توافق صلح میان آمریکا و طالبان در نهایت پس از ۱۸ ماه مذاکره مستقیم، میان دو طرف ساعاتی پیش در دوحه پایتخت قطر به امضا رسید. همانگونه که از تصاویر منتشر شده مشخص است ملا عبدالغنی برادر معاون سیاسی گروه طالبان و زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان از سوی دو طرف این مذاکره توافق نهایی صلح را به امضا رساندند.
آنچه از اظهارات مقامات دولت افغانستان، مقامات آمریکایی و مقامات گروه طالبان بر می‌آید، این است که هیچ کدام از طرفین به آینده پایبند بودن طرف مقابل به تعهدات و مفاد مندرج در این توافقنامه خوش‌بین نبوده و همچنان خود را برای روزهای برهم خوردن این توافق آماده می‌کنند.
تاکنون جزئیات رسمی توافق امضاء شده از سوی طرفین منتشر نگردیده است، اما شاهدان حاضر در دوحه مطالب زیر را عنوان می‌کنند:
۱- تا پیش از اغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی یعنی ۱۵ رجب یا ۱۰ مارس ۲۰۲۰ دولت افغانستان موظف گردیده است ۵ هزار زندانی طالبان را از زندان‌های این کشور آزاد کند.
۲- براساس این توافق آمریکا متعهد شده است تمام نیروهای نظامی و غیردیپلماتیک خود و متعهدانش را تا ۱۴ ماه آینده به صورت کامل از افغانستان خارج کند.
۳- طالبان متعهد گردیده است، مجوزی برای فعالیت الاقاعده و سایر گروه‌های تروریستی در افغانستان صادر نکرده و با آنها همکاری نکند.
دو طرف کماکان نسبت به اجرای این تعهدات به دیده شک می‌نگرد، از سوی دیگر قرار است تا دو هفته آینده مذاکرات بین‌الافغانی میان گروه طالبان و طرف معرفی شده از داخل افغانستان برگزار شود، اما اعلام نتایج نهایی انتخابات افغانستان در هفته گذشته باعث شده است، تا هم اکنون شاهد شکافی جدی در بدنه رهبران سیاسی کابل باشیم و این که قطعا به زودی امکان تجمیع این رهبران بر سر یک هیئت جامع و فراگیر برای حضور در مذاکرات بین‌الافغانی با گروه طالبان بعید به نظر می‌رسد.
نکته قابل تامل دیگر، این است که نه آمریکا، نه گروه طالبان، نه حکومت حاکم کنونی در افغانستان و نه رهبران سیاسی این کشور، هیچ کدام طرح و نقشه راهی مشخص برای آینده حکومت‌داری در این کشور ندارند. حال این سوال مطرح می‌شود، که با توجه به همه این بدبینی‌ها و کم و کاست‌ها و عدم برنامه‌ریزی‌ها چرا توافق صلح میان آمریکا و طالبان با این عجله به امضاء رسیده است.
در پاسخ به این سوال باید گفت: دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای پیروزی در انتخابات ۲۰۲۰ ریاست جمهوری این کشور، نیاز به پایان به طولانی‌ترین جنگ تاریخ آمریکا دارد. او پس از سرکار آمدن با افزایش چند هزار نفری در تعداد نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان تلاش کرد از طریق نظامی و حملات گسترده بمب‌افکن‌های خود گروه طالبان را به زانو در آورد، اما پس از حدود ۲ سال نه این که در این اقدام موفق نبود، بلکه براساس گزارش‌های نهادهای معتبر امنیتی آمریکا گروه طالبان قدرتمندتر از همه ۲۰ سال گذشته به حیات خود در افغانستان ادامه داد.
او که خود را به سال آخر دور نخست ریاست جمهوری خود نزدیک می‌دید، تصمیم گرفت تا از طریق سیاسی از منجلاب افغانستان خود را بیرون بکشد. همانطور که شاهد هستیم در این توافق گروه طالبان، آمریکایی‌ها را مجبور به خروج از افغانستان طی کمتر از یک سال و نیم کرده است. از سوی دیگر طالبان با این توافق توانسته، سند آزادی ۵ هزار زندانی خود را کتباً از آمریکایی‌ها و در حضور ۳۰ کشور و سازمان بین‌المللی بگیرد.
گروه طالبان معتقد است و اطمینان دارد که بدون حضور نیروهای خارجی دولت افغانستان حیاتی نخواهد داشت و آنها می‌توانند در کمتر از چند ماه وارد کابل شده و امارت اسلامی مورد نظر خود را برپا کنند. در واقع باید پیروز میدان مذاکره سیاسی و نظامی میان آمریکا و طالبان را تا اینجای کار طالبان دانست.
اما آنچه روشن می‌نماید این است که آمریکایی ها پس از حدود ۲۰ سال حضور نظامی و همه جانبه در افغانستان خواهان رها کردن تمام منافع خود در این کشور نبوده و به راحتی خاک افغانستان را ترک نخواهند کرد. ترامپ برای پیروزی در انتخابات آتی با عجله فراوان این توافق را به امضا رسانده و عکس یادگاری این وزارتخارجه خود با طالبان را گرفته است، اما او طرف مقابل خود را به خوبی نمی‌شناسد، طرف مقابل او یک گروه شبه نظامی که تعهدات یک دولت مستقل و شناخته شده بین‌المللی را ندارد. ترامپ بر این باور است همانگونه که با ایران در برجام با چین در توافق تجاری و با کره شمالی در مسائل هسته‌ای برخورد کرده این بار نیز می‌تواند با گروه طالبان برخورد کند.
او به زعم خود ابتدا توافق را به امضا رسانده و در آینده می‌تواند به بهانه‌های مختلف زیر این توافق بزند و طالبان هم به خاطر پایبندی به این تعهد مجبور است سلاح خود را بر زمین بگذارد، اما باید گفت طالبان تا اینجای کار علاوه بر تمام امتیازاتی که از طرف آمریکایی گرفته‌اند، حاضر به خلع سلاح و اجرای آتش بس عمومی در افغانستان نشدند. این بدان معنی است که طالبان تمام بدنه نظامی خود را در سراسر افغانستان حفظ خواهد کرد و به محض این که آمریکایی‌ها ذره‌ای از این توافق عدول کنند بار دیگر آتش جنگ در افغانستان شعله‌ور خواهد شد.
باید ترامپ، وزارت امور خارجه آمریکا و مشاوران او در عرصه افغانستان را بازنده نهایی توافق صلح دانست. اگر تاکنون چیزی حدود کمتراز ۵۰ درصد از مردم افغانستان هنوز هم علاقه‌ای به حضور آمریکا در کشورشان داشتند از این تاریخ تمام ملت افغانستان شاهد خیانت و خباثت آمریکایی در قبال خود هستند. از این پس علاوه بر گروه طالبان مردم افغانستان نیز به صورت جدی مخالف حضور آمریکا در کشورشان خواهند بود.
ترامپ در نقشه نهایی خود در توافق صلح با طالبان، دچار یک شکست و یک انحطاط جدی شده است و در ماه‌های آینده همین توافق که او امروز از آن به عنوان یک پیروزی یاد می‌کند، شکستی در کارنامه دولت آمریکا در آسیا خواهد بود.
