اکنون که اثرات تنش های خاورمیانه سبب نمایان شدن مرزهای برخورد قدیمی و خطرناک قومی، فرقه ای و سیاسی در ترکیه شده است، دولت و پ.ک.ک باید به دنبال یک هدف نهایی مشترک باشند که فراتر از تداوم فرآیند صلح باشد. دولت باید نوعی فضا، روند و شرایط قانونی و سیاسی را ایجاد کند که منجر به اعتمادسازی شود. اما پ.ک.ک نیز باید افکار ترکها، کُردها و بین المللی را متقاعد کند که می تواند به صورت دموکراتیک فعالیت کند و آماده خلع سلاح و تغییر یافتن به گروهی سیاسی است.
انجمن بی تاوان آذربایجان غربی :روند صلح جهت پایان بخشیدن به شورش ۳۰ ساله حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) علیه دولت ترکیه در نقطه عطف خود قرار گرفته است. اگر طرفین سالها تلاش را بر باد دهند، این مذاکرات شکست خواهد خورد اما اگر برای رسیدن به هدفی مشترک تلاش کنند، سرعت خواهد گرفت. هر دو طرف به گونه ای وقت را می گذرانند تا زمان مناسب فرا برسد. دولت می خواهد تا برنده شدن در انتخابات بعدی صبر کند و پ.ک.ک نیز به دنبال شکل دادن ساختارهای شبه- دولتی بیشتری در مناطق جنوب شرقی است که اکثراً کُردنشین هستند. اما با وجود افزایش ناگهانی دشمنی ها، آنها در حال حاضر در داخل کشور با چند مانع غیر قابل رفع روبرو هستند و دو رهبرانی قدرتمند دارند که هنوز هم می توانند روند صلح را به پایان برانند. بدون دست یافتن صلح در قدم اول، نمی توانند با همکاری هم با دشمن مشترکشان، تهدید جهادگرایان، به ویژه از جانب دولت اسلامی عراق و سوریه (داعش) مقابله کنند. با افزایش تخطی در آتش بس، ناآرامی در شهرها و افراط گرایی اسلامی در ترکیه که ناشی از درگیریهای منطقه ای است هزینه این تأخیرها بیشتر نمایان می شود. هر دو طرف باید بهانه های خارجی و سکون داخلی را کنار بگذارند و در مورد مسئله اصلی که همان تنش میان ترکیه و پ.ک.ک در داخل ترکیه است، مصالحه کنند.
هر دو طرف با رسیدن به این نتیجه که هیچ یک نمی توانند دیگری را شکست دهند می گویند خواستار اتمام مبارزات مسلحانه هستند. دولت اکنون با آتش بس پ.ک.ک در یک چارچوب قانونی جدی که امکان پیشرفت واقعی را فراهم آورده موافقت کرده است. اما هر دو طرف هنوز با ادبیات خشنی همدیگر را خطاب می کنند که برای ایجاد اعتماد باید این نوع خطاب پایان یابد. جهت تعیین اهداف مشترک باید بیشتر تلاش کنند و نسبت به مصالحه، تعهدی آشکار و واقعی از خود نشان دهند. روند کنونی صلح نیاز به دستور کار کاملتر، چارچوب زمانی سریعتر، قراردادهای اجتماعی بهتر و قوانین و ضوابط بررسی دقیق تری نیاز دارد. چنانکه طرفین تفکرات عملی خود را تغییر دهند و به جای تبدیل این روند به یک استراتژی طولانی مدت، اقدامات پیشقدمانه را به کار گیرند، روند صلح پیشرفت خواهد کرد.
گرچه هیچگاه به طور عمومی به جزئیات اشاره ای نکرده اند اما مذاکرات کامل به این مفهوم است که ترکیه و پ.ک.ک باید سرانجام درباره عفو مشروط، ایجاد قوانینی برای تعدیل قانونهای قضایی در مرحله گذار و تشکیل کمیسیون حقیقت یابی به توافق برسند. ترکیه باید بازتر عمل کند و درصدد جبران خسارتهای وارد آمده ناشی از خطاهای خود برآید، به قربانیان غرامت بپردازد و همچنین آماده پذیرش این احتمال باشد که اگر صلح به طور قطع برقرار شود، شخصیت های پ.ک.ک بتوانند به احزاب قانونی در ترکیه ملحق شوند و عبدالله اوجالان رهبر زندانی پ.ک.ک ممکن است روزی آزاد شود.
پ.ک.ک نیز باید مسئولیت تجاوزات خود را بپذیرد و به تمامی خشونت ها و اقدامات غیرقانونی خود را پایان داده و تقبیح کند. نهایتاً تمامی عناصر خود را در داخل مرزهای ترکیه خلع سلاح کند و از تمام تلاشهای خود جهت ایجاد تشکیلات موازی در جنوب شرقی دست بردارد و آمادگی خود را جهت پذیرفتن احزاب مختلف کُرد به عنوان شرکای خود اعلام کند به ویژه آنهایی که با پ.ک.ک موافق نیستند.
علیرغم عدم وجود تعهدات واضح یا اهداف نهایی مشترک، این روند ثابت کرده است که برای کل کشور مفید است و نباید به دلیل اهداف کوتاه مدت سیاسی گروههای تندرو ترک و کُرد به مخاطره بیافتد.
مهمترین مسئله این است که آتش بس یک طرفه پ.ک.ک از ماه مارس ۲۰۱۳، با وجود اینکه چندین بار شکسته شد به طور چشمگیری منجر به کاهش تلفات و افزایش اعتماد شده است. هیچ یک از طرفین خواهان شکست این روند نیستند. دولت در انتخابات شهرداری و ریاست جمهوری امسال مجبور نبود به مراسم تشیع جنازه ی سربازان بپردازد و حداقل تا پایان رأی گیری مجلس در اواسط سال ۲۰۱۵ نیازمند تداوم این آرامش نسبی است.
در عین حال، پ.ک.ک توانسته است در شهرهای جنوب شرقی قدرت یابد و از لحاظ بین المللی و بومی مشروعیتی بی سابقه به دست آورد.
حضور گروههای وابسته به پ.ک.ک در دفاع از کُردها در سوریه و عراق در مقابل جهادگرایان سبب شده که خلع سلاح و پایان تحرک کامل پ.ک.ک تنها درون مرزهای ترکیه امکانپذیر به نظر برسد. علاوه بر این اگر ترکیه و پ.ک.ک اقداماتی را جهت ایجاد اعتماد نشان دهند حضور گروههای طرفدار پ.ک.ک در مرز سوریه در واقع می تواند به ترکیه در مقابل جهادگرایان و دیگر پیشرویهای خصمانه کمک کند و دامنه نفوذ خود را به مناطق همسایه گسترش دهد. بالعکس اگر ترکیه بخواهد موقعیت خود را جهت مقابله با خطر احتمالی کمک رسانی و همدستی دولتهای همسایه در آینده با عناصر مسلح پ.ک.ک که در خاک آن فعالیت می کنند تقویت کند، بهتر است در اولین فرصت با جمعیت کُرد زبان خود به توافق برسد. هم مقامات ترک و هم سیاستمداران کُرد می گویند که یکدیگر را به دولت اسلامی ترجیح می دهند. اما نمی توان تصور کرد این دو طرف- به طور مثال جهت حمایت از مناطق کُرد سوریه و عراق- با هم همکاری کنند در حالی که در خانه با هم در جنگند.
اکنون که اثرات تنش های خاورمیانه سبب نمایان شدن مرزهای برخورد قدیمی و خطرناک قومی، فرقه ای و سیاسی در ترکیه شده است، دولت و پ.ک.ک باید به دنبال یک هدف نهایی مشترک باشند که فراتر از تداوم فرآیند صلح باشد. دولت باید نوعی فضا، روند و شرایط قانونی و سیاسی را ایجاد کند که منجر به اعتمادسازی شود. اما پ.ک.ک نیز باید افکار ترکها، کُردها و بین المللی را متقاعد کند که می تواند به صورت دموکراتیک فعالیت کند و آماده خلع سلاح و تغییر یافتن به گروهی سیاسی است. جنبش ملی کُرد ترکیه اگر خواهان صلح است نمی تواند همچنان به طور هم زمان هم یک نیروی اپوزیسیون مسلح باشد و هم نامزد مسئولیتهای دولتی. باید مشخص کند که به دنبال چه نوعی از تمرکززدایی است. این معامله نیازمند مصالحه هر دو طرف است. ترکیه تنها از این طریق می تواند بار سنگین تنشهای داخل را از دوش نیروهای مسلح، اقتصاد و تلاشها جهت دموکراتیزه کردن و امنیت مرزهای خود بردارد. به همین طریق، پایان بخشیدن به شورش تنها راه پ.ک.ک برای آمدن به خانه و معرفی میزان مقبولیت خود در سیستم قانونی و سیاسی ترکیه و رسیدن به هدف تعیین شده اش یعنی ایجاد حقوق دموکراتیک برای همه در کشور است.
پیشنهادات
خطاب به دولت ترکیه:
۱- علل برخوردهای مسلحانه را ریشه کن کنید و از راههای زیر در نظام سیاسی اعتمادسازی کنید:
الف) قانون ضد- ترور و لایحه های مرتبط به قانون جزا را بازنویسی کنید تا اطمینان یابید مجازاتها تنها برای انگیزه تجاوز، آدم ربایی، قتل و دیگر اقدامات خشونت آمیز اعمال می شود. پرونده مجرمان اقدامات تروریستی به طور کامل بازبینی شود تا فعالانی که مرتکب خشونت نشده اند از زندان آزاد شوند.
ب) آستانه ۱۰ درصدی انتخابات ملی برای پذیرش احزاب در مجلس به حداکثر ۵ درصد برسد تا از حضور عادلانه و منطقی نمایندگان در پارلمان اطمینان یافت.
پ) قانون اساسی جهت از میان برداشتن هر گونه حس تبعیض قومی بازنویسی شود.
ت) اقدامات لازم جهت اطمینان از آموزش کامل به زبان مادری و کُردی در جاهایی که مورد تقاضاست ادامه یابد.
و
ث) برنامه های بیشتری جهت مرکز زدایی اعلام شوند و همزمان اطمینان حاصل شود که مناطقکُردنشین مورد تبعیض واقع نشوند و مانند دیگر نقاط ترکیه به امکانات و دارایی دسترسی داشته باشند.
۲- برای عموم ترکها توضیح دهید که یک قرارداد صلح سرآغاز فرایندی پیچیده و چند ساله است و در این مرحله تنها امکان خلع سلاح شورشیهای پ.ک.ک در داخل ترکیه وجود دارد.
۳- به یک تیم مذاکره کننده اجازه دهید که به طور جدی مذاکرات را با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی، پ.ک.ک در عراق و کردهای تبعیدی مقیم اروپا پیش ببرد.
۴- از بیانیه های عمومی که سبب خشمگین شدن کُردهای ترکیه می شوند همانند برابر دانستن پ.ک.ک با جهادگرایان و یا تهدید به از سر گرفتن اقدامات امنیتی سختگیرانه خودداری کنید.
خطاب به جنبش ملی کُردها در ترکیه از جمله پ.ک.ک
۵- آتش بس را ادامه داده و هر گونه عمل خشونت آمیز از جانب عناصر وابسته به خود را محکومکرده و به طور واضح مشخص کنید که خلع سلاح در ترکیه هدف مطلوب جنبش است.
۶- افکار عمومی کُرد و تشکل های پ.ک.ک را برای صلحی که به معنی پیوستن به سیستم سیاسی صلح آمیز در ترکیه است آماده کنید.
۷- مشخص کنید که آیا جنبش خواستار مرکزیت زدایی، خودمختاری فدرال و یا استقلال است. اگر هدف جنبش آینده ای در داخل ترکیه است، به ایجاد هر گونه تشکیلات غیرقانونی مشابه که قصد تضعیف دولت مرکزی را دارند پایان دهید.
۸- از درخواستهای تحریک آمیز و غیر واقعی در راستای تشکیل یک نیروی گریلایی (نیروی دفاع از خود) حرفه ای در مناطق کُرد زبان دست بردارید.
خطاب به دولت ترکیه و جنبش ملی کُرد:
۹- بر سر تعیین پارامترهای یک کمیسیون حقیقت یاب متشکل از کارشناسان مستقل به توافق برسید که به گفته های قربانیان این درگیریها گوش دهند و گزارشی به پارلمان ترکیه ارسال کنند.
۱۰- قانونی ویژه آماده کنید که روند قضایی مناسب را برای جرمهای صورت گرفته در گذشته در این درگیری با معیارها و میزان پاسخگوئی یکسان برای هر دو طرف فراهم آورد، مبارزانی را که با جرائم جدی ارتباطی ندارند عفو کند، جرائمی را که باید از محدودیتهای ۲۰ ساله حذف شوند، مشخص کند، نحوه و روند جبران خسارتهای وارده بر قربانیان را بهتر کند، دفاع از شاهدان را تقویت کند و قوانینی وضع کند که رهبران پ.ک.ک نهایتاً به روال زندگی عادی برگردند که در انتها این مسئله باید شامل عبدالله اوجالان نیز شود.
۱۱- در هر مرحله از توافق، سیستم نظارتی و بازبینی شفاف و دائمی ایجاد کنید.
۱۲- از تعیین پیش شرطهایی همچون تقاضای عقب نشینی کامل شورشیها یا پایان دادن به ایجاد ایستگاههای امنیتی از جانب دولت که در حال حاضر کنترل و ارزیابی آنها به طور مستقل ممکن نیست خودداری کنید.
۱۳- به طور مشترک بر یک سیاست ارتباطات منسجم و واضح در رابطه با مذاکرات صلح جهت اطلاع رسانی به عموم ترکها و کُردها درباره پیشرفتهای به دست آمده به توافق برسید.
۱۴- جامعه مدنی را ترغیب کنید در روند (صلح) مشارکت کند به ویژه از طریق به کارگیری مجدد افراد خردمند در سطح کشور که در سال ۲۰۱۲ مورد استفاده قرار گرفت.
۱۵- شرکت یک دولت سوم یا سازمانی بین المللی را در کمیسیون حقیقت یاب به عنوان ضامن روند، جهت نظارت بر خلع سلاح و یا در مکانیسمهای سیاستگذاری محلی در نظر بگیرید.
خطاب به جامعه بین الملل
۱۶- حمایت و توصیه های خود را هم به دولت ترکیه و هم برای اقدامات بخش خصوصی یا مدنی که بر روی هر قرارداد صلحی کار می کنند پیشنهاد کنید. به ویژه در طراحی یک کمیسیون حقیقت یاب، تعیین مکانیسم عدالت در مرحله گذار، روند دموکراتیزه کردن، خلع سلاح کردن یا ایجاد فرصتهای بومی برای پیکارجویان به منظور رفع نیازهای اولیه آنها و خانواده هایشان.
