۵ آبان ۱۴۰۴

خود-انحلالی پ.ک.ک: مرحله جدیدی از مسئله کردها

انجمن بی تاوان: اگرچه ممکن است کاملاً غافلگیرکننده نباشد، اما اعلام انحلال گروه تروریستی کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در ۱۲ مه ۲۰۲۵، با این وجود تصمیمی بسیار مهم در مورد موضوعی است که دهه‌هاست زندگی سیاسی در ترکیه را مسموم کرده است. پ ک ک که رسماً در پایان سال ۱۹۷۸ تشکیل شد، مبارزه نظامی علیه دولت ترکیه را در ۱۵ اوت ۱۹۸۴ آغاز کرد که از آن زمان مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته و چندین تلاش برای آتش‌بس صورت گرفته است، اما هرگز واقعاً متوقف نشده است.

کمین‌های مسلحانه، حملات، حملات انتحاری، ایجاد شبه‌نظامیان و ساختارهای ویژه در نهادهای امنیتی – ضد چریک -، استفاده روزافزون از شکنجه، تخلیه و تخریب روستاها و دهکده‌ها توسط ارتش – مسئله تخلیه یا ویرانی ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ روستا است -، آوارگی ۲ تا ۳ میلیون نفر، سال‌هاست که به نظر می‌رسد در یک بازی آینه‌های خونین به یکدیگر پاسخ می‌دهند، بازی‌ای که در آن هیچ یک از بازیگران اصلی نتوانسته‌اند واقعاً خود را نشان دهند. با این حال، طی ده سال گذشته، کاهش فعالیت‌های نظامی پ‌ک‌ک در خاک ترکیه مشاهده شده است.

روند آغاز شده، فراتر از دامنه بالقوه خود، نفوذ مداوم عبدالله اوجالان بر سازمانش را، علیرغم بازداشت بیست و شش ساله‌اش در جزیره‌ای در دریای مرمره، تأیید می‌کند، زیرا با منطق درخواست تجدیدنظر او در ۲۷ فوریه ۲۰۲۵ مطابقت دارد.

بسیاری از مفسران بر ماهیت تاریخی این تصمیم تأکید کرده‌اند، که در این مرحله به نظر می‌رسد یک اظهارنظر زودهنگام باشد. اهمیت این موضوع قطعاً ثابت شده است، اما ما تقریباً هیچ چیز در مورد روش‌های مشخصی که برای مشخص کردن اعلامیه پ.ک.ک در پی خواهد آمد، نمی‌دانیم. می‌توان فرض کرد که مذاکراتی در حال انجام است، اما این واقعیت که هیچ پیشنهادی از سوی دولت به طور علنی ارائه نشده است، نه تنها محل سوال است، بلکه مطمئناً نشانه‌ای از تضعیف سیاسی و نظامی پ.ک.ک است که به نظر نمی‌رسد بتواند آنچه را که به طور فرضی در ازای تصمیم خود برای انحلال به دست آورده است، برجسته کند. اما سوالات زیادی در این مورد وجود دارد. شرایط دقیق خود-انحلالی چطور؟ در مورد زمین گذاشتن سلاح چطور؟ آینده فرماندهان پ.ک.ک که اکثر آنها در حال حاضر خارج از ترکیه زندگی می‌کنند، چه می‌شود؟ از مبارزان و فعالان سازمان چه خبر؟ عفو عمومی زندانیان سیاسی چطور؟ سرنوشت عبدالله اوجالان چه شد؟ در حال حاضر، هیچ کس پاسخ این سوالات را نمی‌داند. برخی گزارش‌های مطبوعاتی حاکی از آن است که یک فرآیند خلع سلاح به طور مشترک توسط سازمان اطلاعات ترکیه (میت) و دولت منطقه‌ای کردستان عراق هماهنگ و کنترل خواهد شد، اما هیچ چیز ثابت نشده است.

با این حال، یک چیز قطعی است و آن این است که ما در حال ورود به مرحله جدیدی از مسئله کردها در ترکیه و به تبع آن در منطقه هستیم، چرا که پ.ک.ک مدت‌هاست که مظهر مطالبه ملی کردها بوده است، حتی اگر تقلیل این مطالبه به پ.ک.ک اشتباه باشد. در طول سال‌ها، پ.ک.ک در میان بخشی از جمعیت کرد که برای آنها مظهر مبارزه‌شان بود، جایگاه واقعی پیدا کرده بود و خط سیاسی جایگزینی را در مقابل، مثلاً، رهبران فعلی حکومت منطقه‌ای کردستان عراق که بیش از حد محافظه‌کار تلقی می‌شدند، بیان می‌کرد.

با این حال، ادعای وجود دولت‌های ملی در منطقه، فضای مانور پ.ک.ک و سازمان‌های وابسته به آن را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. از این منظر، مثال سوریه روشنگر است، زیرا نیروهای دموکراتیک سوریه، که رهبری آنها به پ.ک.ک نزدیک است، به فراخوان اوجالان واکنش بسیار روشنی نشان داده و توضیح داده بودند که این فراخوان مربوط به پ.ک.ک است و نه منطقه کردنشین سوریه. گواه دیگری بر این مدعاست که بخش‌های مختلف مردم کرد اساساً بر اساس کشورهایی که در آنها زندگی می‌کنند، تعقل می‌کنند، سیاسی می‌شوند و نبردهای سیاسی و نظامی خود را پیش می‌برند. علاوه بر این، تفاهم خوبی که به نظر می‌رسد بین روسای جمهور ترکیه و آمریکا حاکم است، فضای مانور سازمان‌های کرد را کاهش می‌دهد. بنابراین، چشم‌انداز خودمختاری کردها در حال محو شدن است و پ.ک.ک خود را در بن‌بست استراتژیکی یافت که مجبور به پذیرش آن بود. خود-انحلالی، تجلی آن است.

در حال حاضر، به نظر می‌رسد رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، برنده این توالی سیاسی باشد، اگرچه در هفته‌های اخیر به ندرت در آن سرمایه‌گذاری کرده و خود را به اظهارات مبهم و کلی در مورد برادری بین مردم ترک و کرد یا لزوم بی‌رحم ماندن در مبارزه با تروریسم قانع کرده است. پس از اعلام انحلال خود، او دوباره بر مرحله جدیدی که برای «ترکیه بدون تروریسم» آغاز می‌شود، تأکید کرد. اما این برای حرکت قاطعانه به جلو کافی نخواهد بود. پیشنهادهای مثبت باید بدون تأخیر ارائه شوند تا هر یک از ذینفعان بتوانند از پیشرفت کارآمد بهره‌مند شوند.

در واقع، مسئله حقوق دموکراتیک است که مطرح می‌شود و بنابراین، مسئله برخورد سیاسی با مسئله کردها مطرح است. آغاز مجدد روند دموکراتیزاسیون در ترکیه بدون در نظر گرفتن بُعد کردی آن، موفقیت‌آمیز نخواهد بود، زیرا این امر چالش بزرگی را ایجاد می‌کند. ما هنوز به آنجا نرسیده‌ایم، و تشدید اقتدارگرایانه‌ی قدرت که در هفته‌های اخیر مشاهده شده است – که دستگیری و زندانی کردن اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول، آشکارا نمادی از آن است – خوش‌بینی ایجاد نمی‌کند و خطر انحراف از روند صلح واقعی را به همراه دارد. با این حال، اگر دولت ترکیه و حکومت آن تصمیم پ.ک.ک را تسلیم شدن تلقی کنند، اشتباه خواهند کرد. برای موفقیت این روند، باید سازش‌هایی پذیرفته شود و در رابطه با خواسته‌های کردها، اقدامات مؤثری صورت گیرد. این بازی خطرناک است زیرا گرایش ملی‌گرایانه ترکیه بسیار قدرتمند است و در نهایت با امتیازات لازم مخالفت خواهد کرد. بنابراین، اگرچه روند سیاسی آغاز شده با تصمیمات پ.ک.ک منبع امید است، اما هیچ چیز حل نشده است و مقامات ترکیه باید اراده و شجاعت سیاسی خود را برای عملی کردن اظهارات رجب طیب اردوغان نشان دهند.

قبلی «
بعدی »

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین عناوین