انجمن بی تاوان: پس از بازگشت عبداله اوجالان به ترکیه در سال ۱۹۹۹، توافقی بین اوجالان و دولت ترکیه مبنی بر خروج عناصر پ.ک.ک از ترکیه منعقد شد. اوجالان در ۲ آگوست ۱۹۹۹ از تمام سازمان های پ.ک.ک خواست تا گریلاها را از مرز ترکیه خارج کنند. گریلاهای پ.ک.ک در شرایط سخت و بدون ضمانت امنیتی به اقلیم کردستان عراق رفتند. بر اساس اطلاعات رسمی پ‌ک‌ک، ۹۲۸ گریلا جان خود را از دست دادند، ۳۵۰ نفر تسلیم شدند و نزدیک به ۱۰۰ گریلا مفقود شدند و هنوز هم از سرنوشت آنها اطلاعی در دست نیست.
از آن تاریخ تا امروز جنگ وارد مرحله تاریک و نامشخصی شد. بسیاری از سوالات مهم در تاریکی باقی ماندند. یکی از این پرسش‌ها این است که چرا پ‌ک‌ک در ۱ ژوئن ۲۰۰۴ جنگ را آغاز کرد. زیرا اوجالان بر اساس توافقی که پس از سال ۱۹۹۹ با دولت ترکیه انجام داد، ایده جدیدی را بر پ.ک.ک، اداره آن، کارمندان و جامعه اطراف پ.ک.ک تحمیل کرد. پ‌ک‌ک که مدعی کردستان یکپارچه و مستقل چهار قسمتی بود، گفت که پ‌ک‌ک دولت نمی‌خواهد، نمی‌خواهد مرزهای کشورها را تغییر دهد، ارزش‌های کشورها را ارزش‌های مشترک دانست. و هدفش دموکراتیک کردن کشورها بود. اما وقتی چنین ایدئولوژی نرم و بی هدفی وجود داشت، اوجالان ناگهان تصمیم گرفت جنگ را از سر بگیرد. دلیل این تضاد بین ایدئولوژی و روش مبارزه ای که پ.ک.ک آن را پارادایم جدید می نامد چه بود؟
همانطور که عبداله اوجالان در ۲ اوت به دستور دولت گریلاها را مجبور به عقب نشینی کرد، در اول ژوئن نیز با همان دستور گریلاها را به ترکیه فرستاد. کسی که جنگ با اوجالان را متوقف کرد و دوباره آن را آغاز کرد، دولت عمیق ترکیه بود. تنها چیزی که بر دوش اوجالان افتاد اجرای این دستورات دولت بود.
در ۱۵ اوت ۲۰۰۳، اوجالان به پ‌ک‌ک گفت که باید فوراً تصمیم به شروع جنگ بگیرند. پ‌ک‌ک نمی‌خواست جنگ دیگری را آغاز کند، چون اداره وقت پ‌ک‌ک به این دستور عمل نکرد، اوجالان به سازمان خود اعتراض کرد و در جلسات وکلای خود شرکت نکرد.
عرفان دوندور و محمود شاقر، وکلای عبداله اوجالان، هر هفته نزد خانواده اوجالان می‌رفتند، از آنجا به دیاربکر و از آنجا با خودروی مخصوص در دروازه مرزی خابور به قندیل می‌رفتند. آنها افرادی را که نمی خواستند جنگ را آغاز کنند تهدید کردند و تصمیم جنگی را بر آنها تحمیل کردند.
سرانجام در می ۲۰۰۴، مسئولان پ.ک.ک به دلیل فشارها و تهدیدهای اوجالان به جدایی نیمی از گروهش فکر کرد و تصمیم به اعلام جنگ در اول ژوئن گرفت.
دولت ترکیه به جنگ نیاز داشت. جناح های متخاصم در داخل دولت ترکیه باید با پ.ک.ک بجنگند. از سوی دیگر مداخله در بحران خاورمیانه برای مداخله در منطقه پس از سرنگونی رژیم صدام بود. دولت چشمان خود را بر گسترش گریلاهای پ.ک.ک در ترکیه و حتی در داخل حکومت ترکیه بست و از این تلاش های پ.ک.ک جلوگیری نکرد.
در این زمان گریلاها فراتر از مناطق مرزی مانند زاگرس، بوتان، گارزان، مردین، درسیم، مرز کوچگیری، دریای سیاه و آمانوس گسترش یافتند. در ترکیه، واحدهای چریکی در کوه های آمانوس، دریای سیاه و سواحل دریای اژه مستقر بودند.
در این مدت ده ساله که از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ ادامه داشت، ده ها آتش بس، دوره های عدم تحرک و تاکتیک های نظامی اجرا شد. گریلاها هزاران نفر را فقط در ترکیه از دست دادند. پ.ک.ک کادرهای خود را که شامل بسیاری از گریلاهای کهنه کار بود، از دست داد. دولت ترکیه تصمیم گرفت که پ.ک.ک از مرزهای ترکیه خارج شود و در مرزهای کشورهای همسایه مستقر شود. به این ترتیب گریلاها برای توجیه عملیات خود در اقلیم، خاک عراق را دادند. و روند جدیدی آغاز شد. در ترکیه نیز تعداد گریلاها گام به گام کاهش یافت و حذف شدند. برای این منظور سه روش مختلف مورد آزمایش قرار گرفت.
روش۱: قبل از اعزام گریلاها به سوریه و عراق در سال ۲۰۱۴٫ در جریان جنگ ۲۰۱۴ کوبانی، با هماهنگی اوجالان-پ‌ک‌ک و میت، چریک‌های آمد، مردین و گارزان توسط خودروها به مرز سوریه آورده شدند. برای این کار اوجالان در آن زمان گفت: «عملیات MIT کوبانی را نجات داد، من و هاکان فیدان (رهبر MIT) کوبانی را نجات دادیم.
روش ۲: در سال ۲۰۱۵، پ.ک.ک نیروهای چریکی را در آمد، گارزان، بوتان، مردین، بینگول، موش درگیر جنگ خندق کرد. چریک های لیج در مقابل دولت سوار بر وسایل نقلیه می شدند و جنگ خندق را در شهر دیاربکر و سور سازماندهی می کردند. دولت گوش خود را به این تدارکات پ ک ک کر کرد و به آن رای نداد. در نهایت نبرد سنگر با شکست بزرگی به پایان رسید. در شهرهایی که پ‌ک‌ک در قدرت بود، ۳ میلیون کرد مهاجرت کردند، نزدیک به ۳۰۰۰ جوان کرد جان خود را از دست دادند. ۹ شهر باستانی کردها نیز ویران شد. مردم و گریلاها وارد خلأ بزرگی شدند.
روش ۳: پس از این دو فرآیند، دولت ترکیه با عملیات گسترده در داخل و مرز شروع به انحلال تک تک نیروهای گریلا به ویژه فرماندهان استان ها کرد. اردوگاه های چریکی به مدت ۳۰ سال مانند گبار، آندوک، کودی، بستا، کاتو، باگوک، مونزور تحت کنترل دولت ترکیه قرار گرفت.
گریلاها که در گروه های ۳۰-۴۰ نفره حرکت می کردند، مجبور می شدند با ۲ نفر حرکت کنند و در زیر زمین پنهان شوند. متأسفانه با گذشت زمان، گریلاها نتوانستند این کار را نیز انجام دهد. اکنون جنگ در ترکیه متوقف شده است. گریلا منحل شده است و دولت ترکیه تمام فعالیت های گریلاها را کنترل کرده است. حتی اگر هر از گاهی یکی دو نفر به منطقه برسند، این تلاش های ضعیف نمی تواند وضعیت حذف گریلاها را تغییر دهد.
