این روزها اوضاع سیاست در آنکارا سر در گم کننده است. اکنون اکثریت قاطع مردم معتقدند رئیس جمهور رجب طیب اردوغان به خاطر جاه طلبی و قدرت طلبی خود ترکیه را درگیر آتش جنگ کرده است. به شیوه ای مشابه، اکثریت مردم افزایش تهدید و ترور را با  شکست حزب عدالت و توسعه (AKP) در انتخابات اخیر مرتبط می دانند.
سؤال اساسی این است: اگر اردوغان چنان که انتظار داشت ۴۰۰ کرسی پارلمان را به دست آورده بود، و اگر آن نوع رئیس جمهوری می شد که آرزویش را داشت، آیا در این صورت نیز ترور این گونه سر بر می افراشت؟ چرا همان حکومت AKP و همان اردوغانی که تا مدتی قبل برای کمک گرفتن از عبدالله اوجالان بنیان گذار حزب کارگران کردستان (PKK) دسته دسته به دیدار وی می رفتند، اکنون تلاش می کنند رهبر PKK را در جزیرۀ امرالی از همگان پنهان کنند؟ چرا مانند گذشته هیأت هایشان را به دیدار اوجالان نمی فرستند تا به او بگویند «درگیری ها را متوقف کن»؟
دلایل متعددی وجود دارند که AKP سعی نکرده است با کمک گرفتن از اوجالان خشونت را پایان دهد. در ادامه دربارۀ برخی از این دلایل سخن خواهیم گفت.
آنها نمی خواهند با اوجالان روبرو شوند. AKP وعده های زیادی به اوجالان داده است. با وعدۀ آزادی اوجالان از زندان پس از انتخابات، آنها توانستند در ایام انتخابات درگیری ها را متوقف کنند. در واقع یک تیم ویژۀ روابط عمومی تشکیل شده بود که تنها هدف آن بهبود تصویر اوجالان، و حتی درخشان کردن وی بود. برخی وقایع، حتی اعتصاب غذا ها، به ویژه با هدف بهبود چهرۀ اوجالان در انظار عموم صورت گرفتند.
طبق استراتژی هوشمندانۀ سازمان اطلاعات ملی (میت)، با تغییر چهرۀ اوجالان و قدرتمند نشان دادن این تصویر، نفوذ و تأثیر وی در میان PKK افزایش می یابد؛ و بدین طریق آنکارا قادر خواهد بود برای پایین آوردن شبه نظامیان PKK از کوهستان ها از رهبر PKK استفاده کند. و ظاهراً میت اوجالان را گیج کرد، مردی که قدرت های مخوف یک سازمان غیر قانونی را تحت کنترل خود داشت، سازمانی که توانسته بود حضور خود را در این سرزمین برای ۳۰ سال حفظ کند. به نظر می رسد میت می پنداشت تأثیر گذاشتن بر PKK مانند فریب دادن یک کودک پاک و ساده است. می توان استراتژی پروسۀ صلح میت را در یک سطر جمع بندی کرد: اوجالان را تقویت کن، PKK را از کوهستان پایین بکش. این کار به هیچ وجه پیچیده نیست.
تنها افرادی که واقعاً به این طرح باور داشتند کسانی بودند که «آک ترول» خوانده می شوند. البته این ها دسته هایی هستند که اردوغان را یک رهبر بزرگ جهانی می دانند. البته «روشنفکران مزد بگیر»ی که برای AKP کار می کنند نیز به طرح میت ایمان داشتند. آنها را کاری را کردند که مجبور بودند بکنند؛ علی رغم بی باوری مطلق، و به خاطر رضایت بخش بودن حقوقی که دریافت می کردند، روشنفکران مزد بگیر با پشتکار تمام تلاش کردند مردم ترکیه را فریب دهند. کار آنها کمک به انتشار مطالب در مورد تاریخ های مهم بود، مانند تاریخی که PKK سلاح خود را زمین خواهد گذاشت، یا تاریخی که شبه نظامیان شروع به پایین آمدن از کوهستان می کنند. برخی از این روشنفکران مزد بگیر به خاطر اینکه کارشان را به نحو احسن انجام داده بودند کرسی پارلمان جایزه گرفتند، و بقیه به عنوان «خردمندان» در انجمن ها یا هیأت های خاصی منصوب شدند یا مهمانان همیشگی برنامه های تلویزیونی تحلیل خبری شدند.
این ها افرادی هستند که در سال های اخیر استاندارد های کار و زندگی برای آنها در سطحی بسیار عالی بوده است. همین افراد تا دیروز بار ها و بار ها تکرار می کردند که PKK آماده است از کوهستان پایین بیاید و به خاطر آن حقوق های کلان دریافت می کردند؛ امروز تأکید می کنند که PKK دوباره درگیری ها را آغاز کرده است و همچنان حقوق هایشان را می گیرند.
و همان گونه که این سخنگویان AKP پیشتر به مخالفان برنامۀ میت عناوین «جنگجو»، «امنیتی» و «جنگ سالار» می دادند، امروز نیز شنیده می شود که همین افراد مخالفان جنگ را یا نیرو های «موازی» می خوانند یا «حامیان PKK».
من شخصاً همیشه بر این اعتقاد بوده ام که اگر واقعاً باید علیه PKK مبارزه کرد، لازم است این مبارزه از آنکارا آغاز شود. درست همان گونه که ارتش PKK را بهانه کرده و اقدام به دخالت در عرصۀ سیاست ترکیه کرد و همواره دستی در قدرت داشت، امروز AKP و اردوغان اصرار دارند که برای توجیه عملکرد خود PKK را دستاویز قرار دهند.
دلیل دیگری برای آن که آنکارا نمی خواهد اوجالان در این مرحله از بازی درگیر شود این است: اگر درگیر شود این احتمال به وجود می آید که طلسم جادویی AKP باطل شود. ممکن است عمق دروغ هایی آشکار شود که حول تلاش های روابط عمومی برای تاباندن نور آفتاب به تصویر اوجالان صورت گرفته است.
می توان این سؤال را مطرح کرد: اگر اوجالان عملاً درگیر موضوع شود، و از PKK بخواهد از درگیری دست بر دارد، آیا این کار برای توقف درگیری ها کافی خواهد بود؟
تنها یک جواب صریح وجود دارد: نه. دخالت اوجالان و درخواست وی از PKK برای توقف درگیری ها به هیچ وجه کافی نیست. همان طور که من در گذشته بار ها و بار ها تکرار کرده ام، اوجالان رهبر PKK نیست، بلکه سخنگوی PKK است. وظیفۀ وی اخذ تصمیمات و اجرای آنها نیست، بلکه اعلام تصمیماتی است که مؤلفه های مختلفی در درون PKK اتخاذ می کنند. به همین علت نخستین گام برای متوقف کردن PKK از ایجاد درگیری های خشونت آمیز متقاعد کردن مؤلفه های مربوطه در درون PKK است تا اعلام آتش بس کنند. حقیقت محض این است که این کار شدنی است، اما انجام نمی شود چون AKP آرای ملی گرایان را لازم دارد. در حقیقت آنچه آنکارا واقعاً می خواهد ببیند ادامۀ درگیری ها تا زمان انتخابات مجدد است.
در نهایت، اوجالان را هرگز نمی توان متقاعد کرد که وارد این نزاع شود و خواستار آتش بس شود؛ وی نه تنها شهامت چنین کاری را ندارد، بلکه، چون می داند نقش واقعی او تنها یک سخنگو است، پس هرگز بدون تصمیم گیری سطوح بالای رهبری PKK اعلام آتش بس نخواهد کرد.
سخن آخر اینکه اوجالان این بار درگیر موضوع نخواهد شد چون مجبور است دخالت نکند، هم به خاطر خودش و هم به خاطر AKP.

امره اوسلو / تودی زمان
ترجمه: خبرگزاری کردپرس