انجمن بی تاوان : عبدالله اوجالان نزدیک به دو دهه را در کانون فعالیت‌های حافظ اسد به سازماندهی و آموزش نیرهایش بر ضد ترکیه مشغول بود. روابط گرم و صمیمی این دو مؤلفه‌ی معادله‌ی خاورمیانه، برهمگان آشکار است. هرچند دو طرف این معادله به نوعی درصدد بوده‌اند تا از قدرت  جایگاه دیگری به نفع خود بهره جویند؛ اما آنچه عیان است، سنگینی این وزنه به نفع خانواده‌ی اسد بوده است و اوجالان و اوجالانی‌ها همیشه ابزاری در دست خانواده‌ی اسد بوده‌اند. در اینجا نوشته‌ی یکی از تحلیلگران سیاسی را راجع به این روابط نقل کرده‌ایم که مطمئناً با خواندن آن بیشتر به ماهیت این گروه واقف خواهید شد.

{…}عبدالله اوجالان تا سال ۱۹۹۸ که مجبور به ترک سوریه شد، در دمشق اقامت داشت. در این زمان اوجالان نیروهای جوان کرد را در قالب pkk سازماندهی نمود و با کمک های فراوان دولت سوریه،  قندیل را به انبار pkk تبدیل نمود. در این زمان حتی کردهایی که تابعیت سوریه را داشتند در صورت پیوستن به pkk از خدمت سربازی معاف می شدند. در این راستا pkk درگیری‌های بسیاری با ارتش ترکیه داشت و دشمنی ترک و کرد در این سالها بشدت افزایش یافت. اما در ۱۹۹۸ با فشارهای ترکیه بر سوریه در زمان بولنت اجویت سوریه و ترکیه تا حد جنگ پیش رفتند اما اسد در دقیقه ۹۰ معادله را تغییر داد و با چرخشی ۱۸۰ درجه ای عبدالله اوجالان را از سوریه اخراج کرد. چون حافظ اسد به خوبی می دانست دیگر استفاده تاکتیکی از کردها ثمره ای ندارد. چنین سیاستی منافع سوریه را در دراز مدت تأمین نکرد و باعث شد که ترکیه، سوریه را تهدید به مداخله نماید، سوریه از آن دست کشید. اما چرا سوریه از عبدالله اوجالان حمایت می کرد:

اولین مساله استان مرزی هاتای است؛ چرا که سوریه معتقد است هاتای بخشی از خاک سوریه به شمار می رود.

دوم مساله آب های مرزی است؛ سوریه معتقد بود که استفاده بیش از اندازه ترکیه از آبهای مرزی دجله و فرات زمینهای سوریه را از نعمت آب محروم نموده است. در این راستا pkkابزار مناسبی برای انتقام از ترکیه بود. دستگیری اوجالان در ۱۹۹۸ اوج رسوایی این استفاده تاکتیکی از کردها بود. با تغییر روند بین المللی و شیوع نظم نوین جهانی گقتمان دموکراسی خواهی pkk آتش بس یکجانبه اعلام نمود و با این انفعال روندهایی طی شد که در نتیجه آن بسیاری از افراد مسلح این حزب روحیه خود را از دست دادند. به نظر می رسد با توجه به تحولات ترکیه، اسد تاکتیک همیشگی ” ابزار نمودن کردها” را دنبال نماید. این روند در طی روزهای اخیر گمانه زنی در این باره را افزایش داده است به طوری که عبدالله گل رئیس جمهور ترکیه به او هشدار داد.

چرا سوریه با وجود دشمنی دیرینه با کردهای خود، pkk را تقویت می نماید؟ بخشی از این مساله ناشی از معادله ای است که در منطقه حاکم است.سوریه از یک طرف بخشی از سرزمینش در اشغال اسرائیل است که منبع تامین آب است. این منطقه اشغال شده بلندی های جولان نام دارد و بخشی از سرزمینش در اشغال ترکیه یعنی اسکندرون عربی که ترکها آنرا هاتای می خوانند. اگر این منطقه به سوریه بازگردد، اوضاع در این کشور نیز به گونه ای دیگر رقم خواهد خورد. حتی می توان گفت در صورت بازپس گرفتن جولان با اسرائیل همکاری های دوجانبه و متقابل را افزایش دهد. وجود این دو منطقه اشغالی یعنی جولان و اسکندون باعث تحولات منطقه ای جدیدی در عرصه سیاست خارجی ترکیه شده است. از یک طرف دشمنی با اسرائیل و به تبع آن دشمنی با آمریکا و از طرف دیگر برای توازن منطقه ای نزدیکی به شوروی در گذشته و اکنون نزدیکی به روسیه. همینطور در بعد منطقه ای نزدیکی به ایران، حزب الله، حماس، جنبش آزادی بخش ارمنستان و pkk را به منظور فشار بر ترکیه و اسرائیل افزایش داد. بنابراین می توان گفت سوری ها با ظرافت خاصی به تقویت دیپلماسی منطقه ای آگاهند. اوج این ظرافت دیپلماتیک نزدیکی به ایران در جنگ هشت ساله ایران و عراق بود. سوری ها برخلاف دیگر کشورهای عربی و با وجود تشویق کشورهای عربی، در جنگ هشت ساله جانب ایران را گرفتند.

اما در مقابل ترک ها نیز بیکار ننشستند و با پیشینه به رسمیت شناختن اسرائیل در سال ۱۹۴۹ و دکترین بن گورین که ترکیه نیز یکی از محورهای آن بود، زمینه را برای موج جدیدی از همکاری با اسرائیل هموار نمودند. در این راستا ترک ها و اسرائیلی ها قرارداد امنیتی دهه ۱۹۹۰ را به امضاء رساندند که نگرانی های ایران و سوریه را در پی داشت. مساله ای که در نهایت موجب تقویت pkk در آن برهه زمانی شد.

سوری ها به منظور فشار بر اسرائیل به تقویت جنبش های آزادی بخش فلسطینی و در راس آنها حماس، جهاد اسلامی و دیگر گروه های فلسطینی پرداختند. همچنین از حمایت حزب الله لبنان هم غافل نماندند و با تقویت حزب الله و امضای معاهده طائف لبنان را به صورت حیاط خلوت سوری ها درآوردند.

به منظور فشار بر ترک ها نیز از جنیش آزادی بخش ارمنستان حمایت نمودند و با حمایت سوریه این جنبش حملات خود علیه ترکیه را تشدید نمود. اما بیشترین تحرک آنان در حمایت از pkk صورت گرفت و حتی به صورتی بود که اوجالان سالها در دمشق آزادنه به جبهه گیری علیه ترکیه پرداخت. سوری ها در این راستا موفق عمل نمودند و با نزدیکی به عراق در اواخر دهه ۱۹۹۰ جبهه استراتژیک ضد اسرائیلی را تقویت نمودند.

خروج اوجالان از این کشور و متعاقب آن نه تنها تضعیف pkk بلکه پرستیژ منطقه ای اسد را زیر سوال برد. چرا که وی نتوانست در مقابل تهدیدات ترکها ایستادگی نماد. این مساله حتی باعث شکاف در شاخه کردهای سوری شد و در نتیجه این اقدام بسیای از کردهای سوری قربانی pkk شدند.

با عطف به این واقعیت که ترکیه و سوریه اختلاف مرزی و آبی با هم دارند، می توان گفت هر دولتی که در سوریه بر سرکار بیاید، به تحریک pkk یا هر جریان کردی ضد ترکیه خواهد پرداخت.