دیدبان حقوق بشر کردستان ایران به مناسبت انتخابات مجلس (۲ اسفند ۱۳۹۸) و لزوم تعیین سرنوشت مردم به دست خویش و احترام به حق انتخاب کردن و انتخاب شدن بیانیه‌ای به شرح زیر صادر کرده است:
«انتخابات به‌عنوان مظهر دموکراسی و نقش‌آفرینی مردم در امور کشور و نظام سیاسی و پارلمان به‌عنوان جلوه و مظهر اراده مردم در حکمرانی و حکومت، تنها راه رسیدن به توسعه و ثبات محسوب می‌شود. انتخابات تجلی احترام به مردم و نظر آنها در اداره کشور و مطمئن‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای تغییر در نحوه اداره کشور است. نقش پارلمان در مشارکت مردم در حوزه قدرت و اعمال حاکمیت بسیار حیاتی است و مردم از طریق انتخابات و تعیین نماینده خود در مجلس به‌عنوان خانه ملت، می‌توانند مستقیما بر حاکمیت و حاکمان و نهادهای قدرت، نظارت کنند. مجلس، بهترین و دموکراتیک‌ترین مکان برای نقش‌آفرینی مردم در عرصه سیاست، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع است که لازم است مورد توجه جدی عموم مردم و نخبگان قرار بگیرد. مجلس نهادی است که منعکس کننده دیدگاه‌های همه مردم ایران فارغ از قومیت، مذهب و سلایق سیاسی است، زیرا نمایندگان به طور مستقیم توسط مردم انتخاب می‌شوند و عملکرد آنها در انتخابات بعدی موثر است.
به همین دلیل جریان‌ها، احزاب و نخبگان سیاسی و اجتماعی که در مورد تأثیر انتخابات و رای مردم ایجاد تشکیک می‌کنند، اولاً فرصت تغییر را از جامعه سلب کرده و ثانیاً مسیر تغییر را از صندوق رأی به سوی حرکات افراطی تغییر می‌دهند. لذا دیدبان حقوق بشر کردستان ایران بر این باور است که تغییر در امور کشور و گردش نخبگان، صرفا از طریق رای مردم به‌عنوان صاحبان حقیقی کشور ممکن است و اگر فرد و گروهی، سخن از عدم شرکت در انتخابات به‌میان می‌آورد، در حقیقت نگاه ضد دموکراتیک و ضد توسعه‌ای خود را در معرض نمایش گذاشته است. در تمام استان‌ها و در میان کاندیداهای مختلف، افرادی وجود دارند که در مجلس می‌توانند به نمایندگی از مردم منطقه خود در پارلمان کشور نقش موثری ایفا کنند. به همین دلیل، دیدبان بر شرکت فعالانه در انتخابات پارلمانی تاکید می‌کند و از کردهای ایران می‌خواهد به‌عنوان ایرانیانِ اصیل حتما در انتخابات شرکت کنند.
بررسی تاریخ و گفتمان تمدن‌محور نشان می‌دهد کردها بخش مهمی از جامعه ایران را تشکیل می‌دهند. قوم کرد به عنوان یکی از مهمترین اقوام حاضر در غرب آسیا، در چهار کشور ایران، ترکیه، سوریه و عراق حاضر است و بر اساس اسناد متقن تاریخی و گذشته‌ی منطقه، اصولاً قوم کرد، قومی اساسا ایرانی و ساکن سرزمین ایران بوده است. اگر اکنون کردها به طور خاص در ۴ کشور پراکنده هستند، ناشی از سیاست‌های دولت‌های غربی و استعمارگر در گذشته منطقه و ضعف دولت‌های مرکزی در خاورمیانه است. قطعا با توجه به ماهیت نظام بین‌الملل، امکان بازگشت کردها به سرزمین مادری یعنی ایران فراهم نیست و دولت ایران نیز ضمن احترام به مرزهای بین‌المللی، هرگز چنین ادعایی نداشته است. اما لازم است که جامعه و نخبگان کُردی از ماهیت و اصالت خود مطلع باشند.
ما به‌عنوان یک سازمان مردم‌نهاد حقوق بشری اعتقاد داریم که سیاست‌ورزی در مناطق کردنشین ایران، دارای چالش‌های متعدد و ریشه‌داری است که برای حل آنها باید رویکرد جامع و دقیقی اتخاذ شود تا اولویت‌ها برای توسعه همه‌جانبه این مناطق به درستی مشخص شود. محل بررسی و تصویب قوانین و نظارت بر حُسن اجرای آنها در مورد توسعه کردستان و مناطق کردنشین ایران نیز مجلس است. پارلمان می‌تواند از همه مسئولان کشور توضیح بخواهد و چالش‌های مناطق کردنشین را برای حل و فصل تعیین کرده و از قوای مختلف کشور، گزارش بخواهد.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران اعتقاد دارد یکی از مهمترین چالش‌های ملموس، عینی و قدیمی در مناطق کردنشین، توسعه‌نیافتگی یا کمتر توسعه‌یافتگی می‌باشد. به همین دلیل، ما بر حضور جدی در انتخابات با هدف تعیین نمایندگانی علاقه‌مند به توسعه همه‌جانبه و دارای برنامه در این خصوص تاکید می‌کنیم و بر این باور هستیم که مناطق کردنشین ایران، باید در صف اول توسعه اقتصادی قرار بگیرند تا توسعه متوازن در کشور به‌طور عینی اجرایی شود.
ما به‌عنوان یک نهاد حقوق بشری اعتقاد داریم که توسعه اقتصادی، سبب حل بسیاری از مشکلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خواهد شد و راه را بر هرگونه رفتار ضد ملی و افراطی که در طول تاریخ یک سده‌ی اخیر، ایران و کردها را آزرده است، مسدود خواهد کرد. دیدبان یک نهاد سیاسی نیست و هیچ توصیه‌ای در مورد رای یا عدم رای به فرد یا جریان خاصی نکرده و نخواهد کرد، اما از مردم کُرد انتظار دارد وکلایی را برگزینند که به توسعه مناطق کردنشین ایمان داشته باشند و از ایجاد دوقطبی‌های کاذب از جمله دوقطبی فوق‌العاده خطرناک کُرد- تُرک به شدت پرهیز نمایند.
این تنش قومیتی، یکی دیگر از چالش‌های اجتماعی و سیاسی مناطق کردنشین و غرب ایران است. دیدبان اعتقاد دارد که اصولا ماهیت و ذات این مساله، فاقد اصالت و واقعیت نشان است و رفتار انحصار‌طلبانه پان‌ترکیسم و پان کردیسم، ریشه در متن جامعه ندارد. مناطق کردنشین و ترک‌نشین شاهد حضور اقوام مختلف است که در طول تاریخ زندگی مسالمت‌آمیزی با هم داشته‌اند و هرگز به سمت تقابل با یکدیگر حرکت نکرده‌اند.
بدنه جامعه کُرد و تُرک به‌عنوان شهروندان یک کشور مستقل، دارای حقوق ملی و قومی هستند؛ اما از هرگونه فعالیت افراطی، تحریک‌آمیز و تقابل‌جویانه خودداری کرده و می‌کنند. هرگونه تقابل بین دو قومیت مهم در غرب ایران، قطعا ریشه در بیرون از مرزهای جغرافیایی و تمدنی این کشور دارد. القاء این دوقطبی کاذب بین کردها و تُرک‌ها، ماموریت سیاسی جریان‌هایی است که به خارج از ایران متصل هستند و اهداف شومی را دنبال می‌کنند. ترویج‌دهندگان این رویکرد، ماهیت مشخصی دارند که از بیانیه‌ها و سخنان آنها، به خوبی قابل درک است. شعارهایی مبنی بر «خیز بلند کردها» یا «تجمیع توان ترک‌ها» به سود کاندیدای قومیتی با شعارهای نژادپرستانه، فرصت‌سوزی در عرصه سیاسی است و باید مطلقا به آنها توجه نشود.
راهبردهایی مبنی بر حضور در شهرهای خاص (لزوم شرکت در انتخابات در حوزه‌های دارای بافت قومیتی) و رای به یک نامزد وابسته به قومِ خاص، صرفا برای رای نیاوردن نامزد قومیت دیگر، نیز در همین راستا قابل ارزیابی است. گروه‌ها، افراد و احزابی که برای کسب رأی بر تقابل قومیتی تکیه کرده‌اند، نه توسعه را درک می‌کنند و نه ثبات ملی و اجتماعی و همبستگی اقوام ایرانی برایشان موضوعیت و اهمیت دارد. کردها ایرانیانِ اصیلی هستند که در کنار سایر اقوام، جغرافیای این کشور را ساخته‌اند و برای توسعه هرچه بیشتر مناطق خود، با قدرت در انتخابات حاضر خواهند شد تا اجازه انتساب فعالیت‌های قومیت‌محور برخی احزاب و گروه‌ها را به کلیت «قومِ کُرد» ندهند و از سوی دیگر، به طور جدی پیگیر مطالبات خود باشند.
لذا در زمینه جلوگیری از تنش‌های قومی نیز پارلمان نقش حائز اهمیتی ایفا می‌کند. به همین دلیل مردم باید افرادی را برگزینند که در پی تشدید تنش قومی و شعارهای قوم‌گرایانه نباشند، بلکه صرفا توسعه در تمامی سطوح و ابعاد و زمینه‌ها را مد نظر قرار دهند. جنگ قومیتی و رای بر اساس قومیت، نقض اصل انتخابات و پارلمان مبنی بر شایسته‌سالاری است. جریان‌هایی که مردم را به رای بر اساس قومیت علیه قوم دیگر تشویق می‌کنند، در واقع توسعه و ثبات اجتماعی را نشانه رفته‌اند. پس، حضور در انتخابات بدون زمینه قومیتی و البته توجه به انتخاب صحیح بسیار مهم است و قابل مقایسه با شعارهایی مبنی بر تحریم انتخابات نیست.
چالش بعدی در مناطق کردنشین که پارلمان و رای مردم نقش بسزایی در حل آنها دارند، بحث حقوق شهروندی و حقوق بشر است. دیدبان به‌عنوان یک نهاد غیرسیاسی هیچ توصیه‌ای به نفع هیچ فرد یا گروهی نمی‌کند، اما اعتقاد دارد نامزدی که به استیفای حقوق شهروندان خود بی‌اعتنا باشد، نمی‌تواند نماینده خوبی برای آنها شود. موضوعاتی نظیر «تلاش برای ارتقاء سطح اقتصاد و معیشت و امنیت شهروندان خصوصا مرزنشینانِ روستایی»، «توسعه عمرانی جدی و بی‌سابقه»، «افزایش فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی کلان که منجر به کاهش بیکاری و آسیب‌های ناشی از آن شود»، «گشایش جدی در امور مرزی از جمله تامین امنیت و زیرساخت‌ها برای تدبیل شدن مناطق کردنشین مرزی به قطب صادراتی»، «حل مشکل کولبری برای همیشه و ناشی از یک سیاست اقتصادی صحیح»، «حمایت از بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی کوچک و متوسط در برابر اخاذی گروه‌های مسلح»، «فعالیت جدی برای کاهش بیکاری»، «پیگیری سرنوشت کودکان و نوجوانان ربوده شده که اکنون به‌عنوان کودک‌سرباز در خطر کشته شدن در جنگ هستند و درک وضعیت وخیم خانواده آنها» و در یک کلام، «اهمیت داشتن حقوق شهروندی همه مردم کُرد» و «توسعه همه‌جانبه اقتصادی، اجتماعی و عمرانی مناطق کردنشین» باید در شعارها و برنامه‌های انتخاباتی و از آن مهمتر عمل فرد پیروز به‌عنوان نماینده ظهور عینی داشته باشد.
حضور در انتخابات و انتخاب افراد شایسته که منجر به توسعه اقتصادی و ثبات اجتماعی در مناطق کردنشین شود، در نهایت «احساس» تبعیض احتمالی علیه این مناطق و در نتیجه تعارضات قومی را نیز کاهش خواهد داد که به طور خاص به سود مردم کُرد است.
اکنون که بستر حقوقی و قانونی تامین حقوق «همه» شهروندان ایرانی در قالب حقوق شهروندی فراهم است، کردها باید به صورت جدی، سازمانی و نظام‌مند، در انتخابات شرکت کرده و افرادی را برگزینند که به موضوعات فوق‌الذکر توجه کرده و برای اجرای آنها اهتمام ویژه داشته باشند و موضوع توسعه اقتصادی و رفاه مردم را به طور جدی در دستور کار قرار دهند. حق رای، آزادی، رفاه و ثبات، از مهمترین حقوق شهروندیِ اتباع دولت ایران است. بدیهی است طبق اصل ۱۹ قانون اساسی، این سیاست باید در خصوص همه ایرانیان با یک الگو و راهبرد واحد دنبال شود و پیگیری این امور نیز نیازمند نمایندگانی شایسته است که در دام رقابت‌های قومی و تنش‌های محلی اسیر نشوند.
در این برهه است که نقش حضور در انتخابات و انتخاب صحیح و مطالبه جدی، اهمیت خود را نشان می‌دهد. با حضور افراد ضعیف و کم‌توان و بی انگیزه و یا نمایندگان افراطی که به بحث‌های قومیتی و تُرکی- کُردی دامن می‌زنند، مجددا منطقه را وارد دور باطل خشونت قومی و توسعه‌نیافتگی خواهد کرد. قربانی این امر نیز خود مردم فارغ از قومیت هستند.
ما معتقدیم مقطع فعلی می‌تواند نقش مهمی در آینده جامعه کردی داشته باشد و مشارکت فعال می‌تواند پارلمان و نماینده‌های قدرتمند و پیگیر را وارد مدار قدرت و نمایندگی مردم نماید. دیدبان حقوق بشر کردستان ایران معتقد است که صندوق رأی بهترین راه برای جلوگیری از تشدید روند توسعه‌نیافتگی و افراط‌گرایی است و به‌عنوان نهادی حقوق بشری و غیردولتی و فارغ از مسائل و رویکردهای سیاسی، که در حوزه مناطق کردنشین فعالیت می‌کند، بر این باور است که نخبگان سیاسی و اجتماعی، باید ضمن تشویق مردم به شرکت در انتخابات، نقش تاریخی و کلیدی خود را در مسیر هدایت خواسته‌ها و انتظارات مردم ایفا کنند».
