حزب اتحاد دمکراتیک کردها (پ ی د) طی اقدامی جسورانه که به اقدامات دولت ها شبیه است، در کانتون جزیره ی روژاوا (مناطق کردنشین سوریه) دست به سرشماری زد. به نظر می رسد که این منطقه ی خودمختار متوجه شده است که “آدم خوب های” میدان جنگ بودن برای مشروعیت بخشیدن آنها به حکومت شان کافی نیست بلکه آنها برای این کار باید حکومت داری کنند و در عین حال باید این کار را بسیار خوب انجام دهند.
نیروهای کرد در سوریه مانند برادران شان در عراق به عنوان دوستان قابل اتکای آمریکا در میدان نبرد، در مقام جنگجویانی بی امان و حصاری دفاعی در برابر دولت اسلامی یا همان داعش اعتبار زیادی برای خود کسب کرده اند. در واقع پیکارجویان کرد غالباً همچون پیاده نظام آمریکا در سوریه تصویر شده اند. به این لحاظ یگان های مدافع خلق (ی پ گ) و پیشمرگ ها نه تنها از مردم کرد دفاع می کنند بلکه همچنین در تلاش های ائتلاف به رهبری آمریکا برای عقب نشاندن داعش از رقه و موصل نقشی اساسی ایفا کرده اند. همکاری بین آمریکا و کردها در این سطح بی سابقه بوده است.
پیروزی های کردها در میدان نبرد به آنها جسارت زیادی برای تحقق بلندپروازی های کهن شان برای خودمختاری سیاسی در سطحی وسیع تر داده است. در واقع برخی از همین حالا فرا رسیدن “موعد کردها” را جشن گرفته اند؛ موضوعی که در کردستان عراق نمود بیشتری دارد، زیرا مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان برای برگزاری همه پرسی راجع به استقلال کردستان برنامه ریزی می کند. پ ی د به دنبال آن است که که نقش نظامی اش در ائتلاف علیه داعش را به حمایت سیاسی جهانی در سطحی وسیع تر تبدیل کند.
با این حال اگر هدف کردها مشروعیت و به رسمیت شناخته شدن از سوی جامعه ی جهانی باشد، پیروزی های نظامی کافی نیست بلکه موفقیت های نظامی باید با ایجاد بنیادهای دولتی مسئولیت پذیر و فرایندهایی پی گرفته شود که جامعیت سیاسی و فرصت های اقتصادی را تضمین کند. به یاد داشته باشیم که بخش عمده ای از استبداد و شکست حکومت ها در خاورمیانه از ناکامی انقلابی ها و قهرمانان مدرنیزاسیون ملی (کسانی مانند صدام و قذافی) در زمینه ی ایجاد بنیادهایی نشأت می گیرد که حکومت قانون، فرصت اقتصادی و مدل حکومتی فراگیر و رقابتی را تضمین کنند. دام دیگری هم وجود دارد: قول حکومت خوب را دادن تنها برای زمانی که داعش شکست داده شود. این عذر کلاسیک استبداد عربی است که دموکراسی تنها پس از شکست اسرائیل فراخواهد رسید.
حکومت مشروع ناشی از پیروزی های نظامی اگر فرایند دموکراتیک و ایجاد فرصت برای رفاه اقتصادی را به دنبال نداشته باشد، چندان دوام نخواهد آورد. امنیت در کردستان نعمتی خداداد است زیرا در دیگر مناطق عراق و سوریه خشونت حکم می راند اما ثبات پیوند تنگاتنگی با فرصت اقتصادی دارد. جوانان فعلاً دور پرچم جمع می شوند اما در نهایت به فرصت های اقتصادی نیاز دارند. فرایند گذار از اقتصادی جنگی به اقتصادی درخشان و پرتنوع از همین حالا آغاز می شود. در مناطق کردنشین سوریه نفت، زمین زراعتی و آب موجود است. این منابع طبیعی باید به شکلی درست و مؤثر مدیریت شوند وگرنه تبدیل به یک نفرین می شوند. توسعه ی این منابع در عین حال نیازمند سرمایه گذاری خارجی است. انرژی جوانان به بهترین شکل از طریق بخش خصوصی و کارآفرینی هدایت می شود و نه مدل های سوسیالیستی که حزب بعث در عراق و سوریه پیروی می کرد اما نشانه ای مبنی بر اینکه پ ی د مایل به دست برداشتن از ایدئولوژی اقتصادی به سود عمل گرایی اقتصادی باشد، در دست نیست.
اگر تجربه ی حکومت اقلیم کردستان در عراق درسی برای روژاوا(مناطق کردنشین) داشته باشد، لزوم ایجاد ادارات و بنیادهای اقتصادی مؤثر است. حکومت اقلیم کردستان عراق به رغم داشتن رهبران کاریزماتیک برخوردار از مشروعیت انقلابی با خطر شکست و تباهی مواجه است اما دلیل این امر بیشتر از آنکه در تهاجم و تجاوز خارجی نفهته باشد، به تفرقه ی داخلی و ناکامی اقتصادی برمی گردد. کردهای عراق به رغم وجود دشمنی مشترک، در غیاب سازمان ها و فرایندهای حلال مشکل مانند پارلمان بر سر منافع سیاسی و اقتصادی دچار تفرقه شده اند. اقتصاد مناطق کردنشین سوریه نیز به شکلی مشابه وابسته به روابط خوب با همسایگان خواهد بود.
توجه خاصی که به لطف نقش اساسی کردها در نبرد با داعش به آنها می شود، فرصتی را برای کردها و ائتلاف جهانی فراهم می آورد که در کردستان حکومت داری مفید را ایجاد کرده و ترویج دهند. تمرکز صرف بر پیروزی های نظامی به زودی بی ثباتی را به دنبال خواهد داشت. یک نمونه ی بارز مجاهدین افغانستان پس از عقب نشینی شوروی هستند. دولت های کردی که در حکومت اقلیم کردستان از ۱۹۹۲ و در روژاوا از ۲۰۱۳ بر کردها حکومت کرده اند، لازم است که برای پایه ریزی حکومتی قوی از حمایت آمریکا و جامعه ی جهانی استفاده کنند. متأسفانه گرایش احزاب حاکم کردی برعکس این بوده و آنها بیشتر از آنکه از طریق حکومت مسئولیت پذیر به دنبال مشروعیت بخشیدن به حکومت خود باشند، این کار را از طریق حمایت نظامی جهانی انجام داده اند. بارزانی در میانه ی خلأ قانونی در حکومت اقلیم کردستان رئیس آن باقی مانده است در حالی که با رهبری جنگ و سفر به کشورهای خارجی به ریاست او مشروعیت داده می شود اما حکومت اقلیم کردستان در مواردی مانند کشته شدن یک روزنامه نگار یا حمله به دفتر حزبی سیاسی از انتقاد بین المللی در امان نمانده است.
کانتون های مناطق کردنشین سوریه مانند کردستان عراق نه تنها وطن کردها بلکه وطن اعراب، ترکمن ها و مسیحی ها نیز شده اند. لازم است که دولت نوظهور روژاوا اقلیت های قومی و مذهبی را در خود جای دهد. افزون بر آن، به رغم برخورداری پ ی د از محبوبیت و حمایت گسترده، لازم است که آزادی سیاسی برای دیگر گروه ها به منظور گرد هم آیی و برای رسانه ها به منظور آزادی بیان فراهم باشد. با طولانی شدن رشادت ها و جوانمردی های دوران جنگ، کلاشینکف از حکومت قانون به عنوان تنها مرجع مشروع حکمرانی شکست می خورد.
منبع: انستیتوی واشنگتن
ترجمه: خبرگزاری کردپرس،سرویس جهان
