طی دو هفته اخیر اقلیم کردستان عراق روزهای ناآرامی را سپری کرده است. چرا که به دلیل عدم پرداخت حقوق کارمندان شاهد بالا رفتن انتقادات و نهایتا اعتراضات گسترده مردمی بودیم که به کشته و مجروح شدن تعدادی از کردها منجر شد. اما به واقع ریشه این اعتراضات ناشی از چه پارامترهایی بود؟ آیا در ادامه شاهد تکرار این حوادث خواهیم بود؟ وضعیت سیاسی، اقتصادی و به خصوص امنیتی اقلیم کردستان عراق چه اقتضائاتی را برای این منطقه و کل عراق رقم خواهد زد؟ دیپلماسی ایرانی پاسخ به این سوالات را در گفت وگویی با ناظم دباغ، نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران پی گرفته است که در ادامه از نظر می گذرانید:
به نظر می رسد که اقلیم کردستان عراق طی هفته ها و ماه های اخیر با اقتضائات جدید و البته حساسی در حوزه‌های امنیتی، دیپلماتیک، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و معیشتی مواجه است. ابتدا به ساکن روی مسائل امنیتی اقلیم کردستان عراق تمرکز کنیم. برای سوال به نظر می رسد که امنیت اقلیم از دو بعد با چالش‌های جدی مواجه است؛ اول اعتراضات مردمی به دلیل تاخیر در پرداخت حقوق و معواقات که در دو هفته گذشته به درگیری و اعتراضات سراسری در اقلیم منجر شد و در آن سو سرکوب و خشونت کم‌سابقه نیروهای نظامی و امنیتی به همراه داشت که در نتیجه به کشته شدن بیش از یازده نفر انجامید. از طرف دیگر مسئله درگیری پ.ک.ک، هم با نیروهای ارتش ترکیه و هم با پیشمرگه های اقلیم کردستان، به خصوص حزب دموکرات کردستان عراق (پارتی) شرایط جدید و خاص امنیتی برای این فدرالیسم عراقی رقم زده است. ارزیابی شما از این اقتضائات چیست؟
در پاسخ به سوال شما من بر این باورم که چالش ها، مشکلات و بحران های امروز اقلیم کردستان عراق متاثر از دلایل و عوامل متعددی است. البته در این میان یقینا بحران اقتصادی، سیاسی و امنیتی اقلیم به دلیل قطع بودجه از طرف دولت مرکزی بغداد تنش ها و چالش‌های عمیقی را به وجود آورده است. مضافا در این میان نباید منافع برخی کشورها و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای را علیه منافع اقلیم کردستان عراق نادیده گرفت که باعث به وجود آمدن این چالش‌ها و مشکلات کنونی شده است. البته در این میان پرداخت نکردن حقوق کارمندان و نیز ناتمام ماندن برنامه اصلاحات حکومت اقلیم کردستان سبب ایجاد نگرانی هایی در مردم شد که منجر به اعتراضات اخیر شد. ناگفته نماند در این بین معترضین به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه به واقع نماینده مردم بودند. لذا حکومت اقلیم کردستان عراق در چهارچوب حقوق شهروندان این اعتراضات را مسالمات آمیز تلقی کرد و از این رو اقلیم هم به دنبال حل و فصل مسئله و براورده کردن مطالبات و انتقادات این گروه بود. اما در این بین گروه دوم که در حقیقت عوامل نفوذی خارجی محسوب می‌شوند دست به اقدامتی زدند از جمله حمله مسلحانه به دفاتر احزاب، تخریب اموال دولتی، آتش زدن دوائر، ادارات و سازمان ها؛ قطعا این کار با هر هدفی یک اقدام خرابکارانه است. همین مسئله سبب شد که نیروهای امنیتی حکومت اقلیم کردستان عراق وارد صحنه شوند و برای برای کنترل شرایط، تسلط بر اوضاع و مقابله با این گروه که به دنبال تداوم و تشدید آشوب و تنش در اقلیم کردستان عراق بودند، وارد عمل شوند. البته در این بین قطعاً امکان دارد افراد بی گناهی، حال از خود شهروندان و معترضین و یا حتی از نیروهای امنیتی و دولتی نیز قربانی شوند، اما در نهایت خوشبختانه حکومت اقلیم کردستان عراق توانست وضعیت و اوضاع را کنترل کند و امنیت آرامش را مجدداً برقرار کند.
آیا اربیل خواهد توانست بر این شرایط نامساعد امنیتی، هم در داخل به واسطه اعتراضات مردمی و هم در پیرامون خود با محوریت تقابل ترکیه و پ.ک.ک فائق آید؟
متاسفانه مسئله پ.ک.ک مشکل امروز اقلیم کردستان عراق و کل منطقه نیست، بلکه یک این مشکل و چالش ریشه تاریخی در منطقه دارد. به هر حال این نیروها در زمان حکومت صدام حسین در این منطقه مستقر شدند و تا به امروز هم به فعالیت خود ادامه می‌دهند. البته اگر این نیروها به حقوق و قوانین اقلیم کردستان عراق احترام بگذارند یا به طریق اولی به قوانین و حقوق بین‌المللی پایبند باشند، حکومت اقلیم کردستان عراق نیز دلیل و بنایی برای درگیری و جنگ با این نیروها ندارد. ولی متاسفانه در برخی از برهه های زمانی این نیروها دست به اقدامات و فعالیت‌های می زنند که واکنش پیشمرگه های اقلیم کردستان عراق را به همراه داشته باشد تا بتوانند از امنیت خود، امنیت اقلیم کردستان عراق و تمامیت ارضیشان دفاع کنند. البته خوشبختانه تاکنون درگیری های شکل گرفته بین نیروهای پیشمرگه اقلیم و پ.ک.ک جنگ فراگیر و عمیقی نبوده است لذا می توان اوضاع را مدیریت کرد. ضمن این که حکومت اقلیم کردستان عراق همواره به دنبال حل و فصل سیاسی و دیپلماتیک این مسئله است تا مانع از شکل گیری یک جنگ داخلی فراگیر شویم. این مهم یک سیاست و راهبرد کلان در اقلیم کردستان عراق است تا مانع از جنگ کردها با همدیگر شود.
همان گونه که در سوال ابتدایی مطرح شد در جریان اعتراضات مردمی شاهد خشونت تقریباً بی‌سابقه نیروهای نظامی و امنیتی اقلیم کردستان عراق بودیم. از نگاه شما این میزان از خشونت نیروهای نظامی در سرکوب مردم ناشی از چیست به گونه ای که کار تا مرز ابراز نگرانی برهم صالح، رئیس جمهور، مصطفی کاظمی، نخست وزیر و حتی برای برخی از سفارتخانه های دیگر کشورها مانند فرانسه در عراق انجامید که خواهان آزادی بیان در اقلیم کردستان عراق شدند؟ آیا شما منکر خشونت نیروهای امنیتی در اقلیم کردستان برای سرکوب اعتراضات مردمی طی دو هفته اخیر هستید؟
پیرو پاسخ به سوال ابتدایی مصاحبه عنوان کردم، برخورد خشونت آمیز نیروهای امنیتی حکومت اقلیم کردستان عراق با کسانی بود که اقدام به حمله مسلحانه به دفاتر احزاب، تخریب اموال دولتی، آتش زدن دوائر، ادارات و سازمان ها و حتی حمله به منزل فرمانداران را در دستور کار داشتند. به همین دلیل حکومت اقلیم کردستان عراق به ناچار برای کنترل اوضاع نمی توانست ساکت بماند و اجازه دهد عوامل نفوذی که وارد صفوف مردم معترض شده بودند باعث ایجاد ناامنی و آشوب در کل اقلیم کردستان عراق شود. لذا نیروهای امنیتی برای حفظ امنیت اقلیم وارد عمل شدند. باز هم مجددا تاکید می کنم حتما در این بین افراد بی گناهی، چه از نیروهای امنیتی و دولتی و چه از مردم قربانی شده اند، کما این که مطمئناً در این بین افرادی هم متضرر شده‌اند و آسیب دیده اند. ما برای تمام این مسائل پیش آمده از مردم و شهدای این اعتراضات اخیر عذرخواهی رسمی را به عمل آوردیم و برای مجروحین، مصدومین و آسیب دیدگان نیز آرزوی شفا داریم. ضمن این که از مردم اقلیم کردستان عراق هم خواهش کردیم که دیگر وارد همکاری با این نیروهای نفوذی خارجی برای به آشوب کشاندن هر چه بیشتر اقلیم کردستان عراق نشوند. مجموعه این اقدامات باعث شد که اعتراضات و ناامنی ها خاتمه پیدا کند و دوباره امنیت به اقلیم کردستان عراق بازگردد. البته در رابطه با پیام آقای برهم صالح، رئیس جمهور عراق، مصطفی کاظمی، نخست وزیر این کشور و برخی از سفارتخانه ها نیز باید گفت نخست وزیر و رئیس جمهور عراق موظفند که از تمام مردم از صدر تا به ذیل در همه نقاط حمایت کنند. البته در این میان برخی اوقات با هدف هایی این مسئله با بزرگنمایی همراه شده است، اما در کل کشته شدن حتی یک نفر هم جایز نیست. از این رو وظیفه مسئولین اقلیم کردستان عراق است که به دنبال برآورده کردن مطالبات و شنیدن اعتراضات به حق مردم باشند، اما نباید اجازه بدهیم که نفوذ عوامل خارجی در اقلیم کردستان این مطالبات را به انحراف و حاشیه بکشاند. یقینا نفوذ این عوامل خارجی دخالت در امور اقلیم کردستان عراق و تلاش برای به آشوب کشاندن و ایجاد ناامنی ست. پس بدون شک ما نمی‌توانیم ساکت بمانیم.
در بُعد دیگر امنیتی مسئله تقابل نیروهای پ.ک.ک و ارتش ترکیه شرایط نامطلوبی برای امنیت اقلیم کردستان عراق رقم زده است. از یک طرف شاهد تجاوز هوایی مکرر نیروی هوایی ارتش ترکیه و بمباران مناطقی از اقلیم هستیم که به کشته و مجروح شدن عده ای از کردهای اقلیم انجامیده است و از طرف دیگر درگیری نیروهای پ.ک.ک با پیشمرگه های اقلیم هم رو به افزایش است. سوال اینجاست آیا اربیل با نفوذی که در آنکارا دارد نمی‌تواند در یک ابتکار دیپلماتیک به جای فرار رو به جلو به مدیریت این تنش و کاهش درگیری‌ها بین طرفین اقدام کند؟ از نگاه شما آیا اقلیم کردستان عراق از این میزان از پتانسیل و ظرفیت سیاسی و دیپلماتیک برای میانجیگری برخوردار نیست و یا اینکه ریشه اختلافات ترکیه و کردهای این کشور به قدری ریشه‌ای است که عملاً میانجی ناپذیر است؟
دوباره به گفته های قبلی خود رجوع می کنم که درگیری با نیروهای پ.ک.ک محدود و مربوط به امروز نیست، بلکه این درگیرها و ناامنی های ناشی از فعالیت پ.ک.ک ریشه تاریخی دارد. اما در کل حکومت اقلیم کردستان این مسئله را یک منازعه دوطرفه می داند. پیرو این نکته در یک سو ما همواره از نیروهای پ.ک.ک این درخواست را کرده ایم که با در نظر گرفتن حقوق و قوانین بین‌المللی و احترام به تمامیت ارضی و سرزمینی اقلیم کردستان عراق، دست به اقداماتی نزنند که امنیت اقلیم با چالش و مشکل مواجه شود، چون ما نمی توانیم در برابر هر گونه تلاش برای ایجاد ناامنی در اقلیم کردستان ساکت بمانیم. حفظ امنیت اقلیم برای ما اولویت دارد. در سوی دیگر علیرغم وجود این مسئله ترکیه نیز حق ندارد دست به تجاوز به حریم هوایی و زمینی اقلیم کردستان عراق بزند و مناطقی از اقلیم کردستان را بمباران کند. اما برای این که ترکیه را وادار به توقف این حملات مکرر هوایی و بمبارن ها بکنیم باید حکومت اقلیم کردستان عراق در چارچوب قانون اساسی و تمامیت سرزمینی و ذیل همکاری با دولت مرکزی بغداد، تلاش مشترکی را انجام دهد. به هر حال اقلیم کردستان بخش منفصل و جداگانه ای از عراق نیست. در عین حال حکومت اقلیم کردستان عراق همواره در تلاش است که بتواند مانع از تکرار این حملات و به تبعش ایجاد ناامنی در کردستان عراق شود تا شاهد به شهادت رساندن و مجروح شدن مردم اقلیم کردستان عراق نیز به دلیل حملات هوایی و بمباران ها نباشیم. ضمن این که از نیروهای پ.ک.ک هم درخواست کرده‌ایم دست به اقداماتی نزنند که باعث تحریک ارتش ترکیه و متعاقب آن حملات هوایی و بمباران در خاک اقلیم کردستان عراق باشیم.
در اعتراضات مردمی در اقلیم کردستان شاهد مطرح شدن برخی از اتهامات واهی به جمهوری اسلامی بودیم که تهران را از مسببین و عاملین پشت پرده اعتراضات تلقی کردند. این اتهامات واهی با چه هدفی و از سوی چه جریان‌های مطرح شد؟
در پاسخ به این سوال مهم شما همواره یکی از کشورهایی که انگشت اتهام در خصوص ایجاد تنش و آشوب در اقلیم کردستان به سوی آن دراز بوده، ایران است. اما از نگاه من قطعاً این اتهامات با این هدف مطرح می‌شود که می‌خواهند ارتباطات گرم، صمیمی و عمیق اقلیم کردستان عراق با جمهوری اسلامی ایران را بر هم زنند و گرنه با هر تفسیر، تحلیلی و ارزیابی به منفعت ایران نیست که حکومت اقلیم کردستان دچار ناامنی، تنش، آشوب و بحران باشد. چون به هر تقدیر امنیت جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان عراق از هم تفکیک ناپذیر هستند و یک مسئله پیوسته به هم است. لذا می‌توانند بر همدیگر اثر بگذارند.
در جریان اعتراضات مردمی حزب دموکرات کردستان عراق (پارتی) و حزب اتحادیه میهنی کردستان (یکیتی) با نشانه رفتن انگشت اتهام به سوی پ.ک.ک این جریان را از مسببان اصلی تشکیل، تداوم و تشدید اعتراضات تلقی کردند. به نظر شما آیا اقدام و مواضع یک فرار رو به جلو و فرافکنی از سوی مسئولین اقلیم برای شانه خالی کردن از مسئولیت نیست؟
حکومت امروز در اقلیم کردستان عراق متشکل از حزب دموکرات کردستان عراق (پارتی)، اتحادیه میهنی (یکیتی)، حزب تغییر (گوران) و چند حزب دیگر است. اما این شرایط به این معنی نیست که این احزابی که حکومت اقلیم کردستان عراق را تشکیل داده اند از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند و تمام بار مشکلات، چالش‌ها، بحران ها و نقایص را به گردن نفوذی های خارجی مانند پ.ک.ک بیندازند. خیر اینگونه نیست. حکومت اقلیم کردستان عراق همواره تاکید دارد که آثار و تبعات برخی مسائل مانند کاهش قیمت نفت، قطع بودجه از سوی دولت مرکزی بغداد، مسئله تداوم شیوع ویروس کرونا و از همه مهمتر ناتمام ماندن اصلاحات در اقلیم کردستان عراق باعث افزایش نگرانی مردم و به دنبالش بالارفتن میزان انتقادات، مطالبات و در نهایت اعتراضات را به دنبال داشت. البته قطعاً حکومت اقلیم کردستان عراق با جدیت هرچه تمام تر اتمام اصلاحات را در دستور کار دارد و در عین حال به دنبال حل و فصل مشکلات ناشی از قطع بودجه است. در این راستا هیات های سیاسی از طرفی اقلیم کردستان عراق به دنبال مذاکره با دولت مرکزی بغداد است تا بتوانند با توافقاتی مشکلات ناشی از قطع بودجه را حل و فصل کنند.
از نگاه شما اعتراضات اخیر نتیجه فساد سیستماتیک، تبعیض، ظلم ساختاری و مدیریت غلط اقلیم کردستان در نتیجه سایه سنگین ۲ قوم بارزانی و طالبانی بر کل اقلیم است یا عدم پرداخت معوقات و حقوق ها؟
من دوباره تاکید می کنم که آثار و تبعات برخی مسائل مانند کاهش قیمت نفت، قطع بودجه از سوی دولت مرکزی بغداد، مسئله تداوم شیوع ویروس کرونا و از همه مهمتر ناتمام ماندن اصلاحات در اقلیم کردستان عراق باعث افزایش نگرانی مردم و به دنبالش بالارفتن میزان انتقادات، مطالبات و در نهایت اعتراضات را به دنبال داشت. اما این نکاتی که شما در خصوص «قوم بارزانی» و یا «قوم طالبانی» مطرح می‌کنید دال بر نگاه دیگری است. چون مسئله به قوم و قومیت گرایی بازنمی‌گردد. به هر حال حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی مبارزات طولانی مدتی بر علیه ظلم و ستم داشته اند. بنابراین نمی توان به راحتی انگشت اتهام را به سوی آنها دراز کنیم. ضمن این که در هر سیستم و ساختار سیاسی موجود در هر کشوری، حتی در کشورهای اروپایی و یا جمهوری اسلامی ایران و هر کشوری که شما از آن اسم ببرید، با شدت وضعف شاهد مشکلات ناشی از تبعیض، بی عدالتی و یا فساد هستیم. کدام کشور است که این مشکلات را نداشته باشد؟! اما مسئله مهم اینجاست که اقلیم کردستان عراق به جدیت و با تلاش هرچه تمام تر به دنبال حل و فصل این مشکلات و چالش هاست تا این مسائل به صورت ریشه‌ای خاتمه پیدا کند. وقتی که من از تلاش و جدیت حکومت اقلیم کردستان عراق یاد می کنم به صورت ضمنی با نکته شما مبنی بر وجود فساد، تبعیض و بی عدالتی در اقلیم کردستان عراق موافقم و آن را انکار نمی کنم. از طرف دیگر اخیراً جلسات مشترکی بین حزب دموکرات کردستان عراق، اتحادیه میهنی و حزب تغییر شکل برگزار شد تا بر روی نوع مدیریت صحیح ادارات و دوائر دولتی به تصمیم مشترکی برسیم تا بتوان چالش‌ها و مشکلات مردم اقلیم کردستان را به شکل ریشه ای و هرچه سریعتر رفع کنیم. لذا احتمالا در آینده‌ای نزدیک شاهد اتمام پروسه اصلاحات در اقلیم کردستان عراق خواهیم بود.
در این بین وزارت فرهنگ اقلیم کردستان به سه شبکه تلویزیونی روداو، پیام و سپیده در مورد انتشار تصاویر خشونت های روی داده در ناآرامی های اخیر اقلیم، هشدار داد. آیا بستن فضای رسانه‌ای کردستان نتیجه نبود دموکراسی است؟
خیر به هیچ وجه اینگونه نیست. چون برخی از خبرگزاری‌ها و شبکه‌های تلویزیونی اقلیم کردستان عراق، چه به نام بی طرفی و چه فعالیت در راستای نگاه اپوزیسیونی خود، تصاویر و مطالبی را منتشر کردند که باعث تشدید تنش و نگرانی در کل اقلیم کردستان عراق می شود. این رسانه ها سعی می کنند شورش‌ها و اعتراضات موردی در برخی از مناطق محدود را با بزرگنمایی به کل اقلیم کردستان عراق تعمیم بدهند و این گونه تلقی می کنند که اکنون درگیری ها، اعتراضات و ناامنی کل اقلیم کردستان را دربر گرفته است و یا این که برخی اقدامات خرابکارانه و حمله مسلحانه در جریان اعتراضات مردمی توسط این رسانه ها توجیه می شوند. این فعالیت ها درست نیست و اساسا هم در راستای رسالت واقعی رسانه نیست. بنابراین وزارت فرهنگ اقلیم کردستان عراق به منفعت دید که این شبکه های تلویزیونی از پخش این تصاویر و انتشار اخباری که می تواند به ایجاد و تداوم درگیری ها و اعتراضات و در نهایت دامن زدن به نگرانی ها و التهابات مردمی بینجامد، خودداری کنند. پس می بینید که این مسئله به معنای بستن فضای رسانه‌ای نیست.
آیا شما به ادامه و تشدید اعتراضات معتقدید و یا این که شدت سرکوب ها مانع از تداوم اعتراضات خواهد شد؟
در جریان اعتراضات مردمی سعی و تلاش جدی حکومت اقلیم کردستان عراق بر این بوده و هست که مانع از تکرار این تجربه تلخ شود، کما این که در همین خصوص حکومت اقلیم کردستان از هر مسیری به دنبال پرداخت حقوق های عقب مانده و تسویه معوقات مردم و کارمندان است. ان شاالله که این تلاش ها نهایتاً به برآورده کردن مطالبات مردمی و اتمام اصلاحات منجر خواهد شد تا شاهد بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی، افزایش پروژه های عمرانی و ساخت و سازها و ارتقاء خدمات عمومی باشیم. در این صورت دلیلی برای تکرار این اعتراضات وجود ندارد.
به مسائل سیاسی فرااقلیم هم ورود کنیم. در جریان مذاکرات اربیل – بغداد تاکنون طرفین به توافقی دست نیافته اند و هیأت های اقلیم کردستان و دولت مرکزی بغداد به مذاکرات ادامه می دهند. این در حالی است که توافق با بغداد به نفع کردهاست و ترک بغداد بدون توافق به زیان منافع آنها خواهد بود. با این وصف آینده این مذاکرات به نتیجه مطلوب اربیل منجر خواهد شد؟
مسئولین اقلیم کردستان، چه در دوران مبارزات و چه در شرایط کنونی همواره مذاکره، گفت وگو و راه‌حل سیاسی را بهترین مسیر برای حل و فصل اختلافات می‌دانند و مکرر این مسئله را پیگیری کرده است. به همین دلیل امروز حکومت اقلیم کردستان عراق برای حل و فصل اختلافات با دولت مرکزی بغداد به طور مداوم هیات های مذاکره کننده خود روانه بغداد می کند، حتی در مواردی این هیات ها بیشتر از مدت زمان مشخص شده در بغداد مانده اند تا بتوانند به یک راه‌حل مشخص دست پیدا کنند. البته این هیات ها قطعاً به این تلاش ها ادامه خواهند داد تا به یک نتیجه روشن دست پیدا کنند. در این بین و در پاسخ مشخص به این سوال که آینده این مذاکرت چه خواهد بود و آیا این مذاکرات حکومت اقلیم کردستان عراق و دولت مرکزی بغداد به نتیجه خواهد رسید، منوط به نیت دو طرف است. البته که حکومت اقلیم کردستان عراق تلاش جدی دارد که این تلاش ها به نتیجه برسد، هرچند که در مواضع رسمی مقامات دولت مرکزی بغداد هم مشابه همین سخنان مطرح می‌شود و آنها نیز به دنبال حل و فصل مشکلات هستند، اما در این میان سایه نفوذ برخی عوامل خارجی مانع از به سرانجام رسیدن این مذاکرات می شود. لذا در همین جا از مقامات دولت مرکزی بغداد درخواست می کنیم بدون در نظر گرفتن برخی مناسبات و قطع نفوذ عوامل خارجی به دنبال حل و فصل مشکلات فیمابین باشیم تا مانند تجربه‌های گذشته باعث ایجاد مشکلاتی نشود که در نهایت اربیل و بغداد به نتیجه نرسند و توافقی منعقد نشود، کما اینکه در گذشته نیز مشابه این تجربه وجود داشت. من خودم به شخصه در این خصوص حضور داشته ام و شاهد بوده ام که چگونه نفوذ خارجی مانع از به سرانجام رسیدن توافقات حکومت اقلیم کردستان عراق و دولت مرکزی بغداد شد تا بغداد با کردها به توافق نرسند. اما من امیدوارم که این بار با جدیتی که در دولت جدید بغداد وجود دارد این نتایج هرچه زودتر حاصل شود. در این میان یک نکته بسیار مهم وجود دارد که نظر و برآورد شخصی بنده است. متاسفانه تا این لحظه کسی یا کسانی در دولت مرکزی بغداد حضور داشته اند که تفکراتشان شبه بعثی و ضدیت با کردها است. پیرو این نکته بغداد هیچگاه در چارچوب حقوق بشری به دنبال کردن برآورده کردن مطالبات حکومت اقلیم کردستان عراق نبوده است و به دلیل منافع شخصی، حزبی و نگرش های ناسیونالیستی و شوونیستی عربی مثل بعثی های سابق در زمان صدام حسین با کردها برخورد می کنند. ان شاالله که در حکومت جدید این تفکرات رو به زوال باشد تا به نتایج مثبتی دست پیدا کنیم.
درباره توافق ۵۰ ساله نفتی اقلیم کردستان با ترکیه و پیش فروش نفت اقلیم به قیمتی ارزان هم سوال جدی که مطرح است ناظر بر این واقعیت است که این قرارداد جنجالی تا چه اندازه نزدیک به واقعیت است. اگرچه در این میان مقامات اقلیم از نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم تا مسرور بارزانی، نخست وزیر چنین قراردادی را تکذیب کردند، اما در مقابل بغداد نظر دیگری دارد. در این راستا حسن جنابی، سفیر عراق در آنکارا از اقامه دعوای کشورش علیه ترکیه در دادگاههای فرانسه درباره صادرات نفت اقلیم کردستان خبر داد؟
پیرامون قرارداد ۵۰ ساله نفتی که شما به آن اشاره کردید تاکنون حرف و حدیث‌های زیادی در محافل سیاسی و رسانه‌ای مطرح شده است. اما آقای مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان عراق در یک کنفرانس خبری توضیح دادند که ما هیچ توافقاتی این چنینی نداشته ایم، بلکه این توافقات برای حمل و نقل نفت خام به بنادر جهان توسط لوله هایی است که از خاک اقلیم کردستان عراق به ترکیه کشیده شده است. اتفاقاً در دولت های قبلی عادل عبدالمهدی و حیدر عبادی روی همین مسائل بحث و گفت وگوهای مفصلی انجام شده است. خود این دولت‌ها نیز مسائلی مانند شکایت از ترکیه را مطرح کردند. ولی تا به این لحظه حواشی مربوطه ادامه دارد. البته که عراق حق مسلم خود می داند که به دنبال منافعش باشد، کما این که اقلیم کردستان عراق هم حق مسلم خود می داند که از منافع و حقوق مردمش دفاع کند تا مالک درآمد و ثروت خود باشد. البته اگر در چارچوب قانون اساسی عراق اگر طرفین نیت صحیحی داشته باشند می‌توانند به نتیجه برسند، چون که این مسئله قابل حل است.
در جریان این قرارداد جنجالی ۵۰ ساله نفتی به جز کشور ترکیه از اسرائیل هم نام برده شد که مقامات اقلیم فروش نفت به تل‌آویو را در دستور کار قرار داده بودند. شما این مسئله را تا چه اندازه نزدیک به واقعیت می دانید؟
این مسئله فروش نفت کردستان عراق به ترکیه و یا اسرائیل هر از گاهی در جریان های رسانه ای و محافل سیاسی مطرح می شوند. البته این مسئله فروش نفت به اسرائیل توسط اقلیم کردستان عراق تا کنون به صورت رسمی از طرف حکومت اقلیم کردستان عراق تایید نشده است. چون واقعیت این است که حکومت اقلیم کردستان عراق نفت خود را در بورس به فروش رسانده است، حال این که شرکت ها و یا افرادی که در بورس، نفت اقلیم کردستان عراق را خریداری کرده اند، آن را به چه کسانی و با چه کشورهایی مانند ترکیه و یا اسرائیل تحویل داده اند، مسئه ای است که مسئولیت آن دیگر بر عهده حکومت اقلیم کردستان عراق نیست. مسئولیت این اقدام بر عهده آن فرد و یا شرکتی است که در بورس، نفت را از حکومت اقلیم کردستان عراق خریداری کرده است. البته که باید در این رابطه و برای روشن شدن هر چه بیشتر ابعاد قضیه تحقیقات جدی صورت بگیرد.
در جریان تنش میان برخی احزاب و گروه‌های عراقی با نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا در این کشور که در دوران پس از ترور سردار سلیمانی بیشتر هم شد شاهد برخی تبعات امنیتی برای آمریکایی های مستقر در اقلیم کردستان بودیم. از نگاه شما خروج ایالات متحده آمریکا تا چه اندازه می‌تواند روی امنیت عراق و به خصوص اقلیم کردستان عراق اثرگذار باشد؟
متاسفانه حضور و فعالیت برخی گروه ها و نیروها به غیر از افزایش هزینه، هم برای نیروهای امنیتی عراق و هم نیروهای آمریکایی و در کل امنیت تمام عراق نتیجه دیگری در پی نداشته است. البته که من به عنوان یک کرد عراقی همواره مخالف حضور نیروهای خارجی در عراق هستم، چرا که این نیروها باید دلایل قابل قبول و منطقی برای حضور خود در خاک اقلیم کردستان و کل عراق داشته باشند. لذا نهایتا این نیروها باید از خاک اقلیم کردستان و کل عراق خارج شوند، اما فعلا مشکل اینجاست که هم اقلیم کردستان و هم دولت بغداد به طور جدی گرفتار پدیده تروریستی به نام داعش هستند، پدیده ای که به تنهایی توان مقابله با آن را ندارند. در این شرایط قطعاً نیاز به همکاری و هماهنگی برای مبارزه با این تروریسم در عراق وجود دارد. البته در زمان نوری مالکی، نخست وزیر پیشین عراق تلاش جدی برای خارج کردن نیروهای آمریکایی صورت گرفت، همان موقع من عنوان کردم که باید این نیروها آمریکایی از عراق خارج شوند، اما اگر آمریکایی ها خارج شوند با ترفند دیگری دوباره به عراق باز خواهند داشت، ولی اگر برگردند این بار خارج کردن آنها بسیار سخت تر خواهد بود، چون آمریکایی کاری خواهند کرد که خود عراق از ایالات متحده درخواست حضور در کشورش را داشته باشد. کما این که شما شاهد بودید در شرایطی که داعش موصل را تصرف کرد و تا نزدیکی بغداد و اربیل پیش رفت، اگر کشوری مانند جمهوری اسلامی ایران به داد اقلیم کردستان و عراق نمی رسید، داعش به پیروزی‌های جدی دست پیدا می کرد. این مسئله نشان می دهد که در کل عراق نیاز به همکاری با دیگر کشورها برای مدیریت امنیت خود دارد، چه جمهوری اسلامی ایران باشد، چه ایالات متحده آمریکا و چه کشورهایی که در چهار چوب همپیمانی در عراق حضور دارند. اما در نهایت من معتقدم که نیروهای خارجی، هم از خاک اقلیم کردستان و هم کل عراق باید خارج شوند.
اساساً شما کدام گزینه را مطلوب اقلیم و کل عراق می دانید، خروج و یا تداوم حضور نیروهای نظامی آمریکا؟
همانگونه که در پاسخ به سوال قبلی اشاره کردم این نیروها باید از اقلیم و کل عراق خارج شوند، اما برای خارج کردن آنها نیاز به ایجاد بستر و فضای مساعد است. به همین دلیل اگر چه به نظر من خروج نیروهای نظامی آمریکایی در عراق یک امر مسلم و گریز ناپذیر است، اما باید تا زمان فراهم کردن آن شرایط و فضا صبر کرد. ضمن آنکه از تمام نیروهایی که به حفظ امنیت اقلیم کردستان و کل عراق کمک کردند، تشکر کنیم، چرا که به وظیفه خود عمل کردند و از این پس وظیفه ماست که در خصوص برقراری حفظ ثبات و امنیت در کل عراق کوشا باشیم.
