استقلال خواهی اقلیم کردستان عراق در راستای منافع بلندمدت اسرائیل و آمریکا در منطقه و در تداوم تحقق اهداف استراتژیک و گسترش نفوذ آنان در مرزهای غربی ایران می باشد. حضور آنان در این اقلیم و حمایت همه جانبه شان از اقدامهای نظامی گروه های تجزیه طلب کومله، دموکرات و پژاک که در کردستان عراق و در نزدیکی مرزهای کردستان ایران استقرار دارند، موجب بحران قومی و تضعیف تمامیت ارضی مناطق کردنشین ایران شده است.

اقلیم کردستان عراق به دلیل داشتن مرزهای طولانی و رابطه ی قومی، مذهبی، نژادی، فرهنگی و زبانی با مناطق کردنشین ایران از اهمیت زیادی برخوردار است. با گسترش اختیارات این اقلیم که از ظرفیت های اقتصادی، منابع غنی نفت و حمایت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای برخوردار است، موجب گردیده تا گروه های تجزیه طلب کردی تحولات این اقلیم را به عنوان محور مباحث گردی مورد توجه قرار دهند و این رویکرد جدید نقش به سزایی در هم گرایی آنان با گردهای عراق داشته و بر اثر این تحولات مطالبات قومی آنان از دولت مرکزی مشابه آنچه که در این اقلیم اتفاق افتاده، افزایش یافته است. حضور اسرائیل و آمریکا در این اقلیم و پشتیبانی مالی و تسلیحاتی آنان از گروه های تجزیه طلب کومله، دموکرات و پژاک که در این اقلیم و در نزدیکی مرزهای کردستان ایران پایگاه های متعدد نظامی و حضوری فعال دارند موجب تشدید اقدام های نظامی آنان در مناطق کردنشین ایران گردیده و مناطق مرزی گردنشین را با بحران امنیتی مواجه ساخته است.

بر مبنای ابعاد امنیتی بیان شده در نظریه ی مجموعه ی امنیتی منطقه ای بوزان تهدیدهای سخت امنیتی استقلال خواهی اقلیم کردستان عراق ابعاد مختلف امنیت ایران و سایر کشورهای دارای سکته ی گرد را تحت تاثیر قرار داده و قومیت را به معضلی کلیدی برای ایران و کشورهای دارای قومیت گردنشین تبدیل کرده است. براساس این نظریه دو کشور ایران و عراق در یک مجموعه ی امنیتی منطقه ای قرار دارند و هرگونه تحولی در یک عضو (اقلیم کردستان عراق بر عضو دیگری(مناطق کردنشین ایران تاثیر گذار می باشد. بنابراین استقلال خواهی این اقلیم نقش بالقوه ای در تضعیف تمامیت ارضی مناطق مرزی گردنشین ایران دارد. با توجه به آنچه بیان شد سؤال اصلی این مقاله این است که تهدیدهای سخت امنیتی استقلال خواهی اقلیم کردستان عراق چگونه موجب تضعیف تمامیت ارضی مناطق کردنشین ایران شده است؟ پاسخ احتمالی این است که استقلال خواهی این اقلیم از طریق تهدیدهای گروه های تجزیه طلب کومله، دموکرات و پژاک و تهدیدهای حضور اسرائیل و آمریکا در این اقلیم زمینه ی نزدیکی گروه های تجزیه طلب گردی و عوامل اسرائیلی و آمریکایی را به مرزهای کردستان ایران فراهم کرده و اقدام های نظامی و تجزیه طلبانه ی آنان موجب تضعیف تمامیت ارضی مناطق مرزی گردنشین ایران شده است.

تاریخچه استقلال خواهی کردها

پس از تجزیه ی امپراتوری عثمانی و «در پیمان سور مقرر شد که به گردها خودمختاری داده شود»ولی این وعده ها عملی نشد و زمینه برای ایجاد شکاف دائمی میان گردها و دولت مرکزی فراهم گردید». «جریان قومی – گردی از جمله تحولاتی بوده که بعد از جنگ جهانی دوم از کردستان ترکیه و عراق وارد کردستان ایران شد» و با مداخله ی اسرائیل و آمریکا موجب رشد و نفوذ سیاسی گردها در خاورمیانه گردید.

این اقلیم به واسطه ی تفاوت های زبانی، مذهبی، تاریخی و فرهنگی با اکثریت اعراب کشور عراق دچار واگرایی بوده و «دخالت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در امور اقلیم و رویکرد بغداد به آن نیز که با محرومیت و سرکوب کردها همراه بوده، در گسترش واگرایی گردها از دولت مرکزی تاثیر گذار بوده است.

مهم ترین سندی که گردها را به رسمیت شناخته، «قانون اساسی موقت مصوب ۱۹۵۸ است که در ماده دوم آن عرب ها و گردها در خاک عراق شریک هم دانسته شده و در سال ۱۹۶۳ نیز قانون جدید تمرکززدایی با هدف دادن حق اختیارات رسیدگی به امور اداری و محلی در مناطق گردنشین به گردها به تصویب رسید». آرزوی دیرینه ی گردها سرانجام در «مارس ۱۹۷۰ از رویا به حقیقت پیوست و گردها به موجب آن در مناطق کردنشین اقلیم عراق) به خودمختاری دست یافتند». در این سند مقرر گردید زبان گردی به عنوان یکی از زبان های رسمی تدریس و امنیت شمال عراق هم به گردها داده شود، اما ملامصطفی بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان عراق به دلیل عدم ذکر نام کرکوک در استقلال خواهی کردها و راهبرد اسرائیل و آمریکا در تضعیف تمامیت ارضی ایران ۹۰۰ قرارداد مذکور این قانون را نپذیرفت (۴ :۲۰۱۷ ,Blanchard). | سرانجام «بزرگ ترین خیزش توده ای کردها با حمله ی آمریکا به عراق آغاز گردید و اقلیم کردستان عراق به دو قسمت یکی استان «سلیمانیه تحت نظارت اتحادیه میهنی و استان های اربیل و دهوک تحت کنترل حزب دموکرات تقسیم گردید» (۳ :۲۰۱۸ ,Sumer and Joseph).

استقلال خواهی کردهای عراقی سال ها بعد و با برگزاری همه پرسی استقلال در این اقلیم در سپتامبر ۲۰۱۷ اگرچه با واکنش منفی دولت مرکزی و قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای مواجه گردید، به اوج خود رسید» (۲۰۱۶ :۲۰۱۹ ,Driscall and Baser). در واقع «فرآیند استقلال طلبی گردهای عراق را باید به عنوان نقطه عطفی در آینده خاورمیانه ارزیابی کرد، چرا که احتمالا آغازی بر فروپاشی نظم سایکس پیکو څخواهد بود» (۱۳ :۲۰۱۹ ,Torabi and Taherizadeh).

۴- راهبرد آمریکا و اسرائیل در زمینه استقلال خواهی کردها و تمامیت ارضی ایران

۱-۴- شاخص های تهدیدهای سخت امنیتی استقلال خواهی اقلیم کردستان عراق نخستین نقش تهدیدهای سخت امنیتی استقلال خواهی اقلیم کردستان عراق

در حوزهی نظامی است که با انطباق مناطق مرزی گردنشین ایران با مرزهای جغرافیایی آن اقلیم، آسیب پذیری تمامیت ارضی مناطق کردنشین ایران آشکار شده و دشمن می تواند با سوء استفاده از موقعیت جغرافیایی این اقلیم زمینه های تهدیدهای نظامی این مناطق را فراهم کند. هم چنین استقلال خواهی این اقلیم زمینه را برای نفوذ اسرائیل و آمریکا در این اقلیم فراهم کرده و اولین آثار آن تحریک کردهای سوریه، ترکیه و ایران برای تمایلات تجزیه طلبانه و وقوع درگیری های قومی میان آنان با دولت مرکزی بوده است. حضور اسرائیل و آمریکا در این اقلیم و حمایت از گروه های تجزیه طلب کردی که پایگاه های متعدد نظامی در اقلیم دارند و راه اندازی سامانه های جاسوسی در مناطق مرزی گردنشین ایران موجب اشراف اطلاعاتی و نظامی آنان در این مناطق گردید.

سرویس های جاسوسی اسرائیل و آمریکا در سال ۱۳۸۲ مسئولیت آموزش نظامی و اطلاعاتی پیشمرگه های عراقی و گروه های تجزیه طلب گردی را به عهده گرفته و از آنان در راستای اهداف جاسوسی و نظامی در مناطق غربی ایران استفاده کردند. در اوایل ۱۳۸۸ شبکه ای از گروه پژاک در ایران شناسایی و پیشرفته ترین وسایل و تجهیزات جاسوسی ساخت اسرائیل از آنان کشف گردید. این گروه نیروهای خود را از طریق کشورهای عربی به اورشلیم اعزام کرده تا دوره های آموزش نظامی و اطلاعاتی را سپری نمایند. سیامند معینی از مسئولین پژاک در مصاحبه با روزنامه ی پست اورشلیم” تلاش نمود تا با نزدیک کردن دیدگاههای پژاک به سیاست های اسرائیل، حمایت های مالی و تسلیحاتی این رژیم را کسب کند. اسناد منتشر شده توسط ویکی لیکس در سال ۲۰۱۰ نشان می دهد که میرداکانه (از روسای موساد) براساس طرحی درصدد استفاده از گردها و اقلیت های قومی برای سرنگونی جمهوری اسلامی بوده است. مجلهی نیویورک تایمز آمریکا اعلام کرده بود سرویس جاسوسی اسرائیل و آمریکا خواهان ایرانی ناامن، بی ثبات و تجزیه شده در خاورمیانه است و تلاش می کنند در مناطق کردنشین ایران حکومت خودمختاری مشابه اقلیم کردستان عراق رخ دهد».

در سال ۱۳۹۱ گروهی با عنوان لشگر پیشمرگان کردستان با صدور بیانیه ای در اربیل با اعلام آغاز جنگ مسلحانه در مناطق کردنشین ایران، مردم گرد منطقه را در صورت همکاری با جمهوری اسلامی تهدید به مرگ نمودند. گروه دیگری به نام پارتیزانان جنوب اعلام کردند به زودی عملیات مسلحانه ای را در داخل ایران آغاز خواهند کرد. بنابراین مشاهده می شود ایده ی استقلال خواهی اقلیم کردستان عراق نقش به سزایی در احیای خیزش گروههای تجزیه طلب گردی در مناطق کردنشین ایران داشته است. «مسعود بارزانی در سال ۲۰۱۱ میلادی طی دیداری که با افسران ارشد دو سازمان اطلاعاتی موساد (اسرائیل) و سیا (آمریکا) داشته، پس از دریافت وعده های مالی و تسلیحاتی از این دو رژیم، منطقه ای را به وسعت سیصد هزار هکتار بدون اطلاع دولت مرکزی عراق در اختیار پژاک قرار داده بود تا پژاک از این منطقه برای ایجاد تشکیلات آموزشی، اداری و تدارکاتی برای انجام عملیات مسلحانه در مناطق کُردنشین ایران و ضربه به ایران استفاده کند.

تهدیدهای گروه های تجزیه طلب کُردی در مناطق کُردنشین ایران

مطالبات گروه های تجزیه طلب کُردی در مناطق کُردنشین ایران علاوه بر تاثیرپذیری از ایده ی استقلال خواهی اقلیم کردستان عراق که باعث تقویت هویت کُردی در منطقه شده، به دلیل کاهش جدی اقتدار حکومت مرکزی عراق و متاثر از اقدام های تحریک آمیز اسرائیل و آمریکا هم بوده و زمینه را برای سوءاستفاده گروه های تجزیه طلب کُردی از موقعیت سیاسی و جغرافیایی اقلیم کردستان عراق فراهم کرده است.

اسناد لانه جاسوسی آمریکا در سال ۱۳۵۸ افشا نمود که اسرائیلی ها و آمریکایی ها امیدوار بودند اگر کُردها و سایر گروه های قومی در راستای اهداف مشترک با همدیگر متحد شوند، می توانند جمهوری اسلامی را سرنگون سازند. آنان پس از انقلاب اسلامی مداوم به دنبال تحریک اقوام ایرانی به ویژه کُردها برای فشار بر جمهوری اسلامی بوده اند. آمریکا برای رسیدن به چنین هدفی از احساسات ناسیونالیسم کُردی، اختلافات مذهبی، فقر فرهنگی، اقتصادی و نقاط ضعف شخصیت های وابسته سوءاستفاده کرده و با کمک های نظامی و مالی درصدد بوده تا کشور ایران را تجزیه کند. بنابراین در راستای عملیاتی کردن طرح تجزیه ی ایران در همان ماه های نخست پیروزی انقلاب از طریق پیمان ناتو به حزب دموکرات کردستان ایران کمک مالی نمود.

براین اساس تهدیدهای گروه های تجزیه طلب کُردی به شرح زیر می باشد.

ادامه دارد…