رضا تقیزاده – بازتاب نسبتا گسترده درگیریهای اخیر افراد مسلح (پشمرگه) «حزب دمکرات کردستان»، و ««حزب حیات آزاد کردستان» (پژاک) با نیروهای سپاه در مناطق کوهستانی آذربایجان غربی و کردستان، در نشریات عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس، نشانه حمایت سیاسی غیر مستقیم و به احتمال قوی افزایش کمکهای مالی مستقیم عربستان و امارات به برخی از گروههای جداییطلب کردستان ایران است.
طی دو ماه گذشته نشریات ایران نیز از وقوع درگیریهای مسلحانه بین نیروهای سپاه و شورشیان مسلح کرد و بروز تلفات در دو سوی منازعه گزارشهایی منتشر ساختند.
مناسبات دوستانه اسرائیل با کردهای ایران و عراق از دهه شصت تاکنون ادامه داشته. از سال ۲۰۰۵ تلآویو مناسبات دوستانهای با اقلیم خودمختار کردستان برقرار کرد و حمایت از استقلال سیاسی کامل کردهای عراق را بخشی از اهداف سیاستهای منطقهای خود قرار داد. همزمان، گزارشهایی پیرامون استفاده اسرائیل از عوامل کرد در اجرای پارهای عملیات زیرزمینی در ایران هم انتشار یافت که مطابق انتظار، مورد تائید اسرائیل قرار نگرفت.
اگرچه زمان جاری برای نزدیکی بیشتر اسرائیل با کردهای منطقه دست کم به دلیل حرکت ترکیه برای عادی ساختن مناسبات با تلآویو چندان قابل توجیه و محاسبه شده به نظر نمیرسد، با این وجود تلآویو شاید با انگیزه تحت فشار قرار دادن حکومت تهران ظاهرا آماده پذیرفتن هزینههای فرعی ادامه این سیاست است.
سیاست تازه عربستان سعودی
عربستان سعودی در مورد سیاست حمایت از تغییر رژیم اسلامی ایران هرگز پروایی نداشته است. با این وجود پشتیبانی از گروههای جداییطلب در درون ایران (جدا از کمک محتمل مالی به شورشیان مسلح در بلوچستان (جندالله از سال ۲۰۰۵ به این سو) سیاست نسبتا تازهای است.
پس از اعلام حمایت سیاسی جمهوری اسلامی از شیعیان بحرین که عملا به عقب راندن تلاشهای آزادیخواهی مردم این جزیره کوچک در خلیج فارس و اشغال نظامی آن از سوی نیروهای عربستان سعودی منجر شد، عربستان سیاست حمایت از تغییر رژیم اسلامی تهران را با جدیت بیشتری پیگیری کرد.
قرار گرفتن جمهوری اسلامی در کنار حوثیهای یمن را دولت ریاض تحریک مستقیم علیه امنیت خود تلقی کرد.
حضور شاهزاده ترکی فیصل، رییس سابق سازمان اطلاعاتی عربستان، در گردهمایی اخیر آنها در پاریس و اعلام پشتیبانی وی از تغییر رژیم تهران و همچنین دیدار و مذاکره محمود عباس رییس دولت خودگردان فلسطین با مریم رجوی رییس سازمان مجاهدین در همان شهر، که بی تردید با هماهنگی ریاض صورت گرفت، نشان داد که عربستان تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی را به هر وسیله و با هر هزینه، سیاست روز خود قرار داده است.
حمایت از گروههای کرد مسلح و آماده دریافت کمک مالی از عربستان، گام دیگریست که ریاض در ادامه و تشدید مقابله با دولت مذهبی ایران برداشته است.
چند روز پیش از حضور ترکی فیصل در گردهمایی مجاهدین در پاریس، سرلشکر بازنشسته سعودی، انور عشقی، رییس «مرکز پژوهشهای حقوقی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه» با حضور در «شورای روابط خارجی» در نیویورک، ضمن آنکه سیاست کمک به تغییر رژیم ایران از سوی ریاض را مورد تاکید قرار داد، سیاست تلاش به منظور ایجاد «کردستان بزرگتر» از «راههای صلحآمیز» را نیز مطرح ساخت که طبیعت صلحآمیز آن بر هیچ ناظر پوشیده نیست!
فرصتطلبی بعضی گروههای مسلح کرد
طی ۲۰ سال گذشته مناطق کردنشین غرب ایران نوعی آرامش را تجربه میکردند.
طی ماههای اخیر آرامش نسبی ۲۰ ساله در مناطق کردنشین ایران تغییر کرده است و در پس این تغییرات دستهای ظاهرا پنهان خارجی را میتوان رصد کرد.
علاوه بر دولتهای قویتر منطقه، دست حکومت اقلیم خودمختار کردستان نیز در تحریک و یا کمکرسانی به بعضی از گروههای کرد درون ایران دیده میشود.
در جریان جنگهای دو سال گذشته در عراق، جمهوری اسلامی اگر چه با نیت پیشگیری از فروپاشی دولت تحت حمایت خود در بغداد، نخستین دولتی بود که با ارسال سلاحهای نیمه سنگین و مهمات به کمک دولت اقلیم خودگردان کردستان عراق در مقابله با داعش شتافت.
روابط کاری دولت تهران با حکومت اربیل نیز از زمان شکل گرفتن دولت خودگردان رو به توسعه بوده است. با این وجود، دولت بارزانیها در کردستان عراق، تقریبا به تمام گروههای تندرو مسلح کرد مانند پژاک، و احزاب سابقهدار مانند حزب دمکرات کردستان در تقابل با دولت تهران یاری میدهد. حدود ۴۰ گروه و سازمان سیاسی، در نهایت پراکندگی، ظاهرا حقوق کردهای ایران را (عموما خارج از کشور) نمایندگی میکنند.
موضوع قرار دادن صدها هکتار اراضی کردستان عراق در اختیار پژاک برای تدارک شبیخون نظامی در درون ایران ۵ سال پیش مطرح بود و اینک اسناد کمکهای مالی (نه چندان بزرگ) اقلیم خودگردان به بعضی از گروههای کرد، از جمله حزب دمکرات شاخه عبدالله حسنزاده و همچنین شاخه مصطفی هجری، سه شاخه از حزب کومله (عبدالله مهتدی، عمر ایلخانی و ابراهیم علیزاده) و دو گروه کوچک دیگر کرد منتشر شده است.
تحرک نظامی اخیر حزب دمکرات کردستان و پژاک را درون مناطق کردنشین ایران میتوان تحولی با اهمیت در معادلات امنیت منطقه تلقی کرد که در آن دست دولتهای دیگر منطقه چندان پنهان نیست.
حزب دمکرات طی بیانیهای که در ابتدای ماه جاری میلادی انتشار داد از قول مصطفی هجری، دبیرکل ، مدعی شد «تلاشهایی را در سطح بینالمللی برای یافتن متحدهایی در خاورمیانه برای مقابله با تهدیدهای جمهوری اسلامی تدارک دیده است.»
اقدام پارهای از گروههای مسلح کرد برای شروع درگیریهای مسلحانه با سپاه درون مرزهای ایران، اگر چه فاقد اهمیت نظامی تعیین کننده در میدان است، میتواند به عنوان گشودن جبهه تازهای از «جنگهای نیابتی در منطقه» و در نتیجه قرار گرفتن حدود ۲۰۰۰ پیشمرگه عضو شاخهای از حزب دمکرات و همچنین پژاک، در لیست سربازان کرایهای این جنگها تلقی شود.