ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨـﮓ ﺳـﺮد و ﺧﺎﺗﻤـﺔ ﺣﻤﺎﻳـﺖ اﺑﺮﻗـﺪرتﻫـﺎ از ﮔـﺮوهﻫـﺎی ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ، ﺟﻬﺎﻧﻲﺷﺪن، آﻏﺎز ﻣﺒﺎرزه ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺮوﻳﺴﻢ ﭘﺲ از ١١ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ و ﻛﺎﻫﺶ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻋﻠﻨﻲ دوﻟﺖﻫﺎ از ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ و.. ﻣﻮﺟﺐ روی آوردن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴـﺘﻲ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﻣﺎﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑـﺮای دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﺟﺪﻳـﺪ ﺷـﺪ. ﻧﺘﻴﺠـﻪ آن، اﻳﺠـﺎد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻳﺎ ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ دو ﻧﻮع ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺎﻓﻴﺎﻳﻲ و ﺗﺮورﻳﺴـﺘﻲ ﺑـﻮده اﺳـﺖ. در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺲ از اراﺋﻪ ﺑﺤﺜﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ در ﺑﺎب اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع، ﻣﻮرد ﺣﺰب ﻛﺎرﮔﺮان ﻛﺮدﺳﺘﺎن (پ.ک.ک) ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد. پ.ک.ک از اواﻳﻞ دﻫﺔ ١٩٩٠ اﺑﺘﺪا ﺑﻪﺻﻮرت ﻫﻤﺪﺳـﺘﻲ ﺑـﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺎﻓﻴﺎﻳﻲ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ، در ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﮔﺎم ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗـﺪاوم ﺣﻴـﺎت ﺗﺮورﻳﺴـﻢ ﻛﻤـﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ در اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی ﻣﻬﺎر ﺗﺮورﻳﺴﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد.

ﻃﻲ دو دﻫﺔ اﺧﻴﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﺮاواﻧﻲ درﺑﺎره ﻧﺴﺒﺖ ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴـﺘﻲ و ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎی ﺗﺒﻬﻜـﺎری ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﺗﺤـﻮﻻت ﭘـﺲ از ﺟﻨـﮓ ﺳـﺮد، ﻛﻤﭙـﻴﻦ »ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ« ﺑﻪ رﻫﺒﺮی اﻣﺮﻳﻜﺎ، ﺟﻬـﺎﻧﻲﺷـﺪن ارﺗﺒﺎﻃـﺎت و اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و ﻧﻴﺎزﻫـﺎی ﻣـﺎﻟﻲ ﮔـﺮوهﻫـﺎی ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﻂ ﻓﺎﺻﻞ ﺑﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴـﺘﻲ و ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎی دﺧﻴـﻞ در ﺟﺮاﻳﻢ ﺟﻤﻌﻲ و ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ (ﻧﻈﻴﺮ ﻗﺎﭼﺎق، آدمرﺑﺎﻳﻲ، ﭘﻮلﺷﻮﻳﻲ، ﺟﻌـﻞ و…) ﻛـﻢرﻧـﮓ و ﻣـﺒﻬﻢ ﺷﻮد. در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﭘﺲ از اراﺋﻪ ﺑﺤﺜﻲ ﻛﻮﺗﺎه در ﺑﺎب ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﺮورﻳﺴﻢ و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳـﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪ و ﻣﺮور ﻣﺨﺘﺼﺮ ادﺑﻴﺎت ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻧﻈﺮی اﺗﺨـﺎذ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ؛ ﺗـﺎ از ﺧـﻼل آن، اﻋﻤـﺎل و اﻗﺪاﻣﺎت ﮔﺮوه پ.ک.ک ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد. اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮﺗﻮی ﺑﺮ ﻋﻤـﻞﻛـﺮد ﮔـﺮوهﻫـﺎی ﺗﺮورﻳﺴـﺘﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ در اﻳﺮان ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﻜﻨﺪ.

اﻟﻒ. ﺗﺮورﻳﺴﻢ و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ

ﺑــﺎ وﺟــﻮد اﻳﻨﻜــﻪ ﺗﺮورﻳﺴــﻢ ﭘﺪﻳــﺪه ﺟﺪﻳــﺪ و ﻧﻮﻇﻬــﻮری ﻧﻴﺴــﺖ، اﻣــﺎ در ﺑــﺎب ﺗﻌﺮﻳــﻒ آن اﺧﺘﻼفﻧﻈﺮﻫﺎی ﺑﺴﻴﺎری وﺟﻮد دارد. ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر/ دوﻟﺖ ﮔﺮوﻫـﻲ ﺗﺮورﻳﺴـﺘﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد، از ﻧﻈﺮ ﻛﺸﻮری دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ آزادیﺑﺨﺶ ﻳﺎ ﺣﻖﻃﻠـﺐ ﻣﺤﺴـﻮب ﺷﻮد و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ. در واﻗـﻊ، در اﻳـﻦ ﻗﺒﻴـﻞ ﺗﻌـﺎرﻳﻒ، ﻣﻨـﺎﻓﻊ و ﻋﻼﻳـﻖ، اﻋﺘﻘـﺎدات و ﺑﺮداﺷـﺖﻫـﺎ دﺧﻴﻞاﻧﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﺧﻮد ﭘﺪﻳﺪه ﭼﻨﺪوﺟﻬﻲ اﺳﺖ و ﭼﻮن ﮔﺮوهﻫـﺎی ﺗﺮورﻳﺴـﺘﻲ اﻫـﺪاف و ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺑﺎ اﻗﻮام ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ، وﺟـﻮد ﺗﻠﻘـﻲﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ از اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ. ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﻪ اﺑﻬﺎﻣﺎت ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﻮﺟـﻮد ﻣﻌﺘـﺮف ﻫﺴـﺘﻨﺪ. از اﻳﻦرو، ﺗﻼش ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﺗﺎ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺣﻘﻮﻗﻲ از آن ﺑﻪدﺳﺖ داده ﺷـﻮد.

ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﺗﺮورﻳﺴـﻢ (١٩٩٩) اﺳﺖ؛ ﻛﻪ در ﻣﺎده ٢ آن در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﺮورﻳﺴﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ: ﻫﺮ اﻗﺪاﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺼﺪ ﻛﺸﺘﻦ ﻳﺎ آﺳﻴﺐ ﺟﺪی رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻓـﺮدی ﻏﻴﺮﻧﻈـﺎﻣﻲ ﻳـﺎ ﻫـﺮ ﺷـﺨﺺ دﻳﮕﺮی ﻛﻪ در ﺧﺼﻮﻣﺖﻫﺎی ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﻨﮕﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺪارد، ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺪف اﻗﺪام ﻣﺰﺑـﻮر، ﺑﺎﻟﺬات ﻳﺎ ﺣﺴﺐ ﺷﺮاﻳﻂ، ارﻋﺎب ﻣﺮدم ﻳﺎ واداﺷﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺎ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠـﻲ ﺧﺎص ﻳﺎ اﺟﺘﻨﺎب از آن ﻋﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ .(Golder and Williams, 2004: 274) در ﺗﻌﺮﻳﻒ دﻳﮕﺮی ﻛﻪ در ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺟـﺎﻣﻊ ﺗﺮورﻳﺴـﻢ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ و ﭘـﺲ از ١١ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪه، ﻧﻜﺎت زﻳﺮ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ:

١. ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ ]ﺗﺮورﻳﺴﺖ اﺳﺖ اﮔـﺮ[ ﻣﺮﺗﻜـﺐ ﺗﺨﻠﻔـﻲ ﻣﺸـﻤﻮل ﻣﺮاﺗﺐ زﻳﺮ ﺷﻮد و ﺑﺮﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ:

اﻟﻒ. ﻣﺮگ ﻳﺎ ﺟﺮاﺣﺖ ﺟﺪی ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﻮد؛

ب. ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺴﺎرت ﺟﺪی ﺑﻪ اﻣﻮال ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ دوﻟﺘـﻲ و از ﺟﻤﻠـﻪ اﻣـﺎﻛﻦ ﻋﻤـﻮﻣﻲ، ﺗﺄﺳﻴﺴـﺎت دوﻟﺘﻲ ﻳﺎ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ، ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ، ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻳﺎ زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ ﮔﺮدد؛

ج. ﺑﻪ اﻣﻮال و اﻣﺎﻛﻦ، ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺰﺑﻮر در ﺑﻨـﺪ ب اﻳـﻦ ﻣـﺎده آﺳـﻴﺐ ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ، ﺧﻮاه ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺴﺎرات ﻋﻤﺪه اﻗﺘﺼﺎدی ﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﺸﻮد، اﮔـﺮ ﻫـﺪف ﻋﻤـﻞ، ﺣﺴـﺐ ﻃﺒﻴﻌـﺖ آن ﻳـﺎ ﺣﺴﺐ اوﺿﺎع و اﺣﻮال، ارﻋﺎب ﻣﺮدم ﻳﺎ واداﺷﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑـﻪ اﻗـﺪاﻣﻲ ﻳـﺎ اﺟﺘﻨﺎب از اﻗﺪاﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ .(Golder and Williams, 2004: 274) ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪرﻏﻢ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺟﺰﺋﻲ، اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﻌﺎرﻳﻒ دوﻟﺘﻲ (و از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ وزارت ﺧﺎرﺟﺔ اﻣﺮﻳﻜﺎ) اﺳﺖ. در ﻣﺠﻤﻮع، ﻣـﻲﺗـﻮان ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﮔـﺮوهﻫـﺎی ﺗﺮورﻳﺴـﺘﻲ»ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳـﺎ اﻳـﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ، در راﺳـﺘﺎی ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﻈـﻢ ﻣﻮﺟـﻮد، ﺑـﻪ ﺻﻮرت ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﻣﻘﺎﻣﺎت و ﻣﺮدم را ﺑﺎ ]ﺗﻮﺳـﻞ ﻳـﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل[ ﺧﺸﻮﻧﺖ، ﺑﻪ ﻗﺒﻮل اﻏﺮاض ﺧﻮﻳﺶ وادارﻧﺪ.« ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻫﻢ ﺑـﻪﺟـﺎی اراﺋـﺔ ﺗﻌﺮﻳﻒ، ﺑﻪ ذﻛﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ. ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ، در ﻳﻚ ﻣﻮرد ﺗﺮورﻳﺴﻢ اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ: »ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ، ﺑﺎ ﻫﺪف ارﻋﺎب و اﺟﺒﺎر، ﺑﺮای وﺻـﻮل ﺑـﻪ اﻏـﺮاض ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاری ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ، ﻛﻪ ﻫﺪف ﻏﺎﻳﻲاش ﻧﺎﺑﻮدی »دﺷﻤﻦ« ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﺮﺳﻲ ﻧﺸـﺎﻧﺪن آﻣﺎل ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ .(West Sands Advisory LLP, 2012: 10)

در ﺧﺼﻮص ﺗﻌﺮﻳﻒ »ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ« اﺑﻬﺎم زﻳﺎدی وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺗﻌﺎرﻳﻒ روﺷـﻦﺗـﺮی در دﺳﺖ اﺳﺖ. ﺑﺮاﺳﺎس ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺟﺮاﻳﻢ ﻓﺮاﻣﻠﻲ (ﭘﺎﻟﺮﻣﻮ) ﮔﺮوه ﻣﺠـﺮم ﺳـﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪ ﮔﺮوﻫـﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺳﻪ ﺗﻦ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮای دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﺑﺎ ﻫﺪف ارﺗﻜﺎب ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺟﺮم ﻳﺎ ﺗﺨﻠﻒ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻨﺪرج در اﻳﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن، ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎدی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ (ﻛﻨﻮاﻧﺴـﻴﻮن ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ ﻣﺘﺤﺪ، ٢٠٠٠: ﺿﻤﻴﻤﺔ ﺷﻤﺎره ١). ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺮای ﮔﺮوه ﻣﺠـﺮم ﺳـﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪ، ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴـﺮ»ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﻲ، ﺗﺪاوم، ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ زور و ﺧﺸﻮﻧﺖ، ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻣﺤﺪود، ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ، ﻧﻔﻮذ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺎﻟﻲ و ﭘﻮﻟﻲ رﺳﻤﻲ و ﻓﺴﺎد ﻫﻢ ﻗﺎﺋﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ.(Finckenhauer, 2005) « اﻳﻦﻫﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺎﻓﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮔﺮوهﻫﺎ، ﻣﺎﻓﻴﺎ، ﺑﺎﻧﺪﻫﺎی ﺗﺒﻬﻜـﺎر و ﻧﻈـﺎﻳﺮ آن ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﺑﺮای اﺧﺘﺼﺎر و ﺳﻬﻮﻟﺖ، ﮔﺎه از آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎی ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻳﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل، ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ و ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎی اﻳـﻦ دو دﺳـﺘﻪ ﺳﺎزﻣﺎن، ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ.

ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎی ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺒﻬﻜﺎری و ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ:

١. هﺮ دو ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺒﻜﻪﻫﺎی زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ٢. ﻫﺮ دو از زور و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.

٣. ارﻋﺎب اﺑﺰار دﺳﺖ ﻫﺮ دو ﮔﺮوه اﺳﺖ.

۴. ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮ ﻓﺮد و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او ﺷﺪﻳﺪ و ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ.

۵. ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎی ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارﻧﺪ (ﻗﺘﻞ، آدمرﺑﺎﻳﻲ و اﺧﺎذی ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ).

۶. ﻫﺮ دو از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺸﺮوع ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎی ﺗﺠـﺎری و ﺧﻴﺮﻳـﻪﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.

در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ، ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﻣﻬﻤﻲ ﻫﻢ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻮع ﮔﺮوه وﺟﻮد دارد:

.١ﺗﺮورﻳﺴﺖﻫﺎ، اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎی ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ دارﻧﺪ، وﻟﻲ ﺗﺒﻬﻜﺎران، ﺳﻮد و ﻧﻔﻊ ﻣـﺎدی ﻣﺎﻟﻲ را در اوﻟﻮﻳﺖ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ.

٢. ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ و ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ رژﻳـﻢ ﺳﻴﺎﺳـﻲ را ﺑـﻪ ﭼـﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪﻋﻨﻮان رﻗﻴﺐ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﺗﺒﻬﻜﺎران ﭼﻨﻴﻦ دﻏﺪﻏﻪای ﻧﺪارﻧﺪ.

٣. ﺗﺮورﻳﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﻼﻗﺔ ﺷﺪﻳﺪ دارﻧﺪ و در اﺻﻞ ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖﺷﺎن ﻫﻢ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ و از آن ﻃﺮﻳﻖ، ﺗﺒﻠﻴﻎ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژیﺷﺎن اﺳـﺖ، اﻣـﺎ ﺗﺒﻬﻜﺎران ﻣﻌﻤﻮﻻً از رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮﻳﺰﻧﺪ.

۴. ﺧﺸﻮﻧﺖ ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺒﻬﻜﺎر، ﺳﻨﺠﻴﺪهﺗﺮ، ﺣﺴﺎبﺷﺪهﺗﺮ و ﺑﺎ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺗـﻮأم اﺳـﺖ، وﻟﻲ ﺗﺮورﻳﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺸـﻮﻧﺖ ﻛـﻮر و ﺟﻤﻌـﻲ ﻫـﻢ ﻣﺘﻮﺳـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ Schmid, n.d: 5-6)؛ ﺳﻠﻴﻤﻲ، ١٣٩٩: ۵١-۵٢).

ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺻﺎف، دو ﮔﺮوه دﻻﻳـﻞ ﺧـﻮﺑﻲ ﺑـﺮای دوری از ﻫـﻢ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ.

ﺗﺮورﻳﺴﺖﻫﺎ، ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺒﻬﻜﺎر را اﻓﺮادی ﭘﻮلﭘﺮﺳﺖ و ﺣﺮﻳﺺ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ارزشﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻳﺎ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ آﻧﺎن ارﺟﻲ ﻧﻤﻲﻧﻬﻨﺪ. از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ، ﻫﻤﻴﻦ اﻓـﺮاد ﻃﻤـﺎع ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ آنﻫـﺎ را »ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ« و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ »ﺧﻴﺎﻧﺖ« ﺑﺰﻧﻨﺪ. ﺗﺒﻬﻜﺎران ﻧﻴـﺰ ﻧﮕـﺮاناﻧـﺪ ﻛـﻪ ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺳﻠﻄﺔ ﺧﻮد، ﺑﻪ ﺑﺎجﮔﻴﺮی ﺑﻴﺸﺘﺮ روی آورﻧﺪ و ﻳﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﺷﺎن را از آﻧﺎن ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ. از اﻳﻦروﻇﺎﻫﺮاً، دو ﮔﺮوه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻧﻈـﺮ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﻣﺴـﺎﻋﺪی

داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.

ب. ﭘﻴﻮﻧﺪ ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ و ﺗﺒﻬﻜﺎر

ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻣﻨﻜﺮ ارﺗﺒﺎط ﺟﺪی ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺗﺒﻬﻜﺎری و ﺗﺮورﻳﺴﺖﻫﺎ ﺑـﻮده و اﻳـﻦ ارﺗﺒـﺎط را اﻏﺮاقآﻣﻴﺰ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﺣﺘﻲ رواﺑﻂ ﺳﻴﺎﺳﺖﻣﺪاران ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎی ﺗﺒﻬﻜـﺎر را ﺑﻴﺸـﺘﺮ و وﺳـﻴﻊﺗـﺮ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ .(Shelly and Picarelli, 2005: 5-6) ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻟﻜـﺲ اﺷـﻤﻴﺪ ﻫـﻢ ﻫﺸـﺪار ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ درﺑﺎره رواﺑﻂ ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ و ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ اﻏﺮاق ﺷﻮد، اﻣﺎ ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﻛـﻪ وی اذﻋﺎن دارد، اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺗﺒﻬﻜـﺎر وﺟـﻮد دارد و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ رواﺑﻂ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ و ﺗﺒﻬﻜﺎراﻧـﻪ در داﺧـﻞ اﻳـﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ .(Schmid, n.d: 11) ﺑﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل، ﺣـﺪاﻗﻞ در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻛﻨـﻮﻧﻲ، رواﺑـﻂ ﮔﺮوهﻫﺎی ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی دﺧﻴﻞ در ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ، ﻣﺤـﻞ ﺑﺤـﺚﻫـﺎی ﺟﺪی واﻗﻊ ﺷﺪه و ﻫﻤﻴﻦ وﺿﻊ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ رواﺑﻂ ﻣﺰﺑـﻮر ﺑـﺎ دﻗـﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮی ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﻮد.

ادامه دارد…