفاوتی گرفته و آن را اشتباه می خواندند.
بخشی دیگر از نگرش و جهت گیری ما ارزشی بوده که برامده از احساس ملی و مذهبی بوده اینکه بر اساس یک ادعای که نقل محافل غیر رسمی بوده به یک دختر کُرد توسط یک غیر کُرد تعدی شده و یا از بعد مذهبی که تجاوز و تعدی به یک دختر به شدت نکوهیده شده است سبب رفتار عده ای از جوانان می شود بدون اینکه منتظر شوند اصل قضیه مشخص شود.
با این وصف وقایع هتل تارا بر آمده از دو نوع جهت گیری ارزشی و احساسی بوده که هر دوی این نوع نگرش ها در جهت مخالف توسعه و جامعه مدنی قرار دارد و شهروندان باید با نگرش ادراکی، ابتدا نسبت به حادثه هتل تارا شناخت درست پیدا می کردند و سپس بر اساس عقلانیت و مدنیت راهکاری شایسته و در خور در پیش می گرفتند.
این نوع نگرش ها و جهت گیری ها که در سراسر ایران وجود دارد و مختص به مهاباد نیست نیاز به آموزش را می طلبد تا افراد یاد بگیرند که به جای نگرش احساسی و ارزشی، عقلانی موضع بگیرند.
نکته بعدی که از فرهنگ سیاسی و وقایع هتل تارا می توان دریافت نوع فرهنگ سیاسی حاکم در استان آذربایجان غربی است.
نوع فرهنگ سیاسی حاکم در این استان غیر مشارکتی است به طوری که عده ای از شهروندان کُرد در این استان تنها خود را تابعی منفعل در جریانات سیاسی آن می دانند و نقش کم رنگی برای خود در فعالیت های سیاسی استان متصور هستند. همین امر سبب تقویت نگرش های احساسی و ارزشی شده و نگرش ادراکی را تحت تأثیر منفی قرار می دهد.
نتیجه گیری:
دکتر محمود سریع القلم، بی اعتمادی، ابهام در بیان، احساسات مفرط، فردگرایی منفی، واقعیت گریزی را از ویژگی های فرهنگ سیاسی ایرانی ها می داند و عنوان می کند که ما ایرانی ها افرادی هیجانی و به شدت احساسی هستیم وی از تداوم فرهنگ هیجان، احساس، کینه‌توز‌ی، خشم و حسادت در سیاست و تاریخ ایران خبر می دهد امری که امروز در مهاباد دیدیم مدتی قبل به بهانه خشکی دریاچه ارومیه و یا توهین روزنامه ایران در تبریز و در مرکز استان شاهد آن بودیم امری که در سایر شهر های بزرگ و کوچک ایران نیز دیده می شود که نیاز به آموزش جهت تغییر نحوه نگرش ایرانیان از نگرش احساسی به نگرش شناختی را می طلبد.
از سوی دیگر مشارکت بالای مردم آذربایجان غربی در انتخابات ها و بویژه مردم جنوب استان و نقش آنهادر پیروزی آقای روحانی نشان از تمایل این شهروندان برای داشتن نقش فعال سیاسی دارد و زمانی که به صورت کم رنگ در سطح ملی و استانی به مشارکت گرفته می شوند سبب کاهش اعتمادی شد و خروجی این رفتار سیاسی یک مشارکت سیاسی و فراگیر در استان نخواهد بود.