با پیشنهادهایی که از سوی پ.ک.ک برای تقسیم کرسی های اعضای کنگره مطرح شده، شرایط به نحوی پیش خواهد رفت که خط پ.ک.ک و حزب اتحاد دموکراتیک درهمه ی نشست ها و تصمیم گری ها بر دیگران مستولی خواهد شد و این موضوعی نیست که برای مسعود بارزانی قابل قبول باشد. به همین خاطر او با اردوغان وارد معامله شده و شرایط را به گونه ای پیش می برد که بازی را برای پ.ک.ک خراب کند.
انجمن بی تاوان آذربایجان غربی به نقل از کرد پرس :طی روزهای اخیر، بسیاری از تحلیل گران سیاسی و رسانه ای در اقلیم کردستان عراق و همچنین در رسانه های ترکیه به بررسی موضوعی پرداختند که دارای ابعاد متفاوت و گسترده ای است.
موضوع به تعویق افتادن زمان برگزاری نشست چند جانبه ی احزاب، گروه ها ونهادهای مدنی وسیاسی کُرد موسوم به کنگره ی ملی کُرد در اربیل، دارای پس زمینه های سیاسی خاصی است که نه تنها با احزاب کُرد بلکه با مسائل سیاسی منطقه نیز ارتباط پیدا می کند.

فهمی ایشیک نویسنده و تحلیل گر کُرد ترکیه:
جمع شدن کردها آسان نیست
بدون شک، نمی توان انتظار داشت که جمع شدن احزاب و گروه های سیاسی کُرد، آسان و دور از تنش و رقابت باشد.
به تعویق افتادن دوباره ی زمان برگزاری کنگره، نشان می دهد که بین عوامل و بازیگران اصلی کنگره، اختلافات جدی وجود دارد. رقابت بین پ.ک.ک و حزب دموکرات کردستان عراق و همچنین موضوع اقدامات حزب اتحاد دمروکاتیک کردهای سوریه، از مسائل مهمی است که موجب ایجاد تنش شده است. همچنین اختلاف جدی بر سر موضوع تقسیم ششصد کرسی اعضای کنگره از دیگر مسائلی است که احزاب و نهادهای سیاسی و مدنی کرد در مورد آن به نیجه ی روشنی نرسیده اند.

بهرام بوزیَل سیاستمدار کُرد و معاون رهبر حزب چپ حق و آزادی:
چند کنفرانس کوچک به جای یک کنگره ی بزرگ
موضوع برزگرای انتخابات در اقلیم کردستان عراق، نمی تواند تنها دلیل عدم برگزاری به موقع کنگره ی ملی کُرد باشد. این واقعیت را نباید انکار کنیم که خیلی زود، بین احزاب و گروه های کُرد رقابت بر سر قدرت و حرف خود را بر کرسی نشاندن آغاز شده است و این موضوع می تواند عواقب تلخی به دنبال بیاورد.
در حال حاضر در شمال سوریه بین پ.ک.ک و حزب دموکرات کردستان عراق رقابت مهمی بر سر شیوه ی ادراه ی مناطق کردنشین سوریه وجود دارد و این مساله نیز یکی از عوامل تغییر زمان کنگره بوده است. این را نیز از یاد نبریم که موتور دینامیک و محرک اصلی کنگره، مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک بوده که فعلا به نتیجه ی روشنی نرسیده است.
شاید بهتر باشد که به جای یک کنگره ی بزرگ و همه جانبه، برای آغاز کار چند کنفرانس کوچک، ساده و فروتنانه برگزار شود تا به مرور زمان مقدمات و امکانات لازم برای برگزاری کنگره فراهم شود.

فواد اُنن نویسنده و سیاستمدار چپ گرای کُرد ترکیه:
کنگره ی اربیل محل مسابقه ی مچ اندازی پ.ک.ک و بارزانی نباشد
قرار است کردها از سنندج و مهاباد گرفته تا دیاربکر و درسیم و از آن جا تا عفرین و قامیشلو و سلیمانیه و کرکوک، همگی در اربیل جمع شوند و این موضوع به خودی خود اهمیت ویژه ای دارد و اگر در حال حاضر، به تعویق انداختن زمان کنگره، اقدام و راهکاری برای کشاندن همه ی کردها به کنگره است، باید چنین چیزی را ارزشمند دانست. اگر نه برگزاری یک کنگره ی شتاب زده، مانند آن است که در یک آتش سوزی بزرگ، عجولانه و شتاب زده چند وسیله را از خانه خارج کنیم و دلمان خوش باشد که همه چیز از بین نرفته است.
از این گذشته من بر این باورم که کنگره ی ملی کُرد نباید محلی برای نمایش قدرت و مسابقه ی مچ اندازی پ.ک.ک و بارزانی باشد.
ظاهرا یکی از تصمیمات کنگره این خواهد بود که پایان فعالیت مسلحانه ی کردها را اعلالم کند، به نظر من چنین چیزی بسیار غیرمنطقی و بی معنی است و کنگره نباید به خود اجازه دهد که در مورد چنین مسائلی اظهار نظر کند. اصلا مگر قرار است برگزاری این کنگره، تلاش برای دموکراتیزه کردن کشورهای محل زندگی کردها باشد؟ چرا خود آن کشورها برای استقرار دموکراسی و تامین مطالبات کردها اقدامی انجام نمی دهند؟ من قاطعانه اعلام می کنم که پایان دادن به فعالیت مسلحانه، قایم شدن پشت ترس ها و ضعف های بزرگ است.

پروفسور دکتر مهمت بکار اوغلو تحلیل گر و آکادیمیسین ترک:
کنگره ی ملی کُرد و مذاکرات صلح بین پ.ک.ک و ترکیه
شاید با تاخیر طولانی و با زحمت بسیار، اما بالاخره کردها نیز به عنوان یک ملت به صحنه آمده اند و برگزاری کنگره ی ملی کُرد نیز شاهدی برای این ادعاست. صد البته که در این راه دشواری های فراوانی وجود دارد. اوجالان اعلام کرده که نیازی به ایجاد دولت های متفاوت نیست و کردها می توانند در کنار سایر ملل منطقه زندگی کنند. همه ی شواهد نشان می دهد که زندگی مرگ را شکست می دهد و مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک نیز در شرایطی ادامه دارد که به نظر من بین ترکیه و اوجالان، در خصوص برخی محورهای مهم، توافقات اولیه ای به دست آمده است و کنگره ی ملی کُرد نیز اقدامی است که می توان آن را یکی از دستاوردهای مذاکرات کنونی دانست.

اسماعیل بشیکچی جامعه شناس و کردشناس ترک:
برگزاری کنگره یا یکه از تجزیه ی کردستان حرف نمی زند، بی معنی است
اگر قرار باشد کنگره ی ملی کُرد، یک حقیقت تاریخی به نام تجزیه ی کردستان در اوایل سده ی بیستم را به عنوان یک مساله ی مهم مورد بحث و بررسی قرار ندهد، همان بهتر که برگزار نشود. همین حالا، سران پ.ک.ک، حزب صلح و دموکراسی و کنگره ی جامعه ی دموراتیک، همواره می گویند ما تجزیه طلب نیستیم، ما نمی خواهیم به دولت ترکیه ضربه بزنیم. انگار این دوستان فراموش کرده اند که این کردها هستند که تجزیه شده اند و نباید به طور مرتب اعتماد دادن به دولت ترکیه را یک ضرورت دانست.
لازم است همه ی گروه های کُرد و همه ی افرادی که دستی بر این آتش دارند، در کنگره حضور پیدا کنند. مثلا حزب میهن دوستان (عثمان اوجالان، نظام الدین تاش و دیگر سران بریده از پ.ک.ک) باید حتما در کنگره شرکت کنند و ممانعت پ.ک.ک از ورود ابن افراد به نشست کنگره، یک اقدام بی معنی است.

کورتولوش تایز روزنامه نگار و پ.ک.ک شناس ترک:
جنگ قدرت بین پ.ک.ک و بارزانی
پ.ک.ک می خواهد از کنگره ی ملی کُرد به عنوان سلاحی علیه دولت اردوغان استفاده کند و این موضوع باعث شده که سران پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن، همه ی تلاش خود را به کار بگیرند تا نظرات خود را بر کنگره تحمیل کنند.
از این گذشته رقابت و جنگ قدرت بین پ.ک.ک و بارزانی بر سر مضوع شمال سوریه، باعث شده که روند برگزاری و تعیین زمان نهایی کنگره با دست اندازها و موانع بزرگی روبرو شود. بارزانی یک هیات ۷ نفره را برای بررسی شرایط کردهای سوریه به شمال سوریه فرستاد و محتوای گزارش این هیات نشان داد که بر خلاف ادعاهای پ.ک.ک، در شمال سوریه کشتار روی نداده و این موضوع نیز به یکی از نقاط مهم محل اختلاف بارزانی و سران پ.ک.ک تبدیل شد و در هفته های آتی نیز چنین مساله ای ظرفیت آن را دارد که در روند برگزاری کنگره اخلال به وجود بیاورد.

گونَی اصلان روزنامه نگار و نویسنده ی کُرد ترکیه:
شایعه؛ نومیدی و افسردگی
عدم برگزاری کنگره ی ملی کُرد به خاطر برگزاری انتخابات اقلیم کردستان عراق، دلیل و بهانه ای است که برای هیچ کسی قابل پذیرش نیست. چرا که هیچ کسی نمی تواند در برابر این سوال ساده، اما و اگر و توجیه پیدا کند: مگر کمیته ی برگزاری کنگره، قبلا نمی دانست که قرار است در اقلیم کردستان عراق انتخابات برگزار شود؟
واقعیت این است که عدم بیان دلایل روشن و قانع کننده، هم مردم کُرد را ناامید می کند و هم شایعات گوناگونی در مورد تنش و اختلافات بین احزاب کُرد به وجود می آورد. با این حال من لازم می دانم که همه ی احزاب کُرد کاری کنند که مانع از افزایش میزان نومیدی و افسردگی شوند. بهتر است باور کنیم که در منطقه ای به نام خاورمیانه که هر آن امکان بروز یک تحول جدی و جدید وجود دارد، در آینده ای نزدیک، کردها با توان بیشتر و در شرایط مناسب تری در کنگره شرکت خواهند کرد.

ازگی باشاران تحلیل گر و نویسنده ی روزنامه ی رادیکال ترکیه:
توافق بارزانی و اردوغان بر سر شمال سوریه
بارزانی و اردوغان در خصوص شمال سوریه نگرانی های مشابهی دارند. هیچ کدام از آنان دوست ندارند حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) در شمال سوریه، قدرت را در دست بگیرد. با پیشنهادهایی که از سوی پ.ک.ک برای تقسیم کرسی های اعضای کنگره مطرح شده، شرایط به نحوی پیش خواهد رفت که خط پ.ک.ک و حزب اتحاد دموکراتیک درهمه ی نشست ها و تصمیم گری ها بر دیگران مستولی خواهد شد و این موضوعی نیست که برای مسعود بارزانی قابل قبول باشد. به همین خاطر او با اردوغان وارد معامله شده و شرایط را به گونه ای پیش می برد که بازی را برای پ.ک.ک خراب کند.