عبارت «مسألۀ اردوغان» را نخستین بار کمال قلیچدار اوغلو رهبر CHP به کار برد، که در حال مذاکره با AKP دربارۀ تشکیل ائتلاف است. قلیچدار اوغلو اردوغان را متهم می کند به اینکه «سر چشمۀ همۀ مسائل ترکیه» است.
کمال قلیچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوری خواه خلق (CHP)، رئیس جمهور رجب طیب اردوغان را متهم کرده است به اینکه وی «سر چشمۀ همۀ مسائل ترکیه» است. به عنوان یک واقعیت، می توان این اتهام زنی را در یک قالب عینی تر قرار داد و از آن برای تحلیل سیاسی استفاده کرد. اردوغان همچنان نقشی مؤثر و قاطع در تحولات سیاسی جاری ایفا می کند، همان گونه که در بحبوحۀ تب و تاب انتخابات چنین نقشی داشت. اما این نقش اینک تحت هدایت یک پویایی تماماً منفی است. پروسه ها، قواعد و بازیگران دموکراتیک به واسطۀ دسیسه های رئیس جمهور کنار گذاشته شده اند، و اردوغان تلاش می کند با امکاناتی که در دسترس دارد نقشۀ سیاسی خود را عملی کند.
نقشۀ سیاسی اردوغان چیست؟ دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی (MHP) چنین جمع بندی می کند: «اردوغان نتوانست انتقال به سیستم ریاست جمهوری را تضمین کند. حزب وی قدرت خود را از دست داد. وی ترسیده است که تحقیق و تفحص در مورد رسوایی های فساد و ارتشا که ۱۷ دسامبر ۲۰۱۳ فاش شدند، دوباره از سر گرفته شود. تلاش می کند حزبش را با یک حکومت ائتلافی یا با یک انتخابات شتاب زده دوباره به قدرت باز گرداند و به این ترتیب خود را از خطر تحقیق و تفحص مصون کند.»
اگر چه ساده انگارانه به نظر می رسد، اما تحلیل باغچلی دلایل اساسی دسیسه ها و توطئه های رئیس جمهور را به سادگی هر چه تمام تر بر ملا کرده است. اردوغان مطمئن است که اگر حکومت تشکیل شود پروندۀ فساد دوباره باز خواهد شد. وی تلاش می کند زمان بیشتری بخرد و شرایط را به نحوی تغییر دهد که بتواند اولویت های رأی دهندگان را شکل داده و اطمینان حاصل کند که حزبش می تواند به اندازۀ تشکیل یک حکومت تک حزبی کرسی های پارلمان را از آن خود کند.
پیشنهاد تشکیل حکومت اقلیتی AKP با حمایت MHP بلافاصله توسط اردوغان رد شد، چرا که وی به پارلمان اختیار داد در خصوص باز گشایی پروندۀ فساد وارد عمل شود. این پرونده برای هر دو طرف یک حکومت ائتلافی که AKP تشکیل خواهد داد خط قرمز به شمار نمی آید، چون ربطی به کارکرد حکومت ندارد؛ این امر بیشتر وظیفۀ پارلمان است. حتی اگر حکومت ائتلافی تشکیل شود و این موضوع در مذاکرات ائتلاف به بحث گذاشته نشود، پرونده، جریان طبیعی خود را طی خواهد کرد. برای جلوگیری از این امر باید یک معاملۀ پنهانی انجام شود. باید پنهانی باشد چون احزاب از مجبور کردن نمایندگانش برای دادن یک رأی خاص در این مورد منع شده اند. بنا بر این، اگر یک حکومت ائتلافی شکل بگیرد، پروندۀ فساد دوباره مفتوح خواهد شد. چنان که باغچلی گفته، پس از اینکه توطئه های رئیس جمهور شرایط مناسب را ایجاد کردند ترکیه وارد انتخابات خواهد شد. به واسطۀ مذاکرات بررسی شرایط ائتلاف میان AKP و CHP، رئیس جمهور زمان به شدت مورد نیاز خود را می خرد تا دسیسه هایش را عملی کند. عمر چلیک، که از طرف AKP مذاکرات را هدایت می کند، با بیان اینکه آنها دارند «مشورت» می کنند نه «مذاکره»، و گفتگوی میان رهبران حزب پس از دیدار شورای عالی نظامی (YAS) آغاز خواهد شد، از تاکتیک «وقت گذرانی» AKP پرده برداشت. روزنامۀ جمهوریت در صفحۀ نخست خود نوشت تعیین چلیک به عنوان رئیس تیم ائتلاف AKP بخشی از توطئه است، چرا که حتی نخست وزیر احمد داود اوغلو را نیز آزرده کرده است.
ترور اصلی ترین ابزاری است که توسط آن می شود با اولویت های رأی دهندگان بازی کرد. حزب کارگران کردستان (PKK) یک نقشۀ غلط بر اساس پیش فرض های نادرست دارد. PKK برای تقویت شاخۀ خود در سوریه ترکیه را تهدید می کند تا به جنگ پایان دهد و به این وسیله فرصت مورد نیاز اردوغان را در اختیارش قرار می دهد. در یک انتخابات بالقوه، AKP تنها در صورتی می تواند کرسی های لازم برای تشکیل حکومت تک حزبی را به دست بیاورد که آرای حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) به طرز چشمگیری کاهش یابد. تشدید شدن ترور این کاهش آرا را تضمین می کند. در واقع هیچ تغییری در تعداد رأی دهندگان به CHP و MHP کرسی های مورد نیاز AKP را در پارلمان در اختیارش قرار نمی دهد تا بتواند حکومت تک حزبی تشکیل دهد. اردوغان از موضع خصمانۀ MHP در قبال HDP سود می برد.
وزارت آموزش نمی پذیرد که تصمیم دادگاه قانون اساسی را در مورد مدارس ابتدایی عملی کند و اردوغان در حال لابی کردن برای تعطیلی مدارس ترکی در اندونزی است. این امر نشان می دهد که انتخابات ۷ ژوئن حوزۀ تأثیر شخصی و مستبدانۀ اردوغان را کاهش نداده است. وجود چنین حوزۀ تأثیر گسترده ای یک مسألۀ اساسی برای سیاست ترکیه است، چون دارد از تأسیس حکومت جدید، برقراری ثبات در کشور و تشکیل یک جبهۀ مؤثر ضد ترور ممانعت می کند.
ممتاز ترک اونه / تودی زمان
ترجمه: خبرگزاری کردپرس