احتمال این که من به دور دوم راه پیدا نکنم ضعیف است اما اگر چنین چیزی روی دهد، به نفع هیچ کدام از نامزدها عمل نخواهیم کرد و از هواداران خود نخواهیم خواست که به فلان فرد رای دهند.
انجمن بی تاوان آذربایجان غربی :این روزها در اغلب رسانه های ترکیه اقبال گسترده ای نسبت به سیاست مدار جوان کُرد صلاح الدین دمیرتاش وجود دارد. دمیرتاش که به عنوان نامزد حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) و دیگر نهادهای نزدیک به پ.ک.ک در رقایت های انتخابات ریاست جمهوری ترکیه حضور پیدا کرده، مدعی آن است که به دور دوم انتخابات نیز راه پیدا می کند. با این حال نظرسنجی های معتبر حاکی از این است که چنین احتمالی دور از ذهن است و رجب طیب اردوغان و اکمال الدین احسان اوغلو در درو دوم با هم رقابت خواهند کرد. با این حال نفس حضور دمیرتاش در انتخابات، بار نمادین خاصی پیدا کرده و این روزها در اغلب شبکه های تلویزیونی و روزنامه های مشهور ترکیه درباره ی او تحلیل سیاسی ارائه داده می شود و این موضوع باعث شده که حساسیت ترک ها نسبت به فعالیت سیاسی کردها در سطوح مرکزی و عالی کشور، تا حد زیادی فروکش کند. کردپرس به منظور ارائه ی اطلاعاتی روشن از مواضع دمیرتاش، گفتگوی روزنامه ی حریت با این سیاست مدار جوان را ترجمه و آن را به شکل زیر منتشر می کند.

– چنین به نظر می رسد که حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) از همان اول به دنبال این بود که صلاح الدین دمیرتاش را به عنوان نامزد خود در انتخابات ریاست جمهوری معرفی کند. اما ظاهراً دعواها و چانه زنی های داخلی مشکلاتی برایتان به وجود آورد. همین طور است؟
– خیر. چنین نیست. از ابتدا در حزب دموکراتیک خلق ها اسمی از صلاح الدین دمیرتاش برده نمی شد. من اعلام کرده بودم که حتی نمی خواهم رهبر این حزب شوم و می خواهم به شکل دیگری خدمت کنم. اما هر جا که می رفتند شاهد این بودند که مردم انتظار دارند مرا معرفی کنند. اگر اردوغان به عنوان نامزد حزب عدالت و توسعه به کاخ چانکایا برود، قدرت یک کاسه می شود و یک نظام تمامیت خواه بر ترکیه حاکم می شود و جریانات دموکراسی خواه به دنبال یک نیروی جایگزین هستند. این مساله موجب آن شد که روی اسم من زوم شود. مخالفین ما فکر می کردند که در مقابل نامزد حزب عدالت و توسعه، یک نامزد ضعیف وارد میدان می شود و شایعات بسیاری به راه انداختند. جالب اینجاست بعد از معرفی رسمی من نیز مخالفت را به شکل دیگری ادامه دادند و ادعا کردند ما آب به آسیاب اردوغان می ریزیم.

– آیا چنین نیست که ورود شما به عرصه ی رقابت ها، نمادی از توافق پنهانی جنبش کُردی و حکومت ترکیه باشد؟ این را از این جهت می پرسم که خیلی روی اسم شما اصرار و پافشاری شد.
– دلیلی برای توافق وجود ندارد. توافقی وجود نداشت اما لازم بود فردی با رزومه ی قدرتمند وارد میدان شود که آرای فراوانی کسب کند و حتی مدعی پیروز می باشد. این نشان می دهد که ما تا چه اندازه به مفاهیم مهمی همچون تلاش، آزادی و دموکراسی بها می دهیم.

– طبیعتاً همه ی نامزدها با ادعای پیروزی وارد میدان شده اند. مثلاً نظرسنجی ها نشان می دهد که شما می توانید بیش از ۱۰ درصد از آرای مردم را به دست بیاورید. خود شما با نگاهی واقع بینانه آرای خود در مرحله ی نخست را چگونه پیش بینی می کنید؟ مثلاً جناب اکمل الدین مدعی است که ۵۵ درصد به دست می آورد.
– من بسیار متواضع تر هستم. اگر ۵۱ درصد هم به دست بیاورم کافی است. در تمام کمپین های انتخاباتی در همه ی مناطق ترکیه، انتظار دارم از ما حمایت کنند. خیلی برایم مهم است که در کدام مناطق، چه قدر و چند درصد رای به دست خواهم آورد. هدف ما این است که در همه ی مناطق دریای سیاه، دریای سفید، آناتولی، تراکبا و سایر مناطق رای بگیریم. من فکر می کنم گزینه ی شکست و انتخاب نشدن، احتمالی است که بر سر راه هر سه نامزد وجود دارد. حتی اگر پیروز نشوم، با کسب اطلاع از این که افکار و اندیشه های ما تا چه اندازه از سوی مردم مورد حمایت قرار گرفته، برایمان مهم است و چنین چیزی را نمی توان کوچک شمرد.

– حزب شما تاکنون نتوانسته حتی ۱۰ درصد از آرای مردم ترکیه را کسب کند و به همین خاطر از سدّ پولادین قانون حد نصاب ۱۰ درصد عبور نکرده اید. اما اگر خود شما در این انتخابات بیشتر از ۱۰ درصد بگیرید، چنین چیزی چه تأثیری بر فضای سیاسی ترکیه می گذارد؟
– نخستین تأثیر آن این است که قانون حد نصاب را بی معنی و بی تاثیر جلوه خواهد داد. حکومت هم نخواهد توانست بعد از این بر قانون حد نصاب ۱۰ درصدی پافشاری کند و بعید نیست میزان حد نصاب را پایین بیاورد. چنین چیزی نه تنها به نفع کُردهاست بلکه زنان، علویان، اقلیت های دینی و دیگران را نیز در حوزه ی مخالفت، قدرتمند می کند. ما فکر می کنیم حزب جمهوری خلق در مقام بزرگ ترین حزب مخالف در نظام سیاسی ترکیه، بی کفایت و ناتوان است. فکر می کنم بخشی از هواداران این حزب نیز چنین واقعیتی را درک کرده اند.

– یعنی می خواهید حزب شما مهم ترین حزب مخالف ترکیه شود؟
– بله. ممکن است در نخستین انتخابات سراسری به جایگاه حزب اول مخالف دست پیدا کنیم. پیروزی ها و میزان آرای ما در انتخابات ریاست جمهوری این موضوع را اثبات خواهد کرد. چنین چیزی برای ما دشوار نیست. در انتخابات سال ۲۰۱۵ می توانیم فرصت بزرگی برای پیروزی به دست بیاوریم. مهم ترین هدف ما این است که در مقابل حزب عدالت و توسعه به یک قدرت مخالف جدی تبدیل شویم و جایگزینی برای این حزب به شمار بیاییم. شاید در سال ۲۰۱۵ نتوانیم تا این اندازه، پیروز شویم اما اگر جنبش ما به همین شکل به راه خود ادامه دهد، در سال ۲۰۱۹ خواهیم توانست پیروز شویم و می توانیم جای حزب عدالت و توسعه را بگیریم.

– اردوغان و احسان اوغلو برنامه های خود را برای ریاست جمهوری با مردم در میان گذاشتند و شما نیز قرار است در استانبول برنامه های خود را اعلام کنید. به عنوان نامزد حزب دموکراتیک خلق ها چه پیشنهادی برای تغییر ترکیه دارید؟
– ما ادعای تاسیس ترکیه ی نوین را نداریم. اما مدعی هستیم که توان اداره ی ترکیه ی کنونی را داریم. ترکیه ی کنونی آمادگی و ظرفیت آن را دارد که همه در چهارچوب روابطی دموکراتیک و برادرانه، در یک کشور زیبا در کنار هم زندگی کنند. ما این عواطف را در کوچه و خیابان های کشورمان می بینیم و می خواهیم این عواطف انسانی در فضای سیاسی نیز بازتاب پیدا کند. ما پروژه ی مهندسی اجتماعی و شکل دادن به همه ی طبقات را در دستور کار خود نداریم. ما نمی خواهیم مردم را فریب دهیم و ادعا کنیم که اگر به ما رای دهید همه چیز متحول می شود و یک صفحه ی جدید در سراسر کشور گشوده خواهد شد. خیر. چنین ادعاهایی نداریم. بلکه تلاش می کنیم تعاریف موجود از دولت، اقتدار و اداره ی کشور را تغییر دهیم. نیازی به تاسیس جامعه ی جدید وجود ندارد. جامعه در مسیر خود به درستی پیش می رود و نهادی که کج رو و ناقص است، دولت ترکیه است نه جامعه.

– منظور شما از دولت جدید چیست؟
– تصوری که در ترکیه از مفهوم دولت قدرتمند وجود دارد، یک نظام سرکوب گر، خودکامه، تمامیت خواه، جزادهنده و دارای ارتش قدرتمند و ابزارهای فشار است. اما در جهان متحول شده ی کنونی هیچ کدام از این مفاهیم، مصداق دولت قدرتمند نیستند. این ها فقط ابزارهای رسیدن به نظام دیکتاتوری هستند. دولت باید کوچک شده اختیارات خود را محدود کند و حقوق بشر را زیر پا نگذارد. دولت مقدس نیست و باید خود را خادم مردم بداند. دولت باید اختیارات نهادهای مدنی را ارتقا دهد. به مجالس شهرداری ها اجازه ی ظهور و بروز بدهد و اجازه دهد که مردم هم در همه ی حوزه ها حضور داشته باشند.

– هویت ها و شناسنامه های قومی و فرهنگی در این دولت ایده آل شما چه جایگاهی دارند؟
– پیشنهاد من تاسیس دولتی است که به همه ی هویت ها احترام بگذارد. دیگران، با اصرار و پافشاری بر یک هویت واحد، همه ی گروه های دیگر را به حاشیه می رانند. این درست نیست. آنها از نخست وزیر دارای اختیارات گسترده و رئیس جمهور دارای اختیارات ویژه حرف می زنند و ما کاملاً برعکس، بر این باوریم که اختیارات نخست وزیر و رئیس جمهور باید کاسته شود. به همین خاطر نگرش ما با دو نامزد دیگر کاملاً متفاوت است. ترکیه شدیداً محتاج این است که دولت را دموکراتیزه کند و انتخابات ریاست جمهوری هم فرصت مناسبی برای اجرای این هدف است. اگر رئیس جمهور در رویکرد و ذهنیت سیاسی خود به دنبال دموکراسی و توسعه ی سیاسی باشد، کاخ چانکایا ایستگاهی برای آغاز دموکراتیزه کردن همه ی ارکان دولت خواهد بود. ما نمی خواهیم یک جامعه ی جدید تعریف کنیم. جامعه ی ما با همه ی شناسنامه ها و تکثر و تفاوت های آن، وجود دارد. اما سوال اینجاست که چگونه می توان بین همه ی عناصر قومی و فرهنگی این جامعه، برادری و همسانی به وجود آورد. این مهم ترین مساله ی ماست و در برنامه های خود، پیشنهادهای روشنی برای رسیدن به این اهداف داریم.

– روشن ترین پیشنهاد شما چیست؟
– یکی از مهم ترین و روشن ترین پیشنهادهای ما «مجالس جمهور است». رئیس جمهور باید در تصمیمات خود با مجالس جمهور، زنان، طرفداران محیط زیست و دیگران، رایزنی کند. آنها می توانند مثلا دو ماه یک بار با رئیس جمهور دیدار کنند. مثلا رئیس جمهور باید مستقیماً با علویان ارتباط داشته باشد، حرف ها و پیشنهادهای آنان را بشنود با ارامنه و زنان و شیعه ها و اعراب و دیگران دیدار کند و از درخواست های همه ی گروه های جامعه خبردار شود و همراه با آنان سیاست ورزی کند. البته قرار نیست رابطه ی رئیس جمهور و مجالس جمهور فقط بر پایه ی رایزنی باشد بلکه باید تصمیمات مجالس نیز در سیاست دخیل داده شوند. قرار نیست رئیس جمهور به روال فعلی شنونده ی سخنان و خواسته های اعضای شورای عالی امنیت ملی باشد. این یک رویکرد دولت محور است و باید بینش خلق محور، جای آن را بگیرد. جزییات همه ی این مسائل را به وضوح در پیشنهادنامه ی ما خواهید دید.

– نخست وزیر اردوغان با نظام پارلمانی مشکل دارد و صراحتاً اعلام کرده که اگر رئیس جمهور شود تلاش می کند تا نظام ریاستی را حاکم کند. آیا شما هم با نظام پارلمانی مشکل دارید؟
– خیر. پیشنهاد ما نظام پارلمانی دموکراتیک است. اما مکانیسم تعادل و نظارت باید تغییر پیدا کند. بخشی از اختیارات دولت و پارلمان باید به نهادهای محلی داده شود. اتفاقاً چنین چیزی موجب آن می شود که پارلمان هم قدرتمند شود. نظام ریاستی نزد مردم دغدغه ایجاد می کند و به ویژه اگر قرار باشد جناب اردوغان پیشاهنگ و هادی چنین نظام خاصی باشد، مردم نگران تر می شوند. هدف ما جستجوی یک مدل پارلمانی دموکراتیک است.

– برداشت کلی فضای سیاسی ترکیه در مورد شما و حزب شما این است: آنان یک نامزد توانمند به نام دمیرتاش معرفی کرده اند اما به هر حال به دور دوم راه پیدا نمی کند و در دور دوم کُردها به اردوغان رای خواهند داد. ارزیابی شما از این برداشت کلی چیست؟
– من نیز می بینم و می خوانم و شاهد این هستم که چنین برداشتی وجود دارد. اما اصلاً ضمانتی وجود ندارد که همه ی رای دهندگان به یک شکل جبهه ای حرکت کنند. این قاعده در مورد جناب اکمل الدین و جناب طیب هم وجود دارد. ممکن است هم در دور نخست و هم در دور دوم نتایجی کسب شود که همه را شگفت زده کند. من فکر می کنم روزی که مردم پای صندوق های رای بروند، به جای این که به شکل جبهه ای و حزبی رای دهند، آینده ی ترکیه را در نظر خواهند گرفت و به گزینه ی صحیح رای خواهند داد.

– یعنی اگر شما به دور دوم راه پیدا نکنید، هواداران حزب شما به فرد دیگری رای نخواهند داد؟
– خیر. اصلا. احتمال این که من به دور دوم راه پیدا نکنم ضعیف است اما اگر چنین چیزی روی دهد، به نفع هیچ کدام از نامزدها عمل نخواهیم کرد و از هواداران خود نخواهیم خواست که به فلان فرد رای دهند. این موضع شفاف و آشکار ماست و آن را با صراحت اعلام می کنیم.

– یعنی می خواهید بایکوت کنید؟
– اگر به دور دوم راه پیدا نکنیم، همه ی احتمالات را در نظر خواهیم گرفت و بر روی این مساله فکر خواهیم کرد که آیا باید بایکوت کنیم یا خیر. نیازی نیست از همین حالا در این مورد اظهارنظر کنیم.

– شما گفتید که کُردها در دور دوم به کسی رای نخواهند داد. واقعا فردی مانند اکمل الدین احسان اوغلو نمی تواند آرای کُردها را به دست بیاورد؟
– درست نیست که من در این مورد اظهارنظر کنم. من نیز یکی از سه نامزد این انتخابات هستم. اگر شخصاً نامزد نبودم نظرات خود را به تفصیل در مورد رویکرد و انتظارات کُردها با شما در میان می گذاشتم. اما الان هر چه که بگویم نظر یک نامزد ذینفع خواهد بود. انسان ها جویای صلح هستند و اگر کسی سیاست روشنی برای استقرار صلح داشته باشد می تواند رای کسب کند. اگر در مسیر صلح از اردوغان جدی تر باشد، رای مردم را به دست می آورد.

– بگذارید اندکی بیشتر روی مساله ی دولت تمرکز کنیم. شما از مساله ی دولت جدید صحبت کردید. می دانید که از قدیم در ترکیه ترس ها و دغدغه هایی وجود داشته و همیشه چنین تصور شده که کُردها به دنبال تجزیه و استقلال و قلمرو هستند. همین الان در شمال عراق هم چنین بحثی در میان است. شما در ترکیه چه نگاهی به این مساله دارید؟
– سال هاست با این سوال مواجه می شویم. نامزد شدن من در این انتخابات، سند روشنی است برای اثبات این موضوع که کُردها می خواهند با تکیه بر مفهوم همزیستی، در ترکیه زندگی کنند. اگر کُردها به من به عنوان رئیس جمهور ترکیه رای دهند، معنای دقیق چنین اقدامی، این است که کُردها به دنبال جدایی و استقلال و خط کشی مرزی نیستند. کسی رئیس جمهور ترکیه شود رئیس جمهور همه ی عناصر این جامعه خواهد بود. کسی که به دنبال تجزیه ی این کشور باشد نمی آید نامزد احراز پست رئیس جمهوری شود و به دنبال انسجام و وحدت کشور خواهد بود. از این نظر حضور من در این رقابت بزرگ نشان دهنده ی دفاع از مفاهیم ارزشمندی همچون وحدت و انسجام است. اگر فردی که شناسنامه و هویت و موجودیت او انکار شده و همواره به عنوان «دیگری» پنداشته شده نامزد رئیس جمهوری می شود، این به خودی خود امید و روحیه ی بزرگی برای دیگر مظلومین ترکیه نیز هست و نشان می دهیم که هنوز هم می خواهیم در این کشور در کنار دیگر عناصر جامعه زندگی کنیم.

– اما در غرب ترکیه هنوز هم ترس از تجزیه وجود دارد و تصور عمومی این است که کُردها به دنبال تجزیه اند. برای رفع این دغدغه چه برنامه ای دارید؟
– اگر استانداردهای دموکراسی ترکیه ارتقا پیدا کنند، همه تلاش خواهند کرد در این کشور بمانند و به هیچ قیمتی از آن جدا نشوند. چرا بعضی ها دغدغه ی تجزیه دارند؟ چرا که خوب می دانند هنوز هم نابرابری و بی عدالتی بر این کشور حاکم است. اگر نابرابری و بی عدالتی رفع شود نه ترک ها و نه کُردها، به تجزیه و جدایی نخواهند اندیشید. در رویدادهای گزی، استان های غرب ترکیه هم متوجه شدند که این دولت، عادل و دادگر نیست. یک دولت غیردموکراتیک و حامی نابرابری و بی عدالتی می تواند کُردها را به سوی جدایی و تجزیه سوق دهد. چرا که کُردها یک ظرفیت سیاسی و جمعیت بالایی دارند و می توانند کشور را تجزیه کنند. چیزی که ترس از تجزیه را دامن می زند، نظام نابرابر و ضد عدالت است نه خود کُردها. فقط دموکراسی است که می تواند این ترس را از میان بردارد. کُردها یک موتور محرک برای ارتقای دموکراسی ترکیه و منادی همزیستی و برادری هستند. خلاصه، ترس از تجزیه ی ترکیه باید با استقرار نظام عدالت محور و ایجاد همسانی از بین برد اگر نه با قسم خوردن من مشکلی حل نمی شود.

– اگر مسعود بارزانی همه پرسی اعلام استقلال را برگزار کند، موازنات مربوط به شما هم تغییر خواهد یافت؟
– خیر. چنین چیزی به معنی ایجاد یک دولت کُردی در میان همسایگان ترکیه خواهد بود و ارتقای روابط ترکیه با این کشور جدید نیز مثبت خواهد بود. نباید این تحول را به ضرر ترکیه بدانید. اگر خلق آن جا به استقلال رای دهند و نتیجه ی همه پرسی چنین چیزی را فرض کند، ترکیه نیز بهتر است به نظرات آنان احترام بگذارد و راه را برای درگیری های قومی باز نکند. بهتر است ترکیه چنین دولتی را به رسمیت بشناسد.

– آیا عبدالله اوجالان از نامزد شدن شما خشنود است؟
– بگذارید چنین بگویم: ایشان پیشنهادی ارائه ندادند و اسم خاصی را بیان نکردند. البته ایشان حق دارند اسم تعیین کنند و یک وزنه ی سیاسی هستند. اما پیشنهادی ارائه ندادند. ایشان اعلام کردند که قصد دخالت ندارند و ترجیح می دهند فردی نامزد شود که دارای محبوبیت مردمی باشد.

– عجیب نیست؟ با این حساب این نخستین انتخاباتی است که اوجالان در آن روی اسم خاصی زوم نکرده است. با این حساب سیاست کُردی هم متحول شده است؟
– فکر می کنم در مورد جناب اوجالان پیش داوری وجود دارد. در مورد ما هم پیش داوری می شود اما ده برابر آن، در مورد جناب اوجالان قضاوت عجولانه می کنند. فکر می کنم در حق ایشان جفا می شود. به عنوان فردی که در زندان ایمرالی ۸ بار با ایشان دیدار کرده ام تاکنون حتی یک بار هم به ما دستور ندادند و برایمان تعیین تکلیف نکردند. همیشه می گویند: پیشنهاد من این است، فکر من این است اما انتخابات شما و حزب شماست. این درست نیست که بگویید نخستین بار است در انتخابات دخالت نمی کنند. چنین نیست. ما به پیشنهادهای ایشان همواره اهمیت داده ایم. او رهبر مهمی است که از چهل سال پیش در خاورمیانه مبارزه می کند. سخنان ایشان از سوی دولت هم به طور جدی مورد بررسی قرار می گیرد. فقط ما نیستیم که ایشان را جدی می گیریم. آنهایی که از طرف دولت به ایمرالی می روند او را به عنوان یک لیدر جدی قبول دارند. ایشان اهل دستور دادن نیست.

– گفتید که حزب شما در سال ۲۰۱۵ مهم ترین حزب مخالف و در سال ۲۰۱۹ حزب حاکم خواهد بود. با این حساب عبدالله اوجالان هم آزاد خواهد شد؟
– البته در شرایطی که صلح پایدار ایجاد شود باید به طور جسورانه در مورد این مسائل صحبت کنیم. اما من فکر نمی کنم جناب اوجالان هوا و هوس نماینده ی مجلس شدن را در سر بپروراند.

– در استان های کُردنشین پدیده ی برق قاچاق بسیار شایع شده است. در این مورد راهکاری دارید؟
– دولت وانمود می کند که آن مردم به خاطر این که دولت را دشمن خود می دانند حاضر نیستند پول برق بدهند. حتی وزیر انرژی اعلام کرده که پ.ک.ک به مردم دستور داده قبض برق پرداخت نکنند. این صحیح نیست. این یک مساله ی اقتصادی- اجتماعی است. این به فقر و بیکاری مربوط است. مردم آن مناطق بسیار فقیر هستند. اگر برای رفع فقر فکری نشود مشکل برق قاچاق نیز حل نخواهد شد. نه تنها در آن استان ها بلکه باید در دیگر مناطق ترکیه هم پول برق از خانواده های فقیر گرفته نشود.

– آیا شما یک کُرد ناسیونالیست هستید؟
– من هیچ گاه خود را به عنوان یک ناسیونالیست کُرد تعریف نکرده ام. در عین حال کُردهای ناسیونالیست را متهم و محکوم نکرده ام. من بیشتر از بستر اندیشه های چپ سر برآورده ام و در حزب خود نیز در این مسیر حرکت کرده ام. فکر می کنم بعد از این هم براساس همین اندیشه ها حرکت خواهم کرد. رای زنان و جوانان اهمیت بالایی دارد و من خطاب به آنها می گویم این نظام شما را نادیده گرفت. شما هم آنها را نادیده بگیرید و روزی که پای صندوق های رای می روید این واقعیت را به خاطر داشته باشید که شما را نادیده گرفته اند.
منبع: روزنامه ی حریت
ترجمه: خبرگزاری کردپرس