ورود یا بازماندن HDP از ورود به پارلمان نتایج متفاوت و بزرگی برای آینده ترکیه خواهد داشت. این امر تعیین می کند که آیا اردوغان به رویای خود مبنی بر ۴۰۰ کرسی پارلمان دست می یابد یا نه. با این تعداد کرسی اردوغان می تواند سیستم ریاست جمهوری دلخواهش را به ترکیه تحمیل کند، اما در غیر این صورت داوود اوغلو برنده است و دولت تک حزبی خود را با همین تعداد کرسی نیز تشکیل خواهد داد.
همچنانکه ترکیه به انتخابات پارلمانی ماه ژوئن نزدیک می شود، پیشرفت حزب دموکراتیک خلق ها (HDP)، که تمرکز آن روی مسألۀ کردها است، در نظرسنجی های اخیر باعث ایجاد فشار روی حزب حاکم عدالت و توسعه (آک پارتی) و رئیس جمهور رجب طیب اردوغان شده است .
مسئله اساسی این است که آیا HDP می تواند از حد نصاب ۱۰ درصدی پارلمان عبور کند. نمایندگان پیشین HDP برای دور زدن حد نصاب ترجیح می دادند که به عنوان نامزد مستقل وارد انتخابات شده و بعد از رای گیری دوباره به حزبشان ملحق شوند. سد غیر منصفانه ۱۰ درصدی نخستین بار توسط رژیم بعد از کودتای ۱۹۸۰ و با هدف بازداشتن احزاب کردی و اسلامی از ورود به پارلمان تعریف شد. این حد نصاب هم اکنون نیز توسط آک پارتی و به بهانۀ “ثبات سیاسی” مورد حمایت قرار می گیرد.
گمراه کننده است اگر بگوییم HDP نمایندۀ تمام آراء کردها است، که به دو دسته تقسیم می شوند: کردهای مسلمان یا محافظه کار معمولاً به آک پارتی رای می دهند، در حالیکه کردهای چپ گرا یا ناسیونالیست به HDP رای می دهند. HDP علاوه بر اینها مقداری از آرای چپ گراهای ترک را نیز جذب می کنند.
HDP بخاطر گسترش حوزۀ رای گیری و شخصیت کاریزماتیک رهبر مشترکش صلاح الدین دمیرتاش توانست از بند ۶ تا ۷ درصد معمولش رها شده و در انتخابات ریاست جمهوری ۹٫۸ درصد آرا را برای دمیرتاش کسب کند. این پتانسیل همراه با افزایش محبوبیت سیاسی کردها در گفتگوهای سیاسی بین دولت احمد داوود اوغلو و حزب کارگران کردستان (PKK)، که ریشه هایی مشترک با HDP دارد، آنها را به عبور از حد نصاب ۱۰ درصدی امیدوار کرده است. این تقریباً به معنای دو برابر کردن ۲۵ تا ۳۰ کرسی بالقوه ای است که وقتی به صورت انفرادی به پارلمان راه می یافتند، به دست می آوردند.
اگر آنها نتوانند از حد نصاب عبور کنند فقدان نمایندگان HDP در پارلمان باعث ایجاد یک خلأ سیاسی جدی می شود. مشخص نیست که آیا این منجر به شروع دوباره درگیری های نظامی توسط PKK می شود یا به انتخاباتی زود هنگام جهت توازن موقعیت می انجامد. اما عدم حضور HDP می تواند باعث شود رییس جمهور اردوغان خود را به سیستم ابر ریاست جمهوری، که مدتی است آن را در سر می پروراند، نزدیک تر بداند.
اگر در نتیجۀ سیستم حساب و کتاب پیچیده ای که وجود دارد، HDP از ورود به پارلمان باز بماند، این امر به منزلۀ کرسی های بیشتری برای آک پارتی، خصوصاً در مناطق کردنشین شرق و جنوب شرقی ترکیه است.
اردوغان جهت حمایت از طرح سیستم رییس جمهوری دلخواهش، برای گرفتن ۴۰۰ کرسی از ۵۵۰ کرسی پارلمان پافشاری می کند. این موضوع در حال حاضر واقع گرایانه به نظر نمی رسد، اما او مطمئناً خوشحال خواهد شد وقتی ببیند که آک پارتی بیش از ۳۳۰ کرسی دارد، این میزان برای هر گونه تغییری در قانون اساسی یا حتی یک قانون اساسی کاملاً جدید و برگزاری رفراندوم کافی است. اردغان هنوز باید حمایت همه جانبه نخست وزیر داوود اوغلو و مقامات آک پارتی را برای سیستم مورد نظرش داشته باشد. این سیستم نخست وزیر را کنار می گذارد و باعث تضعیف تفکیک قوا، تضعیف کنترل بر حکومت و تعادلی شکننده می شود. اما چنانچه آک پارتی بیش از ۳۳۰ کرسی داشته باشد او می تواند هر دو طرف را تحت فشار بیشتری قرار دهد تا از طرح ابر ریاست جمهوریش حمایت کنند.
اما اگر HDP بیش از ۱۰ درصد رای بیاورد، حتی با فرض این که حزب جمهوری خواه خلق (CHP) و حزب جنبش ناسیونالیست (MHP) نتوانند سهم رای خود را افزایش دهند، به دست آوردن بیش از ۳۰۰ کرسی برای آک پارتی کاری دشوار خواهد بود. این حزب در حال حاضر ۳۱۲ کرسی دارد. اگر آراء آک پارتی کمتر از ۴۲ درصد باشد آنگاه داوود اوغلو به تکاپو جهت تشکیل دولت تک حزبی خواهد افتاد (که به ۲۷۶ کرسی نیاز دارد) آنهم بدون حمایت بیشتر.
البته به نظر می رسد که تشکیل دولت تک حزبی و عدم توانایی در تحمیل سیستم ابر رییس جمهور در مجلس اگرچه برای اردوغان شکست است اما به نفع داوود اوغلو است.
به هر صورت، احتمالاً رای دهندگان کرد هستند که سرنوشت انتخابات ۷ ژوئن را رقم می زنند.
به همین دلیل است که اردوغان این همه به مذاکره با PKK اهمیت می دهد و امیدوار است که برگشت هاکان فیدان به سازمان اطلاعات ملی (MIT) باعث افزایش سرعت آن شود و نهایتاً به معامله بهتری با کردها بر سر رییس جمهور برتر منتهی شود.
به عنوان نکته پایانی: دیروز من صحبت های پروین بولدان، نمایندۀ HDP، را این گونه نقل قول کردم که تشکیل “گروه ناظر” به عنوان کلیدی اساسی برای شروع گفتگوهای سیاسی پایان پذیرفته است. اما بعد از رد کردن این موضوع توسط معاون نخست وزیر یالچین آکدوغان، HDP دیروز اظهار داشت که تشکیل این گروه هنوز پایان نپذیرفته است. به نظر می رسد که عجله کردن در این پروسه باعث ایجاد شک و تردید در آیندۀ نزدیک خواهد شد.