اتحادیه میهنی کردستان عراق کردستان و حزب گوران روز دوشنبه این هفته اتحاد با یکدیگر را اعلام کردند. احتمالا توازن قدرت در کردستان عراق در آستانه تحول است. روز دوشنبه، یکی از اعضای برجسته حزب اتحادیه میهنی کردستان (PUK) اعلام کرد که حزب او به توافقی اولیه با گوران رسیده است و قرار است روز سه شنبه به امضا برسد. بر اساس این قرارداد این دو حزب در پارلمان با هم متحد خواهند شد و در انتخابات بعدی در یک لیست مشارکت خواهند کرد. با توجه به توقف ها و از سر گیری هایی که سیاست کردهای عراق را تعریف می کند، ممکن است توافقی دیگر میان طرفین (این احزاب) بیشتر به همان مانورهای رندانه سیاسی شبیه باشد. اما این ادغام (اتحاد) باعث ایجاد تاثیری معنی دار نه تنها بر کردستان عراق بلکه بر روابط آن با ترکیه و ایران شود.

این ادغام بالقوه واقعا چیزی بیش از یک اتحاد است. نوشیروان مصطفی، رهبر Gorran تا سال ۲۰۰۹ به عنوان معاون دبیر کل اتحادیه میهنی کردستان فعالیت می کرد. سپس، او پیش از انتخابات پارلمانی از این حزب جدا شد و یک حزب جدید را تشکیل داد. هر چند سیاست وی بیشتر بر مبارزه با فساد و تقویت نهادهای دموکراتیک تاکید داشت، مصطفی همچنین با ائتلاف حزب سابق خود با حزب دموکرات کردستان (KDP) مخالفت کرد. نوشیروان مصطفی امیدوار بود با تشکیل گوران انحصار دوگانه و دیرینه آن دو حزب را به چالش بکشد. در همان زمان، جنگ صلیبی گوران علیه فساد نیز به معنی تضعیف شبکه های حمایتی بود که دو حزب را سر پا نگاه می داشت.

این شبکه ها شامل یک جزء مهم بین المللی نیز هستند. حزب دموکرات کردستان دارای روابط اقتصادی و سیاسی قوی با حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) ترکیه است و در همان حال ایران حامی اصلی اتحادیه میهنی است. همان گونه که برنامه ریزی شده بود، ظهور گوران اتحادیه میهنی کردستان را تضعیف کرد و در نتیجه نفوذ ایران بر دولت منطقه ای کردستان کاهش یافت. از سوی دیگر و از زمان تشکیل گوران، ترکیه فعالیت های اقتصادی خود با کردستان عراق را گسترش داده است. در سال های اخیر، حزب عدالت و توسعه تحت رهبری رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه یک رابطه ی عملی و سازنده را با مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان و رئیس اقلیم کردستان ایجاد نموده است. شرکت های ترکیه در کردستان عراق سرمایه گذاری می کنند و ترکیه در ازای همکاری های امنیتی با حزب دموکرات کردستان با هدف قرار دادن اعضای گروه شبه نظامی حزب کارگران کردستان، مسیرهای صادرات نفت – و شاید در آینده صادرات گاز طبیعی – را برای کردستان فراهم می کند.

گوران، هر چند که در واکنش به اتحادیه میهنی تشکیل شد اما بیشتر انتقادات خود را علیه حزب حاکم دموکرات کردستان و به ویژه بارزانی متمرکز کرده است. در واقع، معترضان گوران در اواخر سال ۲۰۱۵ خواستار استعفای بارزانی شدند. اعتراضات به خشونت کشیده شد و بسیاری از آنها دفاتر حزب دموکرات کردستان را مورد حمله قرار دادند. این اقدام منجر به مرگ چند تن از اعضای حزب دموکرات کردستان شد. بارزانی در واکنش به این رویداد، سه وزیر و همچنین رئیس قوه مقننه را – که همگی از اعضای گوران بودند، اخراج کرد. از آن زمان تاکنون، دولت منطقه ای کردستان به بن بست رسیده است. حزب دموکرات کردستان بر این ناحیه حکومت کرده است در همان حال و بنا به گزارش رسیده نوشیروان مصطفی، ظاهرا به دلایل پزشکی به مدت هفت ماه در اروپا بوده است.

مصطفی در تاریخ ۲۸ آوریل ۲۰۱۶ به اقلیم کردستان بازگشت و مذاکراتی را شروع کرد که در نهایت باعث توافق روز دوشنبه شد. گوران از زمان آغاز فعالیتش تاکنون مجبور به همکاری باPUK برای به انجام رساندن هر گونه دستور کار اساسی بوده است هر چند که در پارلمان کرسی های بیشتری را در اختیار داشت. این مسئله (همکاری اجباری) به دلیل این است که نیروهای پیشمرگه، بازوی نظامی دولت منطقه ای کردستان، کنترل واقعی قدرت در کردستان عراق را در دست دارند. از آنجایی که پیشمرگه میان دو حزب PUK و KDP تقسیم شده است، گوران هر چند که در طول انتخابات از محبوبیت برخوردار بود، نمی توانست بدون حمایت اتحادیه میهنی و نیروهای پشتیبانی پیشمرگ آن به طور موثر قدرت را در اختیار داشته باشد.

البته، برای بارزانی و حزب دمکرات کردستان، این تجدید اتحاد مایه ی نگرانی است. رهبران PUKتلاش کرده اند تا از نگرانی های حزب دموکرات کردستان ( در این باره) بکاهند و اصرار دارند که این اتحاد به رابطه آنها با حزب دموکرات کردستان لطمه نمی زند. با این حال، به نظر می رسد شرایط تواف  اتحادیه میهنی و گوران که بر آغاز به کار مجدد پارلمان (از جمله به احتمال فراوان بازگشت وزرای اخراجی گوران) و تحت کنترل درآوردن انتخابات ریاست اقلیم توسط پارلمان تاکید می کند، با منافع حزب دموکرات کردستان در تضاد است. بر اساس این مدل جدید، بارزانی به احتمال زیاد نخواهد توانست بار دیگر به ریاست اقلیم برسد.

در واقع، این اتحاد به طور قطع به دنبال محدود کردن قدرت حزب دموکرات کردستان است و حتی ممکن است به خروج این حزب از دولت بیانجامد. اگر چه حزب دموکرات کردستان دارای ۳۸ کرسی در پارلمان است اما اتحادیه میهنی کردستان و گوران با هم ۴۲ کرسی را در اختیار دارند. حتی اگر حزب دمکرات کردستان حاضر به پیروی از PUK و گوران نباشد، احتمالا می تواند با دیگر احزاب کرد برای دستیابی به ۱۴ کرسی دیگر مورد نیاز برای تشکیل دولت دست پیدا کند.

و این پویایی در حال تغییر می توانند تاثیرات عمیقی در پی داشته باشد. از آنجا که دولت منطقه ای کردستان دارای نمایندگانی در پارلمان عراق است، این توافق بر وضعیت سیاسی در بغداد و همچنین در اربیل تاثیر می گذارد. علاوه بر این، این اتحاد به احتمال زیاد همه پرسی استقلال را که بارزانی تاکنون از آن دفاع نموده و حزب دمکرات کردستان به دنبال تاثیر گذاری بر آن است، به تاخیر خواهد انداخت. در کل، درگیریهای سیاسی داخلی منجر به ایجاد یک دولت مستقل نخواهد شد.

با این حال، از همه مهمتر تاثیری است که این تغییر سیاسی بر بازی قدرت ایران و ترکیه در کردستان عراق خواهد داشت. هر چند که رهبری حزب دموکرات کردستان ارتباط نزدیکی را با ترکیه ایجاد نمود، به احتمال زیاد اتحاد گوران -اتحادیه میهنی نقش ایران در منطقه کردستان عراق را افزایش خواهد داد. اگر حزب دموکرات کردستان سلطه خود را در دولت از دست بدهد، ممکن است ترکیه دیگر تمایل کمتری به سرمایه گذاری در این منطقه و یا ارائه کمک های اقتصادی داشته باشد. با این حال، ترکیه می داند که کاهش حمایتش ( از حزب دموکرات کردستان) که در حال حاضر بر بغداد سلطه دارد، ایران را برای افزایش نفوذ بیشتر خود در آن منطقه توانمند خواهد ساخت. همچنانکه ترکیه و ایران از طریق احزاب وابسته به خود برای افزایش قدرت در دولت منطقه ای کردستان رقابت مب کنند، توافق گوران اتحادیه -میهنی می تواند تهران را در این رقابت پیش بیاندازد.

منبع: موسسه استراتفور

ترجمه: خبرگزاری کردپرس