گفتگوی کردپرس با نماینده استانبول و عضو هیات ملاقات با اوجالان:

سری ثریا اُندر بر این باور است که سفر بارزانی به دیاربکر، بخشی از برنامه ی ضدیت با حزب اتحاد دموکراتیک و قدرت گرفتن کردهای سوریه (PYD) است.
کردپرس/ سری ثریا اُندر نمانیده ی ۵۱ ساله ی استانبول و از سران حزب تازه تاسیس دموکراتیک خلق ها (HDP)، اصالتا از ترکمن های آدیامان است که خانواده ی او به یکی از روستاهای کردنشین مهاجرت کرده و به قول خودش از معدود ترک هایی است که در میان کردها ذوب شده است. وی در رشته ی علوم سیاسی تحصیل کرده اما دانشگاه را نیمه کاره رها کرده و به سینما روی آورده است. سرّی ۲ فیلم سینمایی بلند را کارگردانی کرده و برای چند فیلم موفق دیگر نیز سناریو نوشته و چند سال در روزنامه های رادیکال، بوگون و اوزگور گوندَم قلم زده است و شخصیت رسانه ای مشهور و محبوبی در جامعه ی ترکیه دارد. وی طی ماه های اخیر چند بار به ملاقات اوجالان رفته و نقش مهمی در مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک ایفا نموده است. اُندر از هواپیما می ترسد و به همین خاطر هر چند هفته یک بار فاصله ی بین استانبول تا کوهستان قندیل در اقلیم کردستان عراق را پشت فرمان نشسته و رانندگی می کند و به همین خاطر در روزنامه های ترکیه به عنوان فردی مشهور شده که به خاطر اوجالان و مذاکرات صلح چند بار مسافت دور دنیا را طی کرده است! وی روز یکشنبه ۲۶ آبان ماه و دقایقی پس از ورود به مرز ترکیه در یک گفتگوی تلفنی به سوالات کردپرس پاسخ داد.

کردپرس: شما چند روز پیش یک بار دیگر به ملاقات آقای عبدالله اوجالان رفتید و ظاهراً نامه و پیام ایشان را به طور رسمی به قندیل برده و به سران پ.ک.ک تحویل داده اید. لطفاً درباره ی این ملاقات و محتوای گفتگوهایتان با اوجالان برای ما صحبت کنید. به نظر شما مهم ترین نگرانی آقای اوجالان چیست؟
اُندر: جناب اوجالان در مورد مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک نگرانی هایی دارند و مهم ترین نگرانی ایشان، بحث قانون اساسی ترکیه است.
در ملاقات اخیر جناب اوجالان بر روی این موضوع تاکید کرد که عدم ایجاد تغییرات و اصلاحات لازم در متن قانون اساسی و متن قانون جزا، به مهم ترین مانع پیشرفت مذاکرات صلح تبدیل شده است. او همچنین بر این باور است که سطح فعلی گفتگوها رضایت بخش نیست و لازم است که این گفتگوها و نشست های ما و ایشان با نمایندگان حکومت وارد فاز مذاکره ی جدی شود و دارای دستور کار مشخص و برنامه های معین باشیم تا معضلات کردهای ترکیه را حل کنیم و به مشکلات موجود پایان دهیم.
دومین نکته ای که جناب اوجالان به آن اشاره کرد این بود که خیلی صریح به ما گفت: من هنوز به پیام تاریخی نوروز دیاربکر پایبند هستم و هر آنچه را که در متن اعلام آتش بس خوانده شد، به عنوان مبانی صلح و برادری قبول دارم اما در عین حال نمی توانم خود را از دیدن این واقعیت غافل کنم که دولت اردوغان به اندازه ی کافی گام برنمی دارد و اقدامات جدی انجام نمی دهد.
ما روی این موضوع به تفصیل صحبت کردیم و برایم جالب بود که ایشان مذاکرات و مقطع کنونی را به پل صراط تشبیه کردند. ایشان هشدارهایی دادند و صراحتاً اعلام کردند که برای پیشبرد مذاکرات، لازم است که از سوی دولت ترکیه گام های جدی برداشته شود.
کردپرس: ظاهراً آقای اوجالان خواهان آن است که یک طرف سوم یا یک ضلع سوم در روند مذاکرات به عنوان طرف ناظر و میانجی نقش ایفا کند. خانم گلتن کشاناک از سران حزب صلح و دموکراسی هم دیروز در برلین اعلام کردند که باید یک کشور غربی وارد فاز مذاکرات شود. آیا کشور خاصی مدنظر آقای اوجالان است؟
اُندر: خیر، ایشان از یک کشور خاص یا یک شخص و نهاد خاص اسم به میان نیاوردند. اما بر این موضوع تاکید کردند که یک طرف سوم در روند گفتگوها حضور داشته باشد. البته شخصاً و با توجه به جلسات پیشینی که با جناب اوجالان داشته ام تصور می کنم که ایشان به جای آن که به دنبال دعوت از یک کشور خارجی باشند، تمایل دارند که روزنامه نگاران و نمایندگان و به عبارتی دیگر، افکار عمومی ترکیه وارد فاز گفتگوها شوند تا این روند از شتاب و نظم بیشتری برخوردار شود. مثلاً همان گروه ۶۲ نفره ای که از آنها به عنوان کمیسیون فرزانگان صلح نام برده شد و یا دوستانی که در مجلس ملی ترکیه به عنوان کمیسیون ناظر بر روند صلح انتخاب شده اند، می توانند نقش موثری ایفا کنند. ایشان اهمیت ویژه ای به موضوع رسانه ها می دهند و خواهان آن هستند که در گفتگو با روزنامه نگاران داخلی و خارجی، ابعاد صلح و راهکارها را با افکار عمومی در میان بگذارند. در کل می توانم بگویم که منظور و مقصود جناب اوجالان از بحث طرف سوم، این است.
کردپرس: آیا می توان گفت که در روند کنونی مذاکرات، گونه ای از نومیدی و بن بست به وجود آمده است؟
اُندر: شاید در خصوص مساله ی سوریه، نوعی از نومیدی وجود داشته باشد. ما معتقدیم که دولت ترکیه نسبت به موضوع قدرت گرفتن کردها در شمال سوریه و تحولات مرتبط با احزاب کردی دارای نگرش ضد کُرد یا آنتی کُرد است و این رویکرد قابل قبولی نیست و نمی تواند با مذاکرات ما نیز منطبق باشد.
ما می گوییم نمی شود که شما از یک سو با کردهای سوریه دشمنی کنید و از دیگر سو با کردهای ترکیه به دنبال صلح و توافق باشید. چنین چیزی منطقی نیست. البته شخصاً ترجیح می دهم در بحث کردن پیرامون این موضوع، هیچ گاه از مفاهیمی همچون امید و نومیدی استفاده نکنم. اما اگر از من بپرسید که سرعت و شتاب کنونی را قبول دارم یا نه، در پاسخ به شما می گویم: خیر. این سرعت قابل قبول نیست. مقطع کنونی به کندی حرکت می کند و لازم است با گذر از دوران مبهم و نامعلوم کنونی، شتاب بیشتری به روند مذاکرات داده شود.
کردپرس: در ابتدای مصاحبه گفتید که به تازگی قرارگاه پ.ک.ک در کوهستان قندیل را ترک کرده اید و به تفصیل با سران پ.ک.ک درباره ی دیدگاههای جناب اوجالان صحبت کرده اید. فضای آنجا را چگونه دیدید؟ سران پ.ک.ک در خصوص نکاتی که برشمردید چگونه فکر می کنند؟
اُندر: درباره ی تمام این موضوعات با آنان صحبت کردیم. البته من به تنهایی به قندیل نرفتم و خانم پروین بولدان هم در آن گفتگوها مرا همراهی می کردند. سران پ.ک.ک نیز دقیقاً همان حرف هایی را می زنند که مدنظر جناب اوجالان است. آنان نیز بر این موضوع تاکید کردند که لازم است هم در حوزه های حقوقی و مرتبط با قانون اساسی و هم در ارتباط با سرعت مذاکرات، اقدامات جدی صورت بگیرد و دولت دست از تعلل بردارد.
کردپرس: شما به مدت ۲ سال عضو کمیسیون سازش برای تغییر و اصلاح قانون اساسی ترکیه بودید. لطفاً هم درباره ی فعالیت های این کمیسیون و هم در خصوص جدا شدن خود از آن برایمان صحبت کنید.
اُندر: کمیسیون سازش برای تغییر و اصلاح قانون اساسی ترکیه با حضور نمایندگان ۴ حزب عدالت و توسعه، جمهوری خلق، حرکت ملی و صلح و دموکراسی به وجود آمد. من نیز به عنوان یکی از نمایندگان حزب صلح و دموکراسی به مدت دو سال در این کمیسیون عضو بودم اما چند روز پیش و به دنبال تاسیس حزب دموکراتیک خلق ها، کرسی من در این کمیسیون به جناب بنگی یلدز، نماینده ی باتمان داده شد. در مورد فعالیت های کمیسیون باید بگویم که ظرف مدت ۲ سال ما ده ها نشست و جلسه ی مفصل داشته ایم و به تفصیل درباره ی متن کنونی قانون اساسی ترکیه و مشکلات و نارسایی های آن صحبت کرده ایم. اما متاسفانه پیشرفت چندانی حاصل نشده است و هنوز هم در مسیر اصلاح قانون اساسی ترکیه گام های بلندی برداشته نشده است.
کردپرس: اصلی ترین مانع چیست؟ چرا این کمیسیون نتوانست پیش نویس متن جدید را آماده کند؟
اُندر: از همان آغاز فعالیت کمیسیون مزبور، درک صحیحی از موضوع ضرورت تغییر قانون به وجود نیامد. برای این که ما بتوانیم قانون اساسی ترکیه را تغییر دهیم، باید پیش از هر چیز دست به پاکسازی مسیر بزنیم و تلاش کنیم موانع را برداریم. مثلاً بگذارید شفاف بگویم آنچه که در ترکیه از آن به عنوان متن کامل قوانین مبارزه با ترور نام برده می شود، چنان شمولیت گسترده ای دارد که می تواند هر کسی را دربربگیرد و حتی شهروندانی را که شعاری سر داده اند را به عنوان تروریست به زندان بفرستد. لذا لازم است پیش از هر چیز ما زمینه ی اصلاح قوانین جرایم تروریستی را فراهم کنیم. اما متاسفانه دوستان ترجیح دادند سراغ بندها و موادی بروند که تغییر آنها نمی تواند در اصلاح امور، نقش تعیین کننده ای داشته باشد.
لازم می دانم به این نکته هم اشاره کنم که برای تغییر و اصلاح بسیاری از امور اداری، اجرایی و حتی حقوقی نیازی به تغییر قانون اساسی وجود ندارد و دولت می توانست با اختیارات خود و بدون نیاز به رای مجلس، بسیاری از موانع را بردارد اما چنین نکرد و نظام سیاسی و اجرایی ترکیه همچنان فشار محور و مرکزگرا است و این مکانیسم غیردموکراتیک، راه را بر تغییر قانون و به دست دادن یک متن دموکراتیک و منعطف بسته است.
کردپرس: در این صورت چه راهکاری برای گذار از وضعیت موجود وجود دارد؟ چند روز پیش جمیل چیچک، رییس مجلس هم اذعان کرد که کمیسیون پس از ۲ سال هنوز به نتیجه روشن نرسیده است. به نظر شما برای گذر از این مانع چه باید کرد؟
اُندر: تنها دو راه وجود دارد یا این که باید در مجلس ملی ترکیه با تکیه بر اکثریت آرا این بن بست پشت سر گذاشته شود و یا این که به آرای مردم رجوع کنیم. غیر از این راه دیگری نیست.
کردپرس: در مورد انتخابات شهرداری های ترکیه نیز برایمان صحبت کنید. شما حزب جدیدی به نام حزب دموکراتیک خلق ها تاسیس کرده اید و ظاهراً در نظر دارید شخصاً نامزد انتخابات شهرداری ها برای به دست آوردن کرسی شهرداری استانبول باشید. با توجه به اهمیت ویژه ی این پست برای دولت ترکیه و رقبای قدرتمند شما، تا چه اندازه به پیروزی در این رقابت نفس گیر امیدوار هستید؟
اُندر: امیدوار هستیم و فکر می کنیم که می توانیم معادلات انتخابات را تحت تاثیر قرار دهیم. چرا که حزب ما در گستره ی فکری و تشکیلاتی خود اقشار وسیعی را دربرگرفته و می تواند تاثیر مهمی بر نتایج انتخابات بر جای بگذارد.
کردپرس: در مورد نامزدی شما در انتخابات شهرداری ها تحلیل رایجی وجود دارد و گفته می شود: با توجه به این که کرسی شهرداری استانبول حتی از چند وزارتخانه هم برای دولت آقای اردوغان مهم تر است و نظرسنجی ها نیز حاکی از آن است که ۵۳ درصد آرا در اختیار نامزد حزب عدالت و توسعه است، حضور شما بیشتر جنبه ی نمادین، سمبلیک و قدرت نمایی دارد. تا چه اندازه با این تحلیل موافق هستید؟
اُندر: تاکنون در مرحله ی انتخابات شهرداری های استانبول، همواره رقابت بین دو حزب عدالت و توسعه و جمهوری خلق بوده و در تاریخ انتخابات چند دهه ی اخیر نماینده ای که وابسته به خط فکری ما باشد وارد میدان مبارزه ی انتخاباتی نشده است و نخستین بار است که چنین اتفاقی روی می دهد. لذا حضور من در این عرصه اهمیت ویژه ای دارد و من بر این باورم که تاثیرگذاری ما در این حوزه و ورود به این رقابت نفس گیر به خودی خود یک پیروزی ارزشمند است.
کردپرس: به عنوان سوال آخر ارزیابی و تحلیل شما از سفر مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان عراق به دیاربکر چیست؟
– اُندر: من بر این باورم که این سفر بازتاب دهنده ی توافق اردوغان و بارزانی در راستای ضدیت با حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه (PYD) است. برخی از دوستان من این سفر را یک اقدام انتخاباتی و تبلیغاتی تلقی کردند. اما نگرش من این نیست و معتقدم که چنین اقدامی از سوی شخص نخست وزیر و رییس اقلیم، صرفاً تلاش برای تضعیف PYD و جلوگیری از قدرت گرفتن کردها در شمال سوریه است.