منظور از مفهوم “احزاب مخالف کرد ترکیه” تمام احزاب کردی است که خارج از حزب کارگران کردستان (PKK) – حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) – حزب مناطق دموکراتیک (DBP) در عرصه سیاسی ترکیه فعالیت می کنند. احزابی که از آنان به عنوان احزاب مخالف کرد یاد می شود در کل به ۲ بخش تقسیم شده اند که ائتلاف آنان با یکدیگر را تقریبا غیرممکن می نماید. یک بخش از این جریان، حزب ها و حرکت های سیاسی هستند که مسئله کردها و ملی گرایی کردی را در مرکز سیاست های ترکیه دنبال کرده و در بطن سیاسی ترکیه در تلاش برای حل و فصل موضوع هستند. احزاب و حرکت های سیاسی مانند حرکت آزادی، حزب آزادی کردستان (PAK)، حزب دموکرات کردستان شمال (KDP-Bakur)، حزب دموکرات کردستان ترکیه (KDP-T)، حزب حق و آزادی (HAK-PAR)، حزب آزادی و سوسیالیسم (ÖSP)، پارت کردستانی (Pa-Kurd) و … که در این دسته قرار می گیرد در مقابل حرکت های اسلام گرای کرد قرار گرفته اند کهحزب مطالبه آزاد (Huda-Par) آنان را نمایندگی می کند. شکل گیری جریان اسلام گراهای کرد ترکیه در سایه حزب مطالبه آزاد بوده اگر چه راه بسیار دشورای را برای این حزب رقم زده است. ولی نمایندگی جامعه اسلام گراهای کرد باعث شده است تا مسیر این حزب باز شود. در مسئله کردستان و ناسیونالیسم کردی که اکنون در ترکیه به وجود آمده است این حزب در کنار پ.ک.ک – HDP – DBP – PYD – YPG جای نگرفته است و همواره با سیاست هایی که اتخاذ کرده در کنار دولت جای گرفته است. اگرچه حمایت ها و همکاری های حزب مطالبه آزاد با حزب عدالت و توسعه در کوتاه مدت به نفع این حزب خواهد بود ولی در دراز مدت این نوع همکاری ها باعث جدا شدن جامعه کردها از آنان شده و به ضرر این حزب تمام خواهد شد.

در واقع احزاب سیاسی مخالف کرد ترکیه هم ضعیف هستند و هم در خصوص ائتلاف و همکاری با یکدیگر نمی توانند به خوبی عمل کنند. حرکت های کرد مخالف پ.ک.ک در سال ۲۰۰۵ زیر چتر “جنبش وحدت ملی کرد (TEVKURD)” با هم ائتلاف کرده و به مدت ۷ سال تا سال ۲۰۱۲ خدمات بسیار مفیدی برای جامعه کردهای ترکیه ارائه دادند ولی بنا به دلایلی که از حوصله بحث خارج است این حرکت نیز نتوانست دوام آورد. بعد از فروپاشی جنبش وحدت ملی کرد، حزب و حرکت جامع سیاسی در عرصه کردهای ترکیه به وجود نیامد که بتواند خدمات سیاسی و نقشی که این جنبش برعهده گرفته بود را در ترکیه بازی کند. حتی کنگره جوامع دموکراتیک (DTK) که با وام گرفتن اصول خود از جنبش وحدت ملی کرد در سال ۲۰۰۷ به وجود آمده بود نتوانست اصول اصلی این جنبش را حفظ کرده و با نزدیک شدن به پ.ک.ک و بعدها به حزب دموکراتیک خلق ها در آن جبهه قرار گرفت.

بعد از آن که جنبش وحدت ملی کرد در ترکیه فروپاشید حرکتی وجود نداشت که بتواند روندی که این جنبش در ترکیه دنبال می کرد را سرپا نگه دارد. امروزه احزاب و حرکت های کردی وجود دارند که جریان مخالف کردهای ترکیه را شامل می شوند ولی بسیار ضعیف هستند. در کل در خصوص جریان های مخالف کردهای ترکیه ۲ دیدگاه کلی وجود دارد:

۱-   تمام ساختارهای مخالف کردی در ترکیه دست به اصلاحات زده و با یک ساختار سیاسی جدید (شخصیت های سیاسی جدید و برنامه های متفاوت) پا به عرصه رقابت های سیاسی بگذارند

۲-   جریان های مخالف موجود با یکدیگر ائتلاف کرده و با حمایت برخی اشخاص مخالف مطرح دست به یک سازماندهی جدید بزنند.

امروزه نیز همین مسئله مطرح است. یا همه جریان ها با یکدیگر ائتلاف کرده و یک ساختار جدید را تشکیل خواهند داد و یا ساختارهای موجود اساس قرار گرفته و اصلاحات اساسی در ساختار صورت بگیرد. باید خاطرنشان کرد برای تشکیل ائتلاف جریان های مخالف کردی در ترکیه “آری” گفتن تمام احزاب سیاسی لازم نیست. ولی برای چنین تحولی جمع شدن اکثر جریان های سیاسی لازم و ضروری است. در حال حاضر حرکت آزادی، حزب آزادی و سوسیالیسم (ÖSP)، حزب آزادی کردستان (PAK)، حزب دموکرات کردستان شمال (KDP-Bakur)، حزب دموکرات کردستان ترکیه (KDP-T) و پارت کردستانی (Pa-Kurd) در ترکیه مذاکرات بسیار خوبی را آغاز کرده اند که انتظار می رود در آینده بسیار نزدیک یک ائتلاف جامع را اعلام کنند. اما هنوز مشخص نیست که این گفتگوها در نهایت به یک حزب سیاسی واحد خواهد انجامید و یا یک ائتلاف چند حزبی صورت خواهد گرفت. نقش مهم در این حرکتی که جدیدا آغاز شده است را حرکت آزادی، حزب آزادی کردستان (PAK) و حزب دموکرات کردستان ترکیه (KDP-T) بازی خواهند کرد. اگر این ۳ حزب با یکدیگر به توافق برسند، سایر احزاب نیز در سایه توافق این ۳ حزب به سمت ائتلاف کشیده خواهند شد.

با این که حرکت آزادی در انتخابات ۱ نوامبر ۲۰۱۵ پارلمان ترکیه با حزب دموکراتیک خلق ها ائتلاف کرده بود ولی به هیچ عنوان در پروسه انتخاباتی این حزب حضور نداشته و حتی “صدقی زیلان” رئیس حرکت آزادی، به دلیل رفاقت ها قدیمی با “سید هاشمی هاشمی” نماینده مستقل دیاربکر در انتخابات پارلمان ترکیه به حمایت از وی پرداخت. ۱۵ هزار رای که سید هاشمی هاشمی در این انتخابات کسب کرده اکثرا به خاطر حمایت های صدقی زیلان و کردهای (پیران، هنه، باغلار، ینی شهیر، سور و کایا پینار) که نفوذ حرکت آزادی در آن جاها بیشتر است بوده است. هاشمی هاشمی، بعد از اعلام نتایج انتخابات در مصاحبه مطبوعاتی خود در دیاربکر از به وجود آمدن راه سوم در عرصه سیاسی کردهای ترکیه سخن گفته بود. حضور صدقی زیلان رئیس حرکت آزادی در کنار هاشمی بعد از انتخابات و سخن گفتن از جریان سوم در ترکیه بسیار معنی دار بود. (منظور از راه سوم در عرصه سیاسی کردهای ترکیه راهی به غیر از حزب عدالت و توسعه و حزب دموکراتیک خلق ها است).

جریان دیگری که در مخالفت کامل با ایدئولوژی چپ – سوسیالیسم پ.ک.ک در عرصه سیاسی کردهای ترکیه وجود دارد جریان رادیکال – اسلامی حزب مطالبه آزاد نزدیک به حزب الله است. این حزب در فعالیت های اخیر خود توانسته است تا جریان های کوچک اسلام گرای کردی ترکیه را زیر چتر خود آورده و از این نظر پیشرفت خوبی در عرصه سیاسی کردهای ترکیه تجربه کند. ولی این حزب از لحاظ شخصیت های سیاسی داخل حزبی از جامعه کردهای ترکیه دور بوده و برای این که به عنوان یک جریان دیگر در عرصه سیاسی کردهای ترکیه شناخته شود باید دست به اصلاحاتی بزند که در صدر آن مقوله شخصیت های سیاسی است. این حزب باید پوسته سختی که دور خود پیچیده است را بشکند و سیاستهای مهمی در ارتباط با مردم کرد ترکیه اتخاذ کند. تا زمانی که این حزب محدودیت های سفت و سخت خود را داشته و انعطاف لازم در عرصه سیاسی را از خود نشان ندهد نخواهد توانست جریان قوی در جامعه کردهای ترکیه را به وجود آورد.