انحلال این گروه کردی می‌تواند فضایی برای رشد جنبش‌های غیرلیبرال و ضد غربی ایجاد کند
انجمن بی تاوان: در ۱۲ مه ۲۰۲۵، گروه تروریستی کارگران کردستان (پ.ک.ک) پس از فراخوان رهبر زندانی خود، عبدالله اوجالان، انحلال خود را اعلام کرد. پ.ک.ک اعلام کرد که تمام فعالیت‌های تحت نام آن، از جمله عملیات نظامی آن، متوقف شده است. کردها اکنون چگونه برای حقوق خود و یک سرزمین کردی مبارزه خواهند کرد؟
تصمیم پ.ک.ک در حالی اتخاذ می‌شود که عملیات نظامی ترکیه هم در کردستان عراق و هم در مناطق کردنشین سوریه ادامه دارد. با این حال، کنگره پ.ک.ک اعلام کرد که ماموریت خود را انجام داده و “مسئله کردها را به مرحله‌ای رسانده است که بتوان آن را از طریق سیاست دموکراتیک حل کرد.” این کنگره گفت که هدف آن ایجاد یک “جامعه دموکراتیک” مبتنی بر “سرزمین مشترک و شهروندی برابر” بین کردها و ترک‌ها است.
این کنگره به «تحولات جاری در خاورمیانه» اشاره کرد و به سقوط رژیم سوریه و موفقیت اسرائیل در عقب راندن نیروهای نیابتی ایران به عنوان دلایلی برای ارزیابی مجدد روابط کردها و ترکیه اشاره کرد. کنگره پ.ک.ک استدلال کرد که پایان دادن به مبارزه مسلحانه «مبنای محکمی برای صلح پایدار و یک راه حل دموکراتیک فراهم می‌کند». اما همچنین تأکید کرد که صلح پایدار مستلزم آن است که ترکیه با «به رسمیت شناختن حق سیاست دموکراتیک و ارائه ضمانت‌های قانونی جامع» موافقت کند.
این لحظه نشان‌دهنده تغییری است که پیامدهایی بسیار فراتر از مرزهای ترکیه دارد و این سؤال را مطرح می‌کند: چرا اکنون؟ در سال ۱۹۹۳، رئیس جمهور تورگوت اوزال در بحبوحه تلاش برای عضویت در اتحادیه اروپا، تلاش کرد تا با پ.ک.ک به یک راه حل مسالمت‌آمیز دست یابد، اما او قبل از اینکه بتواند هرگونه روند صلحی را به ثمر برساند، ناگهان بر اثر حمله قلبی ادعایی درگذشت. اکنون چه چیزی برای دولت پنهان ترکیه تغییر کرده است که اجازه تلاش دیگری را بدهد؟
واضح است که درگیری طولانی مدت به نفع برخی در ساختارهای امنیتی و سیاسی ترکیه است. پایان خصومت‌ها می‌تواند قدرت و اعتبار بخش‌هایی از نخبگان نظامی و بوروکراتیک را کاهش دهد. دهه‌ها القای ناسیونالیستی در رسانه‌ها، مدارس و تاریخ رسمی، احساسات ضد کردی را در اعماق روان ترک‌ها ریشه دوانده است. معکوس کردن این میراث نه سریع و نه آسان خواهد بود.
جنگجویان پ.ک.ک شامل کردهایی هستند که اتباع ایران، عراق، سوریه و ترکیه هستند. چه بر سر آنها خواهد آمد؟ آیا شهروندان ایرانی در میان آنها به گروه حیات آزاد کردستان (پژاک) یا سایر گروه های مخالف کرد که از شاخه‌های پ.ک.ک هستند، می‌پیوندند و به مبارزه با تهران ادامه می‌دهند؟ آیا به اعضای پ.ک.ک که تابعیت ترکیه را دارند، این حق انتخاب داده می‌شود که جذب ارتش ترکیه شوند یا همچنان از ارتش کنار گذاشته شوند؟ آیا حتی می‌توان از آنها برای سرکوب کردهای سوریه و عراق استفاده کرد؟
ترکیه از سال ۲۰۱۸ به بهانه مبارزه با پ.ک.ک، حضور نظامی خود را در منطقه کردستان عراق گسترش داده و به مناطق تحت کنترل کردها در سوریه حمله کرده است. این عملیات‌ها باعث کشته شدن بسیاری از غیرنظامیان و روزنامه‌نگاران شده است. اگر پ.ک.ک دیگر فعال نباشد، آیا ترکیه به اشغال و پاکسازی قومی سرزمین‌های کردنشین در سوریه و عراق پایان خواهد داد؟ این بعید به نظر می‌رسد؛ ترکیه از «مبارزه با تروریسم» به عنوان پوششی برای سیاست‌های توسعه‌طلبانه خود استفاده کرده است. مناطق کردنشین – به ویژه در ترکیه – دهه‌ها سرکوب شدید را متحمل شده‌اند: انکار سیاسی، حذف فرهنگی، شکنجه، اعتصاب غذا و حبس دسته جمعی. هزاران نفر جان خود را از دست داده‌اند. آیا دولت ترکیه جنایات خود را خواهد پذیرفت؟ آیا آنکارا غرامت یا حقیقت و آشتی را ارائه خواهد داد؟
پ.ک.ک در طول سال‌ها از ریشه‌های مارکسیست-لنینیستی جنگ سرد خود به تلاش برای «کنفدرالیسم دموکراتیک» که از جدایی‌طلبی اجتناب می‌کرد، تکامل یافته است. پ.ک.ک بدون هیچ گونه عذرخواهی مترقی بود. آیا انحلال آن می‌تواند فضایی برای رشد جنبش‌های غیرلیبرال و ضد غربی ایجاد کند، به ویژه از آنجایی که برخی از کردها اکنون دموکراسی‌های غربی را در رسیدگی به حقوق کردها ناکارآمد یا «ریاکارانه» می‌دانند؟
آنکارا امیدوار است که انحلال پ.ک.ک مبارزه کردها را در ترکیه تغییر شکل دهد، اما رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، احتمالاً انحلال پ.ک.ک را فرصتی برای مهار تحولات منطقه‌ای و تقویت موضع ضد اسرائیلی خود می‌داند. اگر قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای چنین تغییراتی را بپذیرند، عملاً به تحولی در منطقه رضایت داده‌اند که می‌تواند پیامدهای منطقه‌ای و جهانی داشته باشد، پیامدهایی که بسیاری از آنها نه تنها برای آرمان‌های کردها، بلکه برای لیبرالیسم غربی و ارزش‌های مترقی نیز مضر خواهد بود.
