از زمان شعلهور شدن درگیری میان اسرائیل و ایران در سال گذشته، ترکیه به طور غیرمنتظرهای متحدی جدید پیدا کرده است: عبدالله اوجالان، سرکرده زندانی گروه کارگران کردستان (PKK). منابع آگاه در آنکارا معتقدند که رویکرد اخیر دولت ترکیه به PKK و دیگر گروه کُرد، بخشی از استراتژی این کشور برای جلوگیری از تبدیل شدن این گروه به مهرهای در دست قدرتهای منطقهای است. اکنون نفوذ فزاینده اسرائیل و روابط پرتنشتر، این بیم را ایجاد کرده که PKK شریکی جدید در صحنه پیدا کند.
یک سند فاششده از جلسهای در ۲۱ آوریل میان اوجالان و هیئتی از حزب دموکراتیک(Dem Party) نشان میدهد که اوجالان، سرکرده مبارزه مسلحانه ۴۰ ساله علیه ترکیه، به شدت مخالف سلطه منطقهای اسرائیل است. او نگرانی خود را از “غزهسازی” منطقه ابراز کرده و این اصطلاح را برای توصیف تمایل اسرائیل به حمله و بیثباتی همسایگانش به کار برده است. اوجالان میگوید که اسرائیل به مدت ۳۰ سال وعده تشکیل دولت به کردها داده و با استفاده از نفوذ رسانهای، احساسات ملیگرایانه آنها را تحریک میکند. او معتقد است که هر قدرتی که با کردها متحد شود، بر خاورمیانه مسلط خواهد شد و اسرائیل این واقعیت را زودتر درک کرده و از آن بهرهبرداری میکند.
موضع ضد اسرائیلی اوجالان از دیرباز شناخته شده است؛ گروه او در دهه ۱۹۸۰ در دره بقاع با گروههای آزادیبخش چپگرای فلسطینی همکاری میکرد. اوجالان خود را تنها رهبری معرفی میکند که میتواند اسرائیل را از تبدیل شدن به یک قدرت هژمونیک در خاورمیانه باز دارد. او معتقد است که رفتوآمدهای نتانیاهو و ترامپ در راستای یک استراتژی پنجمرحلهای است که سه مرحله اول آن – غزه، لبنان و سوریه – به پایان رسیده و تنها دو مرحله ایران و ترکیه باقی ماندهاند. “هدف این است که اسرائیل به عنوان نیروی مسلط و شکلدهنده استراتژی خاورمیانه مطرح شود.” اوجالان تأکید میکند که کردها بخش اساسی این استراتژی هستند و او تنها کسی است که میتواند مانع از افتادن شاخه سوری PKK، یعنی نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، یا مقرهای آن تحت نفوذ اسرائیل شود. وی میگوید: “طرحی در جریان است تا منطقه از سلیمانیه تا عفرین را به یک غزه دیگر تبدیل کند.”
اوجالان همچنین از تبادل پیامهایی با اسحاق شامیر، وزیر امور خارجه وقت اسرائیل، در سال ۱۹۸۲ پرده برمیدارد، زمانی که تحت حمایت حافظ اسد در دمشق مستقر بود. به گفته اوجالان، اسرائیلیها به او پیشنهاد کردند که دمشق را ترک کند و در مقابل، هرچه بخواهد به او خواهند داد. آنها او را “تهدیدی بزرگ برای امنیت اسرائیل” خوانده و پرسیدهاند: “از ما چه میخواهید؟ چرا از این جوانان علیه ما استفاده میکنید؟” اوجالان اشاره کرده است که سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) در سال ۱۹۹۸ در مسکو با او تماس گرفته و پیشنهاد پنهان کردن او در روسیه را داده است. در دهه ۱۹۹۰، اسرائیل به ترکیه حمایتهای سیاسی و نظامی ارائه میداد و با ژنرالهای سکولار ترکیه روابط نزدیکی برقرار کرده بود. اما با روی کار آمدن رجب طیب اردوغان، این روابط رو به وخامت گذاشت و آنکارا گاهبهگاه اسرائیل را به حمایت غیرمستقیم از PKK متهم کرد. جنگ غزه نیز به روابط دو کشور آسیب زد و پس از آن، موضع اسرائیل درباره “کردها”، بهویژه گروههای مرتبط با PKK در سوریه، تغییر کرد.
پس از سقوط بشار اسد در دسامبر، خبرگزاری دولتی اسرائیل “کان” از تماسهایی بین اسرائیل و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) خبر داد. همچنین، “میدل ایست آی” گزارش کرد که اسرائیل در حال برنامهریزی برای تقسیم سوریه به چهار منطقه، از جمله مناطقی برای دروزیها و کردها، است تا همسایه خود را ضعیف و تقسیمشده نگه دارد؛ طرحی که خشم ترکیه را برانگیخته است. اوجالان ادعا میکند که جنگ اسرائیل در غزه پایان یافته و اکنون اسرائیل به دنبال کشاندن کردها به درگیری علیه ترکیه است، که به معنای ادامه “روند غزهسازی” در مناطق دیگر خواهد بود.
در فوریه، اوجالان خواستار انحلال PKK شد و PKK نیز پس از برگزاری کنگره در ماه مه، اعلام کرد که خود را منحل کرده و به مبارزه مسلحانه پایان خواهند داد. با این حال، آنکارا هنوز مدرکی دال بر اینکه PKK واقعاً در حال انحلال است، ندیده است. اوجالان میگوید ترکیه از طریق مذاکرات خود با جنبش سیاسی کردها وارد یک روند عمده دموکراتیزاسیون میشود و معتقد است که ترکیه در حال به دست آوردن یک موقعیت استراتژیک قوی است. او در نهایت میپرسد: “آیا باید این مزیت را به اسرائیل بدهیم؟”