آن چه که از آن به عنوان اقلیم کردستان عراق نام برده می شود، همه ی سرزمین کُردها نیست و تکه های دیگری هم در آن جا وجود دارد که باید به آن اقلیم ملحق شوند.

انجمن بی تاوان آذربایجان غربی :اسماعیل بشیکچی، جامعه شناس و تحلیل گر پیشکسوت حوزه های سیاسی و اجتماعی مرتبط با کُردهای ترکیه، در گفتگو با بخش ترکی بی.بی.سی ترکی از حزب صلح و دموکراسی (BDP) و نهادهای سیاسی نزدیک به پ.ک.ک انتقاد کرده و معتقد است که نباید کردها وقت و توان خود را صرف دموکراتیزه کردن ترکیه کنند.

بی.بی.سی ترکی/ جامعه شناس مشهور ترکیه، اسماعیل بشیکچی که چند دهه در حوزه های سیاسی و اجتماعی مرتبط با کُردها تحقیق کرده و بخش مهمی از عمر خود را به خاطر درگیر شدن با این موضوع در زندان سپری کرده، در گفتگو با بی.بی.سی، معضل کُردهای ترکیه را معضل خاک و دولت می داند. او معتقد است که نباید کُردها وقت و انرژی خود را صرف دموکراتیزه کردن ترکیه کنند.

بشیکچی به دعوت پارلمان انگلیس و دانشگاه SOAS به لندن آمد. این دانشگاه در حوزه ی مطالعات خاورمیانه و آفریقا، اعتبار علمی بالایی دارد و بشیکچی برای ارائه ی یک کنفرانس به این جا دعوت شد و در لندن به سوالات ما پاسخ داد اما در همان آغاز مصاحبه اعلام کرد که حاضر نیست به سوالاتی در خصوص این موضوعات پاسخ دهد: سیاست های پ.ک.ک و عبدالله اوجالان، سیاست های اقلیم کردستان عراق در قبال کُردهای سوریه مذاکرات صلح و نتایج انتخابات شهرداری های ترکیه.

بشیکچی می گوید: «معضل کُردها در خاورمیانه را باید در چهارچوب خاک و دولت تعریف کرد و هر کسی باید این واقعیت را درک کند». وی همچنین از سیاست های حزب صلح و دموکراسی (BDP) و تأکید این حزب بر ساختاری به نام «خودگردانی دموکراتیک» انتقاد کرده و بر این باور است که کُردها باید به سوی ایجاد یک دولت ملی و یا دست کم باید به دنبال طراحی یک فدراسیون باشند.

«نظام بین الملل، یک نظام آنتی کُرد است». این یکی دیگر از گفته های بشیکچی است و در ادامه با تحلیل منطقه ای و تاریخی معضل کُردها می گوید: «معضلی به نام کُرد و کردستان، در واقع معضل خاورمیانه است و در عین حال باید آن را مشکل آمریکا و اتحادیه ی اروپا دانست. در سال ۱۹۲۰ و در دوران جمعیت ملل، تجزیه و تقسیم کردستان، موجب آن شد که امکان ایجاد یک دولت مستقل برای کُردها از بین رفته و این حق از آنان غصب شود».

بشیکچی بر این باور است که نباید جمعیت چهل میلیونی کُردها فاقد دولت باشند و در توضیح این موضوع می گوید: «امروز بین ۲۷ عضو اتحادیه ی اروپا با کشورهایی همچون قبرس، مالتا و لوکزامبورگ وجود دارند که جمعیت آنها پانصد هزار نفر است. اما کُردهای خاورمیانه بالغ بر چهل میلیون نفر هستند و دارای یک ساختار و استاتوی سیاسی نیستند. این در حالی است که وقتی درباره ی ترور صحبت می شود، از کُردها سخن به میان می آید. واقعیت این است که نظام بین الملل، یک ساختار آنتی کُرد است. در المپیک لندن و در سال ۲۰۱۲ برخی کشورهای پانزده هزار نفری همچون تاوالو و وانواتو حضور داشتند که جمعیت آنها روی هم رفته ۲۵ هزار نفر است. با این حال در این المپیک و در جمع خانواده های جهان، جایی برای کُردها وجود نداشت. و این در حالی است که برخی از اعضای سازمان ملل ۱۵ هزار نفر جمعیت دارند».

از بشیکچی می پرسیم: به باور شما سیاست های آمریکا در خاورمیانه بُعد ضد کُردی هم دارد؟ در پاسخ می گوید: «در سال ۲۰۰۳ میلادی شاهد مداخله ی نظامی آمریکا در عراق بودیم. به دنبال آن مداخله، رژیم صدام سقوط کرد و مسیر کُردها نیز هموار شد. آنها در جنوب کردستان، ساختاری به نام اقلیم کردستان عراق به وجود آوردند. این به خودی خود یک ساختار سیاسی است و به اعتقاد من این موضوع در آینده کُردهای دیگر را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. در واقع پس از اقدامات سال ۲۰۰۳ آمریکا در عراق، کُردها تا حدودی از آن وضعیت معلق و فاقد جایگاه سیاسی خارح شدند.

از بشیکچی می پرسیم: حکومت اربیل یک دولت ملی نیست. آیا از نظر شما استقلال مهم است؟ در پاسخ می گوید: «آن چه که از آن به عنوان اقلیم کردستان عراق نام برده می شود، همه ی سرزمین کُردها نیست و تکه های دیگری هم در آن جا وجود دارد که باید به آن اقلیم ملحق شوند. کُردها در آن منطقه صاحب ارتش، مدارس و مجلس هستند اما استقلال ندارند. البته که استقلال چیز مهمی است».

بشیکچی در مورد معضل کُردها و راهکارهای حل این معضل می گوید: «کُردها باید صاحب یک جایگاه (استاتو) شوند. آنان باید دارای حق تعیین سرنوشت باشند و باید بتوانند زبان مادری خود را تدریس کنند». از او می پرسیم: آیا پروژه ی مورد نظر حزب صلح و دموکراسی یعنی ایجاد «خودگردانی دموکراتیک» نمی تواند به این انتقادات پاسخ دهد؟ از دید شما اگر چنین ساختاری ایجاد شود، مطالبات کُردها برآورده خواهد شد؟ وی در پاسخ می گوید: «خیر. البته که پاسخ نمی دهد. اگر چیزی به نام دولت ملی دست نمی دهد، دست کم باید فدراسیون ایجاد شود و مرزها نیز مشخص باشند. اگر پدیده ی سیاسی فدراسیون ایجاد شود، خود به خود مرزها نیز مشخص خواهند شد. کُردها باید بتوانند خود را اداره کنند و دارای مرز باشند. اگر چنین چیزی عملی شود، عملاً امکان دفاع از منطقه ی غرب (مناطق کُردنشین شمال سوریه) نیز فراهم می شود. در غیر این صورت دفاع از آنان عملی نیست».

اسماعیل بشیکچی در ادامه از تلاش کُردها برای دموکراتیزه کردن ترکیه انتقاد کرده و می گوید: «شما به عنوان یک کُرد باید از حقوق خود دفاع کنید. کُردها باید بتوانند خود را اداره کنند. اگر تو بتوانی خود را اداره کنی، ترکیه هم می تواند مواقع دموکراتیزاسیون خود را پشت سر بگذارد. اما اگر شما به عنوان یک کُرد به دنبال آن باشید که دموکراسی را در ترکیه توسعه بدهید، چنین چیزی معقول نیست و نباید کُردها در حال تلاش برای دستیابی به چنین هدفی باشند. اصلاً در دنیا مثالی برای این ادعا وجود ندارد. آیا تا به حال شنیده اید که فلسطینی ها ادعا کنند برای استقرار دموکراسی در اسراییل مبارزه می کنند؟ آیا در دهه ی شصت میلادی ویتنامی ها با ادعای مبارزه برای دموکراتیزه کردن آمریکا دست به دفاع زدند؟ آیا در الجزایر، مردم برای ارتقای سطح دموکراسی فرانسه سلاح برداشتند؟ خیر آنها فقط به دنبال نجات کشورشان بودند».

در مورد «حزب دموکراتیک خلق ها» (HDP) از بشیکچی سوال می کنیم. حزبی که برای حزب آزادی ترک ها و کُردها مقیم استان های ترک نشین و توسط حزب صلح و دموکراسی ایجاد شد. از او می پرسیم: این حزب را یک پدیده ی سیاسی ارزشمند و مثبت می دانید؟ پاسخ او منفی است. می گوید: «خیر. بنده شخصاً این ها را ارزشمند نمی بینیم. کُردها باید در مناطق خود فعالیت کنند و به دنبال مطالبات خودشان باشند».

به بشیکچی یادآوری می کنیم که انتقاداتی علیه او مطرح شده و او را به عنوان مدافع اندیشه های مبتنی بر ملی گرایی کُردی مورد نقد و سرزنش قرار می دهند. او می گوید: «کُردها باید ملی گرا باشند. ملی گرایی کُردی، تلاش برای نجات از فشار و حفظ زبان مادری و غنای فرهنگی است. شما باید از این چیزها دفاع کنید و طبیعتاً در چنین شرایطی شما را ملی گرا می دانند، اما واقعیت این است که ملی گرایی کُردی، روحیه ی هجومی ندارد و به دنبال آن نیست که دیگران را در خود ذوب کند اما ملی گرایی ترکی چنین نیست و ملی گراهای ترک به دنبال آن هستند که به دیگران حمله کرده و آنان را در خود ذوب و آسیمیله کنند».

بشیکچی ایجاد خودگردانی های کُردی در مناطق شمال سوریه را مهم می داند و می گوید: «در حال حاضر در آن جا یک اداره ی خودگردان وجود دارد. البته کُردها در همه ی مناطق کُردنشین سوریه حاکم نیستند. در سال ۱۹۶۰ بخش زیادی از کُردها را به بیابان ها فرستادند و اعراب را در مناطق آنان جایگزین کردند. در شرایط کنونی، اداره ی خودگردان باید همه ی مناطق کُردنشین را در برگیرد و اعراب نیز به کشور خود بازگردند و آن بخش از کُردها که به جاهای دیگر تبعید شده اند، به مناطق خود بازگردند».

اگرچه بشیکچی در آغاز مصاحبه اعلام کرده بود که به سوالات ما درخصوص پ.ک.ک و بارزانی ها پاسخ نخواهد داد اما دوباره از وی می پرسیم: پ.ک.ک، مسعود بارزانی را به این متهم می کند که به مانعی در برابر قدرت گرفتن کُردهای سوریه تبدیل شده است. این انتقاد تا چه اندازه منصفانه است؟ وی می گوید: «وضعیتی که در سال ۱۹۲۰ میلادی برای کُردها به وجود آمد، یک فلاکت به تمام معنی است و زمانی که شما این وضعیت تاریخی را درک کنید، تلاش خواهید کرد تا به کُردهای دیگر ضرر و آسیب نرسانید. اما اگر این موضوع تاریخی را به درستی تحلیل نکنید، شما فقط خود را حفظ می کنید و به راحتی به کُردهای دیگر آسیب می رسانید. این موضوع برای همه ی کُردها صحت دارد».