ما که نمی گوییم همه باید بر اساس نظرات ما رفتار کنند. اصلا درست نیست که ما نسخه ی خود را بر دیگران تحمیل کنیم. ما خط خودگردانی دموکراتیک و تلاش برای ایجاد کنفدرال دموکراتیک را قبول داریم. ما به دنبال دولت ملیت محور نیستیم و ملت دموکراتیک را قبول داریم.

انجمن بی تاوان آذربایجان غربی :خبرنگار بخش ترکی الجزیره دو روز پیش در کوهستان قندیل با جمیل بایک رئیس شورای رهبری پ.ک.ک گفتگو کرد. در این دیدار به مسائل مهمی همچون آینده ی مذاکرات صلح، استقلال اقلیم کردستان عراق، تحولات مرتبط با کردهای سوریه و انتخابات ترکیه اشاره شده است.
الجزیره: در شرایطی که عبدالله اوجالان رهبر زندانی پ.ک.ک، ارائه ی لایحه ی مذاکرات صلح به مجلس ملی ترکیه از سوی دولت اردوغان را یک گام ارزشمند و تاریخی تلقی کرده، هنوز هم صداهای متفاوتی از سوی سران پ.ک.ک به گوش می رسد و به نظر می آید برخی از آنها، دیدگاه های متفاوتی در این خصوص دارند. الجزیره برای کسب اطلاع روشن از مواضع پ.ک.ک راهی قندیل شد. اکیپ ما در مکانی دورتر از محل اصلی اقامت جمیل بایک، در یک جنگل و در جایی مستقر شد که افراد پ.ک.ک آن را استودیوی سیار می نامند. همه چیز مرتب شد، صندلی های پلاستیکی را آوردند و آرام آرام خودرویی به ما نزدیک شد که حامل جمیل بایک بود. جمیل بایک یکی از دو رئیس شورای رهبری پ.ک.ک و یکی از شش عضو موسس در قید حیات پ.ک.ک است که مدت ها فرماندهی شاخه ی نظامی حزب را هم بر عهده داشته است. او را به عنوان رئیس جناح شاهین های پ.ک.ک می شناسند و همچنان بر این باور است که گزینه ی نظامی روی میز است. وقتی که جمیل بایک به ما نزدیک می شود، نشان فلزی کوچکی با تصویر اوجالان بر روی لباس او مشاهده می شود که نشان گر عمق باور بایک به اوجالان است. او در مورد لایحه ی مرتبط با مذاکرات صلح، اظهاراتی بر زبان می آورد که تقریبا به همان سخنان اوجالان نزدیک است. بایک می گوید: «این نخستین بار است که برای حل معضلات کردها، یک لایحه از سوی دولت به مجلس ملی ترکیه ارائه داده می شود و ازاین منظر، باید این اقدام را مهم و معنی دار تلقی کنیم. اما نگاهی به عنوان اصلی و سرفصل های این لایحه، نشان می دهد که هنوز هم همان ذهنیت قدیمی و کلاسیک بر سران ترکیه حکمفرماست و لایحه را به عنوان مجموعه قوانین پایان دادن به ترور نامگذاری کرده اند. این نشان می دهد که از دید سران آنکارا، معضل کردها هنوز هم یک معضل امنیتی است و می خواهند بر اساس تدابیر و رویکردهای امنیتی با این مساله برخورد کنند. به همین خاطر در تاریخ معاصر ترکیه همیشه دنبال این بودند که مساله ی کُرد را با تدابیر نظامی و امنیتی حل کنند و البته که چنین چیزی شدنی نیست. آنان باید بدانند که این مساله، پیش از هر چیز یک معضل سیاسی مرتبط با حقوق بنیادین یک خلق است و چیزی به نام معضل ترور وجود ندارد. نام این معضل، دقیقا معضل کردها است و نه معضل چگونگی پایان دادن به ترور».
بایک معمولا سخنان خود در مورد مسائل مختلف را با انتقاد آغاز می کند و پس از آن اگر نکته ی مثبتی هم به ذهنش برسد، به آن اشاره می کند. به همین خاطر است که در مورد این لایحه، نخست به اسم و عنوان آن ایراد می گرد و سپس می گوید مسیر قانونی شدن مذاکرات را ارزیابی خواهند کرد. اما فی الفور یک شرط مهم هم می گذارد و می گوید:« ما پیگیر مراحل بعدی تدوین قوانین خواهیم بود. باید دید متن نهایی چه خواهد بود. گیریم قانون هم نهایی شود، چنین چیزی به معنی پایان یافتن همه ی مشکلات نیست. آن چه که ضرورت دارد، آغاز مذاکرات رسمی و قانونی است. باید برای آغاز مذاکرات، گام های مثبت بردارند. باید زمینه ی آزادی رهبر ما آپو فراهم شود. رهبر آپو نمی تواند این روند را در زندان ایمرالی ادامه دهد و نیاز به فضای فعالیت دارد. باید، هم او آزاد شود و هم این که یک طرف سوم، برای نظارت بر روند مذاکرات، وارد بازی شود».
بایک معتقد است که حزب عدالت و توسعه با تعلل و وقت کشی جلو می رود و همه ی تاکتیک های خود را بر اساس کسب آرای مردم طراحی می کند و چنین چیزی به ضرر ترکیه است. او معتقد است که اصلی ترین دلیل ناتوانی ترکیه در تدوین قانون اساسی جدید، عدم حل معضلات کردها است. بایک در این خصوص می گوید:« حزب عدالت و توسعه تمام توان خود را روی انتخابات متمرکز کرده و به هیچ چیز دیگری اهمیت نمی دهد. سیاست این حزب در راستای این است که همه چیز را فدای انتخابات کند. این در حالی است که معضل کردها، یک مساله ی بسیار مهم و بنیادین ایت و نباید آن را فدای منافع حزبی و انتخاباتی کرد. دولت باید در این حوزه به سرعت قدم بردارد و وقت کشی نکند. تا زمانی که این معضل حل نشود، دیگر مشکلات ترکیه نیز به قوت خود باقی خواهند ماند و ترکیه رنگ استقرار و ثبات را به روی خود نخواهد دید. توسعه ی سیاسی و دموکراسی ترکیه و استقرار امنیت، برادری و آرامش در این کشور، همگی در گرو حل معضل کردها است».
اوجالان بارها از پایان دوران فعالیت مسلحانه سخن به میان آورده اما بایک نظر دیگری دارد و تریجیح می دهد یک تهدید هم به حرف های خود بیفزاید. او می گوید:« اگر بخواهند ما را سرگرم کنند و به تعلل و وقت کشی ادامه دهند، ما هم راه خود را انتخاب خواهیم کرد. راه انتخابی ما هم مقاومت در برابر این سیاست ها خواهد بود. بگذارید آشکارا بگویم اگر به این رفتار خود ادامه دهند، ما باز هم راه جنگ را در پیش می گیریم».
نخست وزیر اردوغان از پ.ک.ک انتقاد کرده و معتقد است که فقط بیست درصد از نیروهای نظامی این حزب از ترکیه خارج شده اند که تنها شامل زنان، کودکان و اعضای بیمار و ناتوان است. اما جمیل بایک این انتقاد را رد کرده و معتقد است که پذیرفتن آتش بس، آغاز عقب نشینی، آزادی اسرا و اقداماتی از این دست، همگی مثبت و اثرگذار بوده و پ.کک به صورت تک طرفه، گام ها بلندی برداشته و دولت کار خاصی انجام نداده است. در مورد مساله ی عقب نشینی، صراحتا از او می پرسیم: آیا عقب نشین نیروهای شما دوباره آغاز خواهد شد؟ خیر.
ممکن است طی ماه های اخیر بخشی از نیروهای خود رادوباره به ترکیه اعزام کرده باشید؟ بله. برخی ها را فرستادیم. گروه های دیگری هم فرستاده خواهند شد.
بایک در ادامه به این موضوع اشاره می کند که با وجود همه ی انتقادات و مشکلات، حل معضل کردها باز هم شدنی و میسر است. او شروط خود راچنین بیان می کند:«۱- به رسمیت شناختن اراده، هویت، زبان و شناسنامه ی خلق ما. ۲- سازماندهی آزادانه ی کردها در همه ی حوزه های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی. ۳- فراهم آوردن زمینه ی مناسب برای آن که خلق ما بتواند خود را اداره کند. ۴- برادری به معنی واقعی کلمه حکمفرما شده و تمام حقوقی که برای ترک ها وجود دارد، برای کردها نیز در نظر گرفته شود. ۵- تمام این مسائل دارای ضمانت قانونی و حقوقی باشد. ۶- رهبر ما آپو آزاد شود. در صورتی که این شروط عملی شوند ما نیز در مورد مسائل دیگر فکر خواهیم کرد».
جمیل بایک در ادامه به این موضوع اشاره می کند که از زمان توقف مذاکرات اسلو تاکنون هیچ تماس و ارتباط مستقیمی بین دولت ترکیه و سران پ.ک.ک وجود نداشته است. از جمیل بایک می پرسیم: چرا حزب صلح و دموکراسی (BDP) نتوانست درانتخابات شهردرای های ترکیه در ۳۱ مارس سال جاری میلادی نتایج درخشانی به دست بیاورد؟ چرا در برخی حوزه ها آرای این حزب کاهش پیدا کرد؟ او اشتباه در تعیین نامزدها و معرفی افراد نامناسب را به عنوان یک دلیل مهم ذکر کرده و در ادامه اقدامی انجام می دهد که فضای سیاسی ترکیه به آن عادت ندارد. یعنی این که عذرخواهی می کند. بایک می گوید: «برخی از نامزدها مناسب نبودند و تعیین نامزدهای غلط با واکنش منفی خلق مواجه شد. دست گذاشتن روی آدم هایی که نزد خلق مقبولیت ندارند، موحب شد که رای دهندگان واکنش خود را در روز انتخابات به این شیوه نشان دهند. مهم ترین دلیل کاهش آرای حزب صلح و دموکراسی این بود. ما به عنوان جنبش، به خاطر این خطاها و این اقدامات غلط، ار خلقمان عذرخواهی می کنیم. تلاش می کنیم برای جبران این خطا، به درستی قدم برداریم. آنهایی که دچار خطاهای جدید شدند، باید از پست خود برکنار شده و حساب پس دهند. اما گذشته از تمام خطاها و نقص ها، نتایج این انتخابات نشان داد که مردم ما در واقع با رای دادن به این حزب، به خودگردانی دموکراتیک رای داده اند».
سخنان آلتان تان نماینده ی دیاربکر را یادآوری کرده و از بایک می پرسیم: اتفاقا آلتان تان از سران حزب صلح و دموکراسی پس از اعلام نتایج اعلام کرد که این میزان از نتیجه، به معنی این است که ما نمی توانیم نظام خودگردانی را تاسیس کنیم. بایک می گوید:« بگذارید آلتان تان چنین حرف بزند. این ایده و نظر اوست و ما برای افکار همه احترام قائلیم. اما چنین نیست که از هر فکری حمایت کنیم و هر نظری را صحیح بدانیم. حزب صلح و دموکراسی برای فریب مردم به میدان نرفت. صادقانه اعلام کرد که اگر پیروز شود خودگردانی دموکراتیک را تاسیس می کند. آرایی که داده شد، اصلا شایان کوچک شمردن نیست. مردم به خودگردانی دموکراتیک رای دادند».
در ادامه در مورد انتخابات ریاست جمهوری ترکیه حرف می زنیم و سخن از صلاح الدین دمیرتاش به میان می آید که یک چهره ی توانمند و باتجربه است. همه بر این باورند که در دور نخست او کنار گذاشته می شود و در دور دوم، همه ی کردهای هوادار پ.ک.ک به درخواست این حزب، از اردوغان حمایت خواهند کرد. اما جمیل بایک نظر دیگری دارد و می گوید:«باید خیلی تلاش کنند، باید هوشیارانه فعالیت کنند. ممکن است دمیرتاش به دور دوم هم راه پیدا کند. حتی اگر دمیرتاش به عنوان نامزد حزب دموکراتیک خلق ها به دور دوم راه پیدا نکند، این حزب، برنامه ها و اهداف خود را دارد و چنین نیست که الزاما مجبور شود از یک نامزد خاص حمایت کند».
سخن از افرادی به میان می آید که در سنین کودکی و نوجوانی هستند و آنها را به زور به میان صفوف پ.ک.ک آورده اند و اعتراضات خانواده های آنان بازتاب گسترده ای در رسانه های ترکیه پیدا کرد. بایک همان پاسخ های قدیمی را می دهد و می گوید در پ.ک.ک فرد زیر ۱۸ سال وجود ندارد و اگر کسی بخواهد به خانه بازگردد او را به زور نگه نمی دارند. در ادامه از بایک می پرسیم: خیلی ها معتقدند که سخنان تند شما با مواضع اوجالان متفاوت است. او در پاسخ می گوید:« این یک جریان تبلیغاتی است و تا جایی که من به خاطر دارم این تبلیغات همیشه در جریان بوده و هست. آنها تلاش می کنند تا رهبری، جنبش و خلق را جدا از هم نشان دهند. رهبر آپو، رهبر این خلق و مذاکره کننده ی ارشد آن است. نفش او چیزی است و نقش من چیزی دیگر. قاعدتا یک نهاد مدنی و اجتماعی هم نقش خاص خود را دارد. جنبش ما یک حرکت سیاسی –انقلابی رهبر محور است و کسی نمی تواند ما و رهبر ما را به ضدیت با هم وادارد».
در ادامه از بایک می پرسیم که قدرت های جهانی چه دیدگاه و موضعی در خصوص معضلات کردها دارند؟ او می گوید:« هر کسی که بتواند صاحب کردستان شود، خاورمیانه را به دست می آورد و در جهان صاحب برتری سیاسی می شود. کشورهایی نظیر ترکیه، عراق، ایران و سوریه نمی خواهند مشکل کردها حل شود. البته این فقط خواست آنها نیست و قدرت های جهانی هم چنین موضعی دارند».
جمیل بایک یکی از موسسین حزبی است که در دهه ی نود انصراف از تشکیل دولت مستقل کُردی را اعلام کرد. اما حالا در شمال عراق، کردها به دنبال تاسیس دولت مستقل هستند. بایک ضمن اعلام این که برای تصمیمات کردهای کشورهای دیگر احترام قائل است، در این مورد می گوید: «کردها در هر کشوری، شرایط خاص و محدودیت های ویژه ی خود را دارند. کردها، در هر کشوری، مختارند که در مورد آینده ی خود، تصمیم مستقل خود را بگیرند و ما نظرات خود را بر آنها تحمیل نمی کنیم. ممکن است برخی بخواهند دولت مستقل تاسیس کنند، گروهی به دنبال فدرالیسم باشند و بعضی ها از خودگردانی دفاع کنند. ما که نمی گوییم همه باید بر اساس نظرات ما رفتار کنند. اصلا درست نیست که ما نسخه ی خود را بر دیگران تحمیل کنیم. ما خط خودگردانی دموکراتیک و تلاش برای ایجاد کنفدرال دموکراتیک را قبول داریم. ما به دنبال دولت ملیت محور نیستیم و ملت دموکراتیک را قبول داریم. کسانی که هدف و آرمان نهایی آنان، رسیدن به آزادی باشد، با تاسیس دولت به آزادی دست پیدا نمی کنند. تجربه ی شوروی را هنوز به خاطر داریم. تاسیس دولت به معنی رسیدن به آزادی نیست. چنین چیزی شاید بخشی از مردم را به آزادی برساند اما برای همه ی مردم، چنین نخواهد بود».
از بایک می پرسیم: آزادی کردها و تاسیس دولت مستقل آنان، در هر کشوری برای ترکیه خط قرمز بود. چه شده که حالا با احتمال تاسیس دولت کردها در شمال عراق مخالفت می کند؟ او در پاسخ چنین می گوید: «ترکیه به دنبال آن است تا منابع زیرزمینی کردستان و دیگر مناطق عراق را به دست بیاورد. مواضع منعطف ترکیه در مقابل اقلیم کردستان عراق دلایل انگیزه های نفتی دارد. نفت و گاز اقلیم، اقتصاد ترکیه را با یک رشد و پیشرفت بی مانند روبرو می کند و چنین چیزی برای ترکیه، قدرت سیاسی نیز به دنبال می آورد».
ار عضو موسس پ.ک.ک می پرسیم: چرا پ.ک.ک تا این اندازه در مورد کردهای سوریه حساس است و کادرهای خود را به آنجا می فرستد؟ او ابراون خود را در هم کشیده وی می گوید:«آن جا وطن ماست. مردم آن جا هم خلق ما هستند. رفتن به آن منطقه برای ما طبیعی ترین حق ممکن است».
به عوان سوال آخر از جمیل بایک می پرسیم: آیا بازگشت به ترکیه در برنامه ی شما هست؟ اول سکوت می کند؛ بعد لبخندی بر لبانش ظاهر شده و می گوید: « اگر معضل کردها با استفاده از راهکارهای سیاسی حل شود، اراده و زبان و فرهنگ کردها به رسمیت شناخته شود و خود را اداره کنند و همه ی این ها ضمانت قانونی و حقوقی هم داشته باشد، بله. برمی گردم تا به مردمم خدمت کنم. می آیم تا در آن جا به فعالیت سیاسی خود ادامه دهم. قرار نیست برای زندانی شدن به ترکیه بازگردیم».
منبع: بخش ترکی الجزیره
ترجمه: خبرگزاری کردپرس