جنگ چند ماهه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه علیه حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) به گونه ای غیر قابل تحمل مخرب و کشنده بوده و بیم آن می رود که این خشونت به غرب ترکیه نیز سرایت کند. تصویر کلی از چنین شرایطی این است که پ.ک.ک با ابزار نظامی از بین نمی رود و پیش بینی هم نمی شود مذاکره ای با این سازمان صورت گیرد.
در این وضعیت بن بست، ترکیه در تلاش برای مدیریت بحرانی است که عمیق تر گشته و کنترل آن سخت تر شده است. میزان رو به رشد تلفات در میان نیروهای امنیتی تنها یکی از ابعاد این بحران است. در طول هفته آخر ماه مارس، ۲۱ سرباز و پلیس در جنگ شهری در جنوب شرق کشته شدند. اکثر آنها توسط بمب های کنار جاده ای پ.ک.ک، بمب کار گذاشته شده در ساختمان ها، بمب گذاری در خودروها و با تیر اندازی تک تیراندازها کشته شدند. بر اساس آمار رسمی، تعداد کشته های نیروهای امنیتی از ماه جولای بیش از ۴۲۰ بوده است.
قطعا این وضعیت برای اردوغان که صاحب این جنگ تلقی می شود، بسیار نگران کننده است. او از راه نظامی با پ.ک.ک روبرو شد و از این شیوه برای منافع سیاسی خود استفاده کرد. او رای دهندگان را متقاعد کرد که او و حزب عدالت و توسعه (AKP) وی تنها کسانی هستند که می توانند با تهدیدات تروریستی پ.ک.ک مقابله کنند؛ تهدیداتی که با نزدیک شدن به انتخابات یک نوامبر به یک باره تبدیل به مشکل شماره یک ترکیه تبدیل شد.
اما اکنون اردوغان دریافته است که نمی تواند راه حل وعده داده شده خود را عملی سازد. هیچ نشانه ای از کاهش تهدید ترور وجود ندارد و تعداد سربازان کشته شده روزانه افزایش می یابد. اردوغان در تلاش است تا با استناد مداوم به اهمیت «شهادت» در اسلام، مردم را متقاعد سازد که تلفات نیروهای امنیتی را بپذیرند. او هرگز از هیچ فرصتی برای تاکید بر بالا بودن تلفات پ.ک.ک فرو گذار نمی کند.
او در سخنانی در ۱۸ مارس در آنکارا، گفت: از زمان شروع جنگ تاکنون ترکیه بیش از ۳۰۰ نفر تلفات داده است. وی افزود: “اما آیا می دانید که چه دستاوردی داشته ایم؟ ما یک بار دیگر به دوست و دشمن نشان داده ایم که این اینجا سرزمین ماست. این دستاوردی با شکوه است که تنها با نبرد گالیپولی قابل مقایسه است.” او در یک سخنرانی در روز ۲۵ ماه مارس گفت:” تعداد شهدای ما از ۳۰۰ نفر گذشته است. اما تعداد تروریستهای کشته شده حداقل ۱۰ برابر این (تعداد کشته های ترکیه) است.”
اردوغان تمجید از شهادت را به گفتمان استاندارد خود در جنگ علیه پ.ک.ک تبدیل کرده است. وی در زمان صحبت کردن از جمهوری ترکیه، که معاهدات مرزهای آن را تعریف کرده اند و زمانی که می گوید “برای اینکه سرزمینی به یک کشور تبدیل شود، به خون شهدا نیاز دارد،” دست به ریسک کردن می زند. آیا او غافل است که جدایی طلبان کُرد که تلفات بیشتری داده اند، می توانند از همان روایت استفاده کنند؟
این سبک اردوغان است. هنگامی که با چالشی دشوار مواجه می شود، همیشه می گوید: “تا آخر ادامه می دهیم.” آیا برای نیروهای ترکیه ممکن است با بین بردن کامل پ.ک.ک “تا آخر ادامه دهند”؟ آیا، با توجه به واقعیت های خاورمیانه، ممکن است راه حلی نظامی برای حل مشکل کردهای ترکیه، همانند راه حل چچن و سری لانکا پیدا کرد؟ با توجه به توازن قدرت که به شدت به نفع آنکارا است، چنین چیزی ممکن است – اما تنها به لحاظ نظری امکان پذیر است.
اگر ترکیه تلاش کند تا پایان به این نبرد نظامی ادامه دهد، نتیجه آن قابل پیش بینی است. نگاهی به تخریبها و میزان کشته ها در هشت ماه گذشته داشته و میزان آن را در ۱۰ ضرب کنید. تروریسم در اکثر شهرهای بزرگ غربی ترکیه افزایش می یابد. پیش بینی مرگ دهها هزار نفر و و حتی نابودی شهرهای کردنشین بیشتر، دور از ذهن نیست. تعداد کردهای آواره از میلیون نفر تجاوز می کند. موج دیگری از مهاجران از طریق ترکیه به اروپا می روند و اقتصاد ترکیه به شدت آسیب خواهد دید.
چنین جنگی می تواند به سوریه و عراق سرایت کند و ترکیه خود را در مواجه با قدرت های بزرگ خواهد دید. پ.ک.ک از پایگاه حمایت مردمی قابل توجهی در تمام کشورهایی که کردها در آنجا زندگی می کنند برخوردار است. پ.ک.ک به خوبی سازمان یافته، با قدرت های بزرگ اتحاد دارد و هیچ کمبودی از لحاظ نیروی انسانی ندارد. به این ترتیب، قادر به تحمل ضربات شدید است.
آیا ” پایان دادن” به جنگ کردی به معنی پایان رژیم اردوغان و یا حتی پایان ترکیه است؟ راه حل نظامی عملا غیر ممکن است.
پس، یک راه حل سیاسی چطور؟ به راه حل سیاسی فکر نکنید – آیا حتی موافقت با آتش بس با پ.ک.ک امکان پذیر است؟ در شرایط فعلی، این هدف، بیش از حد دور از دسترس است. در واقع تنها از طریق مذاکره می توان به آتش بس دست یافت. اما تا زمانی که جاه طلبی سیاسی اصلی اردوغان رسیدن به ریاست جمهوری اجرایی است، انجام مذاکرات آشکار و پنهان با پ.ک.ک به نظر می رسد غیر ممکن است.
اردوغان، در سال ۲۰۱۶، یک پیش نویس قانون اساسی که خواستار یک سیستم ریاست جمهوری استبدادی است را به پارلمان ارائه می دهد. اگر پارلمان این پیش نویس را تصویب کند، یک رفراندوم قانون اساسی برگزار خواهد شد. در غیر این صورت، برنامه بازی اردوغان یک بار دیگر خواستار برگزاری انتخابات زود هنگام خواهد شد. اردوغان در طول عبور از این مراحل نمی تواند با به خطر انداختن آرا ناسیونالیست هایی که وی به شدت به آنها نیاز دارد، با پ.ک.ک به توافق برسد. وی همچنین با این اقدام، طرح خود برای نگه داشتن حزب کردی دموکراتیک خلقها، در زیر آستانه ۱۰٪ را در انتخابات زود هنگام به خطر می اندازد.
با این دلایل، باید این واقعیت را پذیرفت که ترکیه به زندگی در محیط جنگ داخلی و خطرات بزرگ ادامه خواهد داد. صرف نظر از اینکه اردوغان به ریاست جمهوری ایده آل خود خواهد رسید یا نه – که در واقع به معنی یک سیستم دیکتاتوری است- تا زمانی که شعله جنگ روشن است هزینه راه حل سیاسی بالقوه افزایش خواهد یافت.
پ.ک.ک در حال شعله ورتر کردن (جنگ) است. مراد قرایلان، فرمانده نظامی پ.ک.ک در یک پیام رادیویی در روز ۲۹ ماه مارس از پیروان خود خواست تا جنگ را شدت بخشند. او از خودمختاری کردها و آزادی عبدالله اوجالان رهبر زندانی پ.ک.ک به عنوان خواسته های حل و فصل جنگ نام برد.
جمیل بایک، از روسای کنگره جوامع کرد، بالاترین ساختار سیاسی پ.ک.ک، در اواسط ماه مارس به تایمز لندن گفت که هدف اصلی جنبش از بین بردن اردوغان و حزب عدالت و توسعه است.
اردوغان از جنگ علیه پ.ک.ک به عنوان ابزاری برای برنامه ریاست جمهوری خود که کشور را در آستانه یک بحران قرار می دهد، استفاده می کند. قطع ارتباط بین جنگ و دستور کار ریاست جمهوری وی ضروری است، اما اردوغان خود مانع اصلی در برابر این هدف خواهد بود.
منبع: المانیتور
ترجمه: خبرگزاری کردپرس