بدون تردید موضوع “تروریسم ” و اقدامات ” تروریستی” تهدیدی فراگیر و مخرب علیه صلح و امنیت پایدار جهانی به شمار می رود. امروزه خشونت ها و آسیب های وارده از جانب گروههای تروریستی به حدی امنیت ملی کشورها را به مخاطره انداخته که جامعه بین المللی را به تکاپو برای مقابله و رویارویی با این پدیده شوم جهانی را داشته است اگر چه این مبارزه به طرق مختلف در دههای اخیر تقویت پیدا کرده است ولی همچنان شاهد بروز و ظهور گروههای تروریستی جدیدی در سطح جهان به ویژه در منطقه خاور میانه هستیم لذا ضروری است برای مقابله و ریشه کنی فعالیت های خشن و افراطی گروههای تروریستی از جمله گروه تروریستی پ.ک.ک ( حزب کارگران کردستان)، ظرفیت های موجود جامعه بین المللی مورد شناسایی قرار گرفته و راهکارهای مناسب از سوی جامعه بین المللی اتخاذ گردد.

مقدمه:
یکی از سیاست ها و برنامه ریزی های خصمانه استکبار جهانی برای حضور و افزایش سیطره خود در کشورهای مورد هدف، ایجاد و القای تفکر ” تجزیه طلبی” (separatism) با بهره گیری از پتانسیل های قومی هر کشوری است. به عنوان نمونه ظهور گروه تروریستی پ.ک.ک”(p . k . k terrorist group) (حزب کارگران کردستان) را می توان نمونه بارز دستاوردهای خصمانه استکبار جهانی در غرب آسیا برشمرد. این گروه تروریستی که غالبا در مناطق کرد نشین کشورهای ترکیه، سوریه، ایران و عراق با شعب مختلف از جمله گروه پژاک که در ایران فعالیت می کنند خود را نماینده قوم اصیل کرد معرفی می کنند و با حمایت های پنهان، قدرت های بزرگ و با عضو گیری از اکراد فریفته شده کشورهای منطقه پیگیر ایجاد کردستان بزرگ می باشند. شیوه متنوع مبارزاتی این گروه تروریستی در قالب فعالیت های سیاسی، نظامی، تبلیغاتی که دارای وصف مجرمانه در قوانین داخلی و بین المللی است همواره به عنوان معضل امنیتی برای کشورها و جوامع بین المللی محسوب می گردد و همچنان نحوه ی اقدامات آنان به گونه ای است که در ردیف گروههای تروریستی شناخته می شود. در این مقاله سعی خواهد شد با نگاهی توصیفی و تحلیلی به روش کتابخانه ای ضمن آشنایی با این گروه تروریستی تجزیه طلب عملکرد آنان را که در تناقض آشکار با قوانین و کنوانسیون های بین المللی است مورد مطالعه قرار داده و در نهایت پیشنهاد مناسبی برای رویارویی و مقابله با آنان ارائه نمود.

| ۱- مفهوم شناسی تروریسم

واژه ” تروریسم ” (terrorism از فعل ” ترور ” (terror مشتق گردیده است و ریشه لاتین دارد که در لغت به معنای ” ایجاد رعب و وحشت در بین مردم و یا ” مرعوب ساختن دیگران است. در فرهنگ لغت أکسفورد؛ « تروریسم توسل به خشونت برای اهداف سیاسی یا اجبار حکومت با انجام فعل یا ترک فعل از طریق تولید وحشت در بین مردم بیان شده است. ( در زبان فارسی شاید بتوان اصطلاحات ” وحشت افکنی” یا ” هشت افکنی معادلی برای آن در نظر گرفت.
در عربی واژه « ارهاب » با تروریسم ، به معنی « ترس و ترساندن» و مصدر أن «رهب در مجموع واژه های تروریسم» ، « تروریست» و «تروره دارای یک هدف واحد و مشخص هستند یعنی کشتار و ایجاد ترس و وحشت در احاد جامعه .

۱ – ۱- تعریف، معیار و ضوابط کلی شناخت تروریسم

مهمترین مشکلی که جامعه بین المللی در جرم انگاری تروریسم با آن مواجه بوده است، رسیدن به تعریفی جامع و مورد قبول از تروریسم است. اگرچه در جرم دانستن تروریسم بین تمامی دولتها اجماع وجود دارد و تمامی دولتها تروریسم را به عنوان یک جنایت همواره محکوم می کنند. با این حال در تعریف و احصای دقیق مصادیق آن که لازمه اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها می باشد. ناتوان مانده اند. درست به همین دلیل است که لزوم تعریف دقیق تروریسم مورد تأکید گزارشات دولت ها از جمله، گزارش جمهوری اسلامی ایران به کمیته ضد تروریسم شورای امنیت وفق قطعنامه ۱۳۷۳ أن قرار گرفته است.

۲ – ۱- معیارهای مورد استفاده در تعریف تروریسم
همچنانکه ذکر گردید، تعریف اجماعی در خصوص تروریسم بین کشورها وجود ندارد و هر کدام تعریف خاصی ارائه نموده اند در مجموع با مطالعه کنوانسیون های بین المللی و منطقه ای و قطعنامه های مجمع عمومی شورای امنیت و قوانین ضد تروریسم از سه معیار برای تعریف تروریسم استفاده شده است که عبارتند از الف – معیار ذهنی”
در تعریف معیار ذهنی، قصد و هدف مرتکبان جرایم خشونت بار مانند قتل، جرح، گروگانگیری، بمب گذاری و غیره و یا نتایج خطرناک آن مد نظر قرار گرفته است با این توضیح که در صورت وجود قصد مرعوب ساختن مردم ضرورتی به اثبات وجود انگیزه و یا به منصه ظهور رسیدن فعل خاصی مد نظر نیست. به عنوان مثال تعاریف مندرج در کنوانسیون های منطقه ای سازمان کشورهای آمریکایی سازمان کشورهای مشترک المنافع، اتحادیه عرب، اتحادیه آفریقا و قانون ضد تروریسم ایالات متحده امریکا از این معیار استفاده شده است. ب- معیار عینی
اگر معیار ذهنی دارای این حسن است که با ارائه یک چارچوب کلی یعنی صرف قصد و هدف تروریستی مرتکب جرایم خشونت آمیز، قادر به پوشش تمامی مصادیق احتمالی تروریسم خواهد بود ولی در عین حال دارای این عیب است که اثبات قصد و هدف که از مقولات ذهنی است بسیار دشوار است و در هر مورد اقدام تروریستی باید اثبات شود و همچنان اجماعی ترین عنصر برای تعریف تروریسم و انجام فعل خشونت بار شدید علیه اشخاص به عنوان یک وسیله تروریستی است. اما این معیار هم دارای این عیب است که با رشد و توسعه علم و تکنولوژی و تنوع روش های تروریستی امکان احصای پایدار مصادیق در بستر زمان وجود ندارد.

از این روش در تمرین تروریسم استفاده نموده اند. ج- معیار مختلطه
تعریف کنندگان بعضی کنوانسیون ها و اسناد بین المللی با عنایت به محاسن و معایب دو معیار ذهنی و عینی به فکر ترکیب آنها افتاده و در عمل معیار مختلفی بوجود آورده اند به این ترتیب که در ابتدای تروریسم با استناد به معیار ذهنی تعریف شده و سپس تا حد ممکن مصادیق عینی و قابل تصور احصاء گردیده است. از جمله کنوانسیون ها و قوانینی که از این معیار استفاده نموده اند.

می توان به کنوانسیون منطقه ای کشورهای مستقل مشترک المنافع، سازمان کنفرانس اسلامی، اتحادیه عرب و اتحادیه آفرقا و قوانین کشورهای فرانسه و پرو نام برد ۲- مؤلفه ها و ضوابط مشترک در تعریف تروریسم همچنان که در تعریف تروریسم. معیارهای مختلفی برای شناخت تروریسم وجود دارد. ضوابط مختلفی نیز در تعاریف در تعاریف دیده می شود که در بین این ضوابط، چهار ضابطه کلی که مشترک بین تعاریف است مشاهده می گردد که عبارتند از:
الف – برهم زدن جدی نظم و امنیت عمومی تروریست ها از طریق بر هم زدن جدی نظم و امنیت عمومی سعی در ناامن نشان دادن جامعه و تحت فشار گذاشتن حکومت دارند و از این رو یکی از مولفه های مهم تروریسم بر هم زدن جدی نظم و امنیت عمومی است.

به عنوان نمونه این ضابطه مورد توجه قانونگذار کشور فرانسه و چین و کنوانسیون های راجع به ایمنی
هوانوردی و دریانوردی، جرایم و اعمال ارتکابی در هواپیما مورد استفاده قرار گرفته است. ب- به خطر انداختن جان و سلامتی شهروندان ( غیر نظامیان) یکی از علل اصلی تنفر بشریت از تروریسم . هدف قرار دادن شهروندان عادی به عنوان قربانی تروریسم برای رسیدن به مقاصد سیاسی است. علت چنین گرایشی نیز در این واقعیت نهفته است که کشتار غیرنظامیان فضای بسیار متشنجی در کشور تولید می کند که تروریست ها به دنبال آن هستند از این رو فعالیت های تروریستی به طور عمده توأم با به خطر انداختن جان و سلامتی شهروندان غیرنظامی است . البته وقتی به جان مقام سیاسی سوء قصد شود ممکن است در عرف به أن تروریسم اطلاق شود ولی به نظر می رسد لزوما کشتن و یا صدمه زدن به مقام سیاسی در عموم مردم ایجاد هراس نکند (روزنامه شرق شماره ۲۵۴۳) این ضابطه در قوانین کشورهایی مثل پرو و کنوانسیون حمایت فیزیکی از مواد هسته ای، بمب گذاری تروریستی دیده می شود. ج- تاثیرگذاری بر تصمیمات دولت ها و سازمان های بین المللی هدف اصلی تروریست ها از ارتکاب اعمال تروریستی، تأمین خواسته هایی است که معمولا از طرق عادی تأمین نمی گردد لذا با اتخاذ روش های خاص و وحشت زا، دولت با سازمان های بین المللی را تحت فشار قرار می دهند چنین ضابطه در گروگانگیری نمود ظاهری بیشتری دارد. این ضابطه را می توان در کنوانسیون بین المللی بر ضد گروگان گیری، قانون تروریسم ایالات متحده و کنوانسیون سرکوب تأمیم مالی تروریسم مشاهده نمود. د- قصد ایجاد ارعاب و وحشت پراکنی بین مردم تروریست ها با ایجاد رعب و وحشت میان مردم برای رسیدن به اهداف خود، دولتها را تحت فشار می گذارند. قانون ضد تروریسم ایالات متحده، ماده ۲۴ پیش نویس سال ۱۹۹۱ مجموعه قوانین جرایم علیه صلح و امنیت بشری که توسط کمیسون حقوق بین الملل کنوانسیون بین المللی سرکوب منابع مالی تروریسم، کنوانسیون معربی سرکوب تروریسم، معاهده همکاری میان دولت های عضو کشورهای مستقل مشترک المنافع در خصوص سروب تروریسم و … را می توان از جمله قوانینی نام برد که ارعاب و وحشت افکنی بین مردم را از ضوابط تروریسم می دانند.

در مجموع می توان گفت؛ جامعه بین المللی تاکنون موفق به ارائه تعریف اجماعی از تروریسم در معنای کلی آن نشده است چرا که تاکنون ارائه این امر مشکل و رضایت بخش نبوده است و منشا آن به دلیل اختلاف نظر زیاد دولت ها در مورد مفهوم تروریسم بوده است و علت این ناتوانی در اختلاف نظر دولتها در شمول یا عدم شمول تعریف تروریسم به فعالیت های گروههای رهایی بخش مثل حزب الله و حماس و غیره نهفته است . البته برخی نیز معتقدند که بهترین روش جرم انگاری تروریسم این است که به مصادیق خاصی اکتفا شود . چنانچه که بیشتر کشورها از این روش
پیروی نموده اند. نتیجه این اختلاف نظر به نوبه خود آن است که تعریفی که هر دولت از تروریسم ارائه می دهد در حقیقت بازتابی از واقعیت های درونی آن کشور در در بستر زمان است. حال چون این واقعیت ها در زمان های مختلف دچار دگرگونی شده و از یک جامعه به جامعه دیگر متفاوت است، لذا بدیهی است که در تعریف تروریسم باید شاهد اختلاف نظر باشیم. علی ایحال با توجه به ضابطه های ذکر شده شاید بتوان سوای از تعاریف ارائه شده تروریسم را این گونه تعریف نمود: « تروریسم عبارت است تهدید به ارعاب یا ارتکاب جرایم خشن و جدی علیه امنیت و نظم عمومی به منظور تأثیرگذاری در تصمیمات یا اقدامات دولت ها یا سازمان های بین المللی و رسیدن به اهداف خاص گروه که اساسا سیاسی ، مذهبی و ایدئولوژی است » ٣- تاریخچه و اندیشه سیاسی تاسیس گروه در اوایل دهه ی ۷۰ میلادی از درون جریان چپ ( مارکسیت) دانشجویان ترکیه، محفلی سیاسی با درون مایه ناسیونالیسم کردی و سوسیالیم به محوریت فردی به نام عبدالله اوجالان به وجود آمد. این محفل که به مرور شکل سیاسی به خود گرفت به ” آپوچیها”۵ معروف شدند. در این دوران عبدالله اوجالان، کثیره یلدرم، شاهین دونمز، حاکی کارارمد جمیل بانیک و کمال پیر در محله توزلی چای آنکارا گرد هم آمدند و تصمیم بر این شد که هر یک به یکی از مناطق دیاربکر، قاضبی أنتب و اورفا رفته و زمینه برای ایجاد یک گروه کرد را فراهم سازند. عبدالله اوجالانه به عنوان رهبر گروه شناخته شد او دمشق پایتخت سوریه را به عنوان قرارگاه خود انتخاب کرد. در برنامه کنگره اول این گروه چنین اعلام گردید که کردستان توسط چهار کشور استثمارگر ایران و عراق ترکیه و سوریه، به چهار قسمت تقسیم شده است که بزرگترین و وسیع ترین قطعه عبارت است از کردستان ترکیه. مهمترین هدف این گروه تأسیس یک دولت کرد غیر متعهد در منطقه و هدف اصلی و اساسی آن پیگیری تأسیس دولتی مبتنی بر اصول مارکسیست و لنینیست است. بدین ترتیب ماهیت اصلی این گروه که همانا داعیه “جدایی طلبی” و رهبری بر تمام بخش های کردستان چهار کشور بود مشخص گردید و برای رسید به این هدف و متأثر از اوضاع و احوال سیاسی، فرهنگی، بین المللی و منطقه از هیچ اقدام تشکیلاتی پنهان و آشکار اعم از اقدامات مسلحانه چریکی، عملیات خرابکارانه و انتحاری و تبلیغی دریغ ننمودند. در نهایت عبدالله اوجالان با توجه به اقدامات ضد امنیتی تحت تعقیب کشور ترکیه قرار گرفت و مجبور شد از سوریه به روسیه رفت ولی روابط دیپلماتیک ترکیه با روسیه باعث شد اوجالان از روسیه اخراج شده و به رم پایتخت ایتالیا نقل مکان کند. در ایتالیا اوجالان توسط نیروهای امنیتی بازداشت گردید و علی رغم درخواست دولت ترکیه وی را تحویل نداده و در نهایت پس از آزادی در تاریخ ۱۶ فوریه ۱۹۹۹ با ۱۳۷۷/ ۱۱ / ۲۷ در نایروبی پایتخت کنیا توسط نیروهای امنیتی ربوده و به ترکیه منتقل گردید و همچنان در زندام امرالی ترکیه در بازداشت به سر می برد. ریوار آبدانان از اعضای برجسته این گروه در تبیین اندیشه و عملکرد سیاسی، نظامی گروه بیان می کند: « پروژه کنفدرالیسم دموکراتیک به عنوان بهترین و نتیجه بخش ترین راهکار برای حل مسئله کورد ارائه نموده است و نظریه ملت دموکراتیک و نظام کنفدرالیسم دمکراتیک توسط عبدالله اوجالان رهبر خلق کورد در مجموعه دفاعیات خود در مجموعه پنج جلدی کتاب مانیفست تمدن دمکراتیک مطرح و ارائه شده است. اوجالان معتقد است تشکیلات پ.ک.ک از نظر فراوانی اعضا و هواداران و فراگیری منطقه و بین المللی فعالیت ها ، دارای موقعیت منحصر به فردی است و از این به بعد می توان آن را با قیام کردها در زمان قاضی محمد ( در ایران ) و ملا مصطفی بارزانی در عراق مقایسه کرد. نظر داشتن به استقلال کردستان چیزی که در پنجاه سال گذشته سابقه نداشته است و حتی پ.ک.ک از طرح شعار خودمختاری نیز خودداری کرده است تا بتواند در مذاکره با دولت ، نخستین سنگ بنای استقلال را بنا نهد و برای کسب پیروزی اولیه یعنی «استقلال به همان راه کار شرقی و ضد استعماری گاندو و مائو را ترجیح می دهد.بخشی از مانیفست پ.ک.ک متضمن شورش علیه دولت مشروع است که ایجاد دولت – ملت کردستان بزرگ را تنها راهکار برون رفت هویت قومی در فضای پرتلاطم غرب آسیا می داند . اوجالان در مسیر خود انتقادی ، راهبرد نظامی – سیاسی تشکیلات را بهترین الگوی متناسب با متقاضیان زمان می داند و معتقد است که پس از تحقق سیستم أرمانی حکومت کنفدرالیسم دمکراتیک کوردستان ، کنفدرالیسم خاورمیانه و سپس کنفدرالیسم دمکراتیک جهانی شکل خواهد گرفت.

ادامه دارد…