انجمن بی تاوان آذربایجان غربی / یالچین آک دوغان، مشاور ارشد سیاسی نخست وزیر ترکیه است. وی در عین حال نماینده ی آنکارا در مجلس ملی ترکیه و از چهره های برجسته ی حزب عدالت و توسعه است که طی یک سال گذشته در روند مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک نقش مهمی ایفا کرده است. دکتر آک دوغان به صورت یک روز در میان در روزنامه های ستار و ینی شفق مقاله می نویسد.
نخست وزیر اردوغان برای نخستین بار پس از آغاز دور جدید مذاکرات صلح به دیاربکر رفت و حضور مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان عراق در این شهر نیز رویداد مهمی است که از بسیاری جهات شایان بررسی است.
سفر بارزانی به دیاربکر با ۲ رویداد مهم همزمان و موازی شده است: نخست، عادی سازی و بهبود روابط آنکارا با دولت مرکزی عراق. دوم، بروز تنش و اختلاف سیاسی بین حزب دموکرات کردستان عراق و حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه(PYD).
واقعیت این است که مسعود بارزانی در میان مردم منطقه دارای محبوبیت ویژه ای است و این موضوع می تواند موجب خشم سران پ.ک.ک شود. از یاد نبریم که ممانعت از ورود صالح مسلم رهبر (PYD) به اقلیم کردستان عراق و اظهارات تند سران پ.ک.ک و اختلاف نظر بین آنان و بارزانی در خصوص نحوه ی حضور کُردهای سوری در نشست ژنو ۲ مشکلات جدیدی را به وجود آورده است و این مسائل باعث شد که برگزاری نشست کنفرانس کُردها در اربیل نیز با بن بست و بحران مواجه شده و رگزاری آن به زمان نامعلومی موکول شود.
اختلافات موجود به جایی رسیده که حزب اتحاد دموکراتیک کُردهای سوریه، بی محابا حزب دموکرات کردستان عراق را به دشمنی با انقلاب کُردها متهم می کند و طبیعتاً نزدیک شدن بارزانی به ترکیه نیز موجب خشم پ.ک.ک است. هیمن هورامی، مسئول روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان عراق اعلام کرده که روابط ویژه ی حزب اتحاد دموکراتیک کُردهای سوریه با رژیم بشار اسد، هم موجب واکنش منفی احزاب کُرد سوری مقیم اقلیم کردستان شده و هم شورای ائتلاف مخالفین سوری را عصبانی کرده و موجب شده که آنان کُردها را حامی و همکار اسد بدانند.
احزاب کُرد سوری بارها اعلام کرده اند که حزب اتحاد دموکراتیک در شهرهای کوبانی، عفرین و قامیشلو به آنان اجازه ی فعالیت نمی دهد و می خواهد به تنهایی کنترل همه ی امور را در اختیار داشته باشد.
ترکیه می خواهد در فضای سیاسی منطقه به گونه ای پیش برود که به موازات بهبود روابط با بغداد، با اربیل نیز روابط خود را عمیق تر و مطلوب تر کند و قرار نیست که عادی سازی روابط آنکارا- بغداد منوط به سرد شدن روابط آنکارا با اربیل باشد. سفر وزیر امور خارجه ی ترکیه احمد داوداوغلو به عراق، گام مناسبی برای تقویت روابط بود و اعلام این موضع رسمی که ترکیه در انتخابات پیش رو رویکرد همسانی نسبت به همه ی گروه های عراقی دارد، موجب رضایت مسئولین آمریکا و ایران شد. نگارنده به عنوان رییس گروه دوستی مجالس ترکیه و عراق، همراه با جمیل چیچک، رییس مجلس ملی ترکیه به بغداد می رود و همه ی این اقدامات، در چهارچوب بهبود روابط با دولت مرکزی عراق صورت می گیرد.
سفر بارزانی به دیاربکر و تقویت مذاکرات صلح
مسعود بارزانی از سال ۱۹۷۰ میلادی تاکنون در حال مبارزه ی سیاسی برای حقوق و مطالبات کُردی است و نزد کُردها محبوبیت ویژه ای دارد و از سال ۱۹۸۷ تاکنون رهبر بلامنازع حزب دموکرات کردستان عراق است. روابط ترکیه با مسعود بارزانی طی سالیان گذشته با فراز و نشیب بسیاری توام شده و در سال ۱۹۹۷ میلادی متفق مهم ما در حوزه ی مبارزه با ترور بود اما گاهی نیز اظهارات و اقدامات متفاوتی از سوی وی صورت گرفته است. بارزانی از مذاکرات کنونی صلح به طور کامل حمایت کرده و وعده داده که برای پایان یافتن مسالمت آمیز معضلات کُردها همکاری کند و نیچروان بارزانی، نخست وزیر اقلیم نیز اعلام کرده که طرفدار حل مسالمت آمیز مشکلات کُردهای ترکیه است و بدون آن که در مسائل داخلی ترکیه دخالت کند، در این حوزه به ترکیه و پ.ک.ک کمک می کند. نیچروان بارزانی هفته ی گذشته در استانبول و در دیدار با نخست وزیر اردوغان یک بار دیگر بر این موضوع تاکید کرده و لازم است که پ.ک.ک و حزب صلح و دموکراسی نیز حسن نیت و اقدام مثبت بارزانی را به مثابه ی کمک به روند مذاکرات تلقی کنند.
سفر نخست وزیر اردوغان به دیاربکر پیش از هر چیز یک حمله ی سیاسی برای تقویت مذاکرات صلح است و بهتر است به جای آن که این سفر به عنوان تلاش انتخاباتی مورد ارزیابی قرار بگیرد، پیام و محتوای سیاسی آن به دقت بررسی شود. بدون شک پیام های نخست وزیر و اردوغان، به مثابه ی تقویت گفتمان برادری، امنیت و دموکراسی است.
حضور نخست وزیر در ساختمان شهرداری دیاربکر و گفتگوی گرم او با نمایندگان حزب صلح و دموکراسی (BDP) بسیار ارزشمند بود. عثمان بایدمیر، شهردار دیاربکر که در تمام مناطق کُردنشین ترکیه به عنوان شخصی محبوب شناخته می شود، در فرودگاه به گرمی از نخست وزیر استقبال کرد، او را بوسید و با احترام بسیار پذیرای او و دیگر اعضای هیات همراه شد. اما عدم حضور شهردار، در مراسم عقد همزمان چهارصد زوج دیاربکری، سوالات فراوانی در اذهان عمومی ایجاد کرد. متاسفانه شواهد نشان می دهد که سران پ.ک.ک به بایدمیر حکم کرده اند که در این مراسم حضور پیدا نکند و این موضوع از نظر من تاسف برانگیز است.
از سویی دیگر حضور مسعود بارزانی در دیاربکر به عنوان فردی که به نماد مبارزات و مطالبات کُردی تبدیل شده معنای سیاسی ویژه ای دارد. نخست وزیر ترجیح داد تا به جای اعمال پروتکل های کلاسیک دنیای دیپلماسی همراه با بارزانی سوار اتوبوس شده و دو نفری برای مردم دست تکان دهند. نخست وزیر اردوغان برای مورد خطاب قرار دادن بارزانی، برای نخستین بار به جای عبارت تصنعی مدیریت کُردی شمال عراق از عبارت رییس اقلیم کردستان عراق استفاده کرد و این اقدام نیز از مهم ترین نکات این سفر بود.
یکی دیگر از موضوعات مهم سفر نخست وزیر و بارزانی به دیاربکر بازگشت شوان پرور به دیار خود پس از ۳۷ سال دوری بود. تاثیر و نفوذ شوان در میان مردم منطقه بسیار بیشتر از آن چیزی است که تصور می شود. او سال ها با صدا و ساز و آواز خود مبارزات کُردها را تحت تاثیر قرار داده و با این حال پ.ک.ک او را نیز از فشار و آزارهای خود بی نصیب نگذاشته است. با این حال بازگشت شوان به کشور، تقویت مذاکرات صلح و کمک به گفتمان برادری است. بدون تردید بازگشت شوان به ترکیه، به نمایش گذاشتن تصویر روشنی از ترکیه ی نوین است و این موضوع تاثیر مثبتی بر جامعه می گذارد.
با وجود آن که ورود نخست وزیر، بارزانی و شوان به دیاربکر جشنی پر از نشاط و مهر و عطوفت را به نمایش گذاشت، پ.ک.ک و حزب صلح و دموکراسی در این خصوص مواضع دیگری اتخاذ کردند. آنان با ابهام و سرگردانی مواجه شدند و نمی دانستند باید چه موضعی بگیرند. اغلب مردم از فضای حاکم بر دیاربکر خشنود شدند و در میان اعضای حزب صلح و دموکراسی نیز کم نبودند شمار افرادی که مواضع مثبتی نشان داده و رویکرد منعطفی به نمایش گذاشتند افرادی نظیر احمد ترک، لیلا زانا و سری ساکک با مواضع خود نشان دادند که به دنبال گفتگو و صلح هستند. اما پ.ک.ک مواضع متفاوتی نشان داد و سران آن نمی دانستند که بین ترس و امید کدام یک را انتخاب کنند. آنان از سویی به خاطر شمال سوریه با بارزانی درگیر شده اند و از دیگر سو ترس این را در دل دارند که ممکن است بارزانی و دیگران به جای سران پ.ک.ک مورد توجه قرار بگیرند. به همین خاطر است که نوشته های تند و حاوی بی حرمتی نسبت به بارزانی منتشر کرده اند. با توجه به فضای موجود و مواضع سردرگم پ.ک.ک بعید نیست که اوجالان نیز در حال حاضر در شرایط متناقضی قرار گرفته باشد. با توجه به شناختی که از اوجالان وجود دارد، می توان پیش بینی کرد که در برابر جشن باشکوه دیاربکر و مطرح شدن نام افرادی غیر از خود او، چه حس و حالی دارد.
احتمالاً ظرف روزهای آتی پ.ک.ک بیانات زهرآلودی در خصوص بارزانی و نخست وزیر منتشر می کند اما در هر حال باید به فکر عکس بزرگ و تصویر نهایی بود. پ.ک.ک ترجیح می دهد خود را با عکس های کوچک سرگرم کند و از دیدن تصویر نهایی غافل بماند اما آنان که اندیشه های بزرگ دارند به فکر تصویر غایی و بزرگ هستند.
پ.ک.ک به خاطر جلوگیری از نفود حزب عدالت و توسعه در میان کُردهای ترکیه تلاش می کند در برابر تاثیرات جشن بزرگ دیاربکر دیواری از شعار و بیانات آتشین به وجود بیاورد و از آن سو به خاطر تضعیف بارزانی و ممانعت از تاثیرگذاری او بر کُردهای سوریه، حملات رسانه ای خود علیه بارزانی را ادامه می دهد. اما گروهی از نمایندگان حزب صلح و دموکراسی تلاش می کنند مواضع عاقلانه تری اتخاذ کنند.
واقعیت این است که نخست وزیر اردوغان در سفر به دیاربکر یک بار دیگر نشان داد که یک رهبر جسور، اصلاح طلب و موسس بازی های بزرگ است.